Από την αλ Ουατίγια στην αλ Τζούφρα – Μεταξύ πολέμου και διπλωματίας

Το σκηνικό πολέμου έχει ήδη στηθεί στη Λιβύη. Ο βομβαρδισμός των συστοιχιών αντιαεροπορικών πυραύλων Hawk που είχαν εγκαταστήσει οι Τούρκοι στη βάση αλ Ουατίγια της δυτικής Λιβύης άλλαξε τη ροή των εξελίξεων. Έδειξε ότι οι αντίπαλοι της Τουρκίας στο λιβυκό μέτωπο είναι εξίσου αποφασισμένοι με τον Ερντογάν να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική βία.

Η αεροπορική επίθεση είναι πιο σημαντική από όσο εκ πρώτης όψεως φαίνεται. Πολύ περισσότερο εάν υπάρχει άμεση εμπλοκή της Γαλλίας. Επίσημα, δεν δίνονται πληροφορίες για την ταυτότητα των μαχητικών που βομβάρδισαν με μεγάλη επιτυχία την αλ Ουατίγια. Σύμφωνα, πάντως, με στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες, η χειρουργική αυτή επίθεση δεν μπορεί να έγινε χωρίς τη σύμπραξη μίας δύναμης, η οποία να διαθέτει τεχνολογικά μέσα που δεν είναι συνηθισμένα στα αραβικά κράτη της Μέσης Ανατολής.

Το γεγονός, μάλιστα, ότι την επίθεση πραγματοποίησαν μαχητικά τύπου Rafale κι ότι η επίθεση πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά την αναχώρηση του Τούρκου υπουργού Άμυνας και του Τούρκου αρχηγού ΓΕΕΘΑ είναι στοιχεία που λένε πράγματα για την ταυτότητα των επιτιθεμένων. Όπως είναι γνωστό, δημοσίευμα του Arab Weekly έδειξε τη Γαλλία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, χώρες που διαθέτουν αυτού του τύπου μαχητικά.

Και οι δύο αυτές χώρες, εξάλλου, έχουν καταστήσει σαφή την αντίθεσή τους με την τουρκική στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ανάμιξη πρέπει να έχει και το Κάιρο, το οποίο έχει προειδοποιήσει επίσημα πως εάν επιχειρηθεί επίθεση στη γραμμή που ορίζει η Σύρτη και η αλ Τζούφρα, θα εμπλακούν άμεσα στις συγκρούσεις οι αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις.

Κοινός παρονομαστής των στρατιωτικών και διπλωματικών εμπειρογνωμόνων είναι πως η αεροπορική επίθεση ήταν μία επίδειξη δύναμης και ταυτόχρονα ένα μήνυμα προς την Τρίπολη, αλλά κυρίως προς την Άγκυρα να μην επιτεθεί στη Σύρτη και στην αλ Τζούφρα. Έτσι το μπαλάκι πέρασε στην πλευρά του Ερντογάν, αφού ο Σάρατζ είναι πια πιόνι της Άγκυρας. Η πρώτη αντίδραση της Τουρκίας ήταν να προαναγγείλει επίθεση στη βάση αλ Τζούφρα, την οποία και πραγματοποίησε χθες το βράδυ με τουρκικά drones.

Ρωσία και Τουρκία

Τυπικά, την επίθεση πραγματοποίησαν οι δυνάμεις του αλ Σάρατζ με στόχο συστήματα αεράμυνας τύπου PantSir-S1, αλλά είναι σε όλους τους εμπλεκόμενους πως πίσω από την επίθεση είναι οι Τούρκοι στρατιωτικοί που έχουν εγκατασταθεί στη Λιβύη. Τουρκικές πηγές, μάλιστα, ισχυρίζονται πως κατά τη διάρκεια της επίθεσης σκοτώθηκαν τρεις και τραυματίστηκαν επτά Ρώσοι μισθοφόροι της ομάδας Wagner.

Εάν αυτό αληθεύει είναι προφανές πως θα προσθέσει ένα ακόμα πρόβλημα στις ήδη προβληματικές σχέσεις του Ερντογάν με τον Πούτιν. Μπορεί το Κρεμλίνο να θέλει να κρατήσει την Τουρκία κοντά του, αλλά από την άλλη τα συμφέροντά τους συγκρούονται και στη Συρία και στη Λιβύη. Και εάν στη Συρία κατάφεραν να βρουν ένα συμβιβασμό, στη Λιβύη αυτό δεν έχει καταστεί δυνατόν.

Η Ρωσία συζητάει ένα συμβιβασμό μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, αλλά στη βάση του διαχωρισμού που υπάρχει σήμερα. Αλλιώς, η Μόσχα έχει ξεκαθαρίσει πως η Σύρτη και η αλ Τζούφρα πρέπει να παραμείνουν στον έλεγχο των δυνάμεων του Χάφταρ. Το ίδιο, δηλαδή, που θεωρούν κόκκινη γραμμή η Αίγυπτος, η Γαλλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία.

Η διαφαινόμενη επιμονή του Ερντογάν να επιτεθεί στη Σύρτη και στην αλ Τζούφρα από τα πράγματα τον φέρνει ευθέως αντιμέτωπο με όλες τις παραπάνω δυνάμεις. Η επίθεση, μάλιστα, στην αλ Ουατίγια έδειξε ότι οι αντίπαλοί του είναι πια αποφασισμένοι όσο και ο ίδιος. Αυτό αλλάζει το σκηνικό και στο επιχειρησιακό επίπεδο. Για τις αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις η Λιβύη είναι προνομιακό πεδίο, λόγω των κοινών εκτεταμένων χερσαίων συνόρων και της μικρής απόστασης.

Η Ιταλία ψάχνει ρόλο

Αντίθετα, η απόσταση είναι μειονέκτημα για τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, το οποίο δεν καλύπτεται όσες επιδείξεις δύναμης κι αν κάνει το τουρκικό ναυτικό και η αεροπορία. Τα πράγματα θα γίνουν ακόμα πιο σκούρα για την Άγκυρα εάν εμπλακεί άμεσα η Γαλλία. Αλλά και η Ρωσία δεν πρόκειται να μείνει αδρανής εάν ο πόλεμος φύγει από το επίπεδο των Σάρατζ και Χάφταρ και επεκταθεί άμεσα σε τρίτες δυνάμεις.

Σ’ αυτό το σκηνικό που μυρίζει μπαρούτι, ψάχνει ρόλο και η Ιταλία. Μετά τον υπουργό Εξωτερικών Ντι Μάιο πήγε στην Άγκυρα και ο υπουργός Άμυνας Λορέντσο Γκουερίνι. Η Ρώμη νοιώθει ότι έχει χάσει την επιρροή που ασκούσε στην κυβέρνηση της Τρίπολης, λόγω της τουρκικής στρατιωτικές επέμβασης, αλλά δεν είναι διατεθειμένη να εμπλακεί με την μία ή την άλλη πλευρά. Έτσι, το μήνυμα που μετέφερε στον Τούρκο ομόλογό του ο Γκουερίνι είναι αυτό που δήλωσε μετά το τέλος της συνάντησής τους: «δεν υπάρχει στρατιωτική λύση για τη λιβυκή κρίση», διότι «δεν υπάρχει λύση η οποία να προβλέπει την διχοτόμηση της Λιβύης».

Η Ιταλία, όπως και άλλες δυνάμεις, ψάχνει ρόλο στο πλαίσιο μίας διπλωματικής διαδικασίας για κατάπαυση του πυρός διαρκείας και για αναζήτηση πολιτικής λύσης με διαπραγμάτευση των δύο αντιμαχομένων πλευρών στον λιβυκό εμφύλιο, όπως είχε προβλεφθεί στη Σύνοδο του Βερολίνου στις αρχές του 2020. Πρόσθεσε, μάλιστα, πως η ευρωπαϊκή επιχείρηση “Ειρήνη” για την τήρηση του εμπάργκο όπλων, «είναι ισορροπημένη, τηρεί ίσες αποστάσεις ανάμεσα στις εμπλεκόμενες πλευρές… κι αποτελεί μια βασικής σημασίας συμβολή της ΕΕ στην προσπάθεια ειρήνευσης στη Λιβύη».

Στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα είναι ερώτημα εάν υπάρχει χώρος για διπλωματία. Σύμφωνα με εμπειρογνώμονες, θα άνοιγε τέτοιος χώρος μόνο εάν ο Ερντογάν συνειδητοποιούσε πως κινδυνεπυει να υποστεί βαριά ήττα εάν επιμείνει στην επιχείρηση κατάληψης της Σύρτης και της αλ Τζούφρα. Προς το παρόν κάτι τέτοιο δεν φαίνεται, αλλά δεν αποκλείεται να δούμε τις επόμενες μέρες μία τουρκική στροφή προς τη διπλωματία ως αποτέλεσμα της σκλήρυνσης της στάσης του αντίπαλου στρατοπέδου.