Από την Blackwater στη Wagner – Οι μισθοφόροι στον 21ο αιώνα

Οι περισσότεροι όταν σκέφτονται ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες φαντάζονται εταιρείες σαν την Blackwater Security Consulting στο Ιράκ το 2007. Ωστόσο, η αγορά των μισθοφόρων έχει κάνει άλματα. Εταιρείες, όπως η Blackwater, είναι ξεπερασμένες σε σύγκριση με την ρωσική Wagner Group και άλλους σύγχρονους μισθοφόρους. Περιέργως, αυτή η τάση παραβλέπεται από τα ΜΜΕ και τις υπηρεσίες πληροφοριών, με αποτέλεσμα να υπάρχει κενό κατανόησης.

Η ιδιωτική στρατιωτική ισχύς έχει παγκόσμια εμβέλεια με τζίρο δισ. δολάρια. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι οι επιχειρήσεις αυτές ακμάζουν. Πολύ πριν η Wagner έλθει στα πρωτοσέλιδα των παγκόσμιων ΜΜΕ (με τον αρχηγό της να “πυροβολεί” συχνά την ηγεσία του ρωσικού υπουργείο Άμυνας) είχαν παρατηρηθεί μισθοφορικές δραστηριότητες σε Υεμένη, Νιγηρία, Συρία Ιράκ και στην Ουκρανία, προ της ρωσικής εισβολής. Πολλοί από τους κερδοσκόπους πολεμιστές είναι σαφώς ανώτεροι από τις τοπικές στρατιωτικές δυνάμεις και κάποιοι συγκρίνονται με τις πιο ελίτ δυνάμεις των ΗΠΑ, όπως έδειξε μια μάχη τον Φεβρουάριο 2018, μεταξύ Ρώσων της Wagner και αμερικανικών ειδικών δυνάμεων στην Συρία.

Σήμερα η Μέση Ανατολή κατακλύζεται από μισθοφόρους. Εργοδότες εταιρείες πετρελαίου που περιφρουρούν τα κοιτάσματά τους, αλλά και παίκτες που θέλουν να σκοτώσουν τρομοκράτες. Οι μισθοφόροι είναι απλώς τυχοδιώκτες, ή Αμερικανοί βετεράνοι κομάντος που βρήκαν βαρετή την πολιτική ζωή. Το κουρδικό Ερμπίλ στο βόρειο Ιράκ είναι ανεπίσημη αγορά μισθοφορικών υπηρεσιών, γεμάτη λαθρεμπόρους και ενόπλους προς ενοικίαση.

Αγορά μισθοφόρων

Τα Εμιράτα είχαν στείλει κρυφά εκατοντάδες μισθοφόρους ειδικών δυνάμεων για να πολεμήσουν τους σιίτες Χούθι (υποστηρίζονται από το Ιράν) στην Υεμένη. Ερχόμενοι από χώρες της Λατινικής Αμερικής (Κολομβία, Παναμάς, Ελ Σαλβαδόρ και Χιλή) είναι σκληροτράχηλοι βετεράνοι του πολέμου των ναρκωτικών, που φέρνουν νέες τακτικές και υπέρμετρη σκληρότητα. Είναι επίσης φτηνοί, καθώς κοστίζουν μικρό μέρος από όσο κοστίζει ένας Αμερικανός ή Βρετανός μισθοφόρος, οπότε τα Εμιράτα είχαν προσλάβει 1.800 από αυτούς, πληρώνοντας τριπλάσιο μισθό.

Λίγο παλαιότερα. ο πρόεδρος της Αϊτής δολοφονήθηκε μέσα στη κατοικία του, από εκτελεστές, μισθοφόρους κολομβιανής και αϊτινο-αμερικανικής καταγωγής. Μια επιχείρηση που έφερε στο νου από παρόμοιες επιχειρήσεις των μισθοφόρων του Μάικ Χόαρ την δεκαετία του 1970, όταν ηγείτο πραξικοπημάτων στις Σεϋχέλλες.

Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, Αφρικανικοί μισθοφόροι πολεμούν στην Υεμένη για λογαριασμό της Σαουδικής Αραβίας. Προέρχονται συνήθως από Σουδάν, Τσαντ και Ερυθραία. Οι μισθοφόροι είναι βολική επιλογή για πλούσια αραβικά κράτη, ιδιαίτερα για τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Εμιράτα, που θέλουν να διεξάγουν πόλεμο αλλά δεν έχουν επιθετικό στρατό. Οι μισθοφόροι τους έχουν πολεμήσει σε Υεμένη, Συρία και Λιβύη τα τελευταία χρόνια.

Μετατρέποντας το κίνητρο κέρδους σε πολεμική στρατηγική, η Δαμασκός ανταμείβει μισθοφόρους που καταλαμβάνουν έδαφος από τρομοκράτες με δικαιώματα πετρελαίου και εξόρυξης. Τουλάχιστον δύο ρωσικές εταιρείες έχουν λάβει συμβόλαια βάσει αυτής της πολιτικής, η Evro Polis και η Stroytransgaz. Αυτές οι εταιρείες πετρελαίου προσέλαβαν στη συνέχεια μισθοφόρους για να κάνουν τη βρώμικη δουλειά. Η Evro Polis χρησιμοποίησε την Ομάδα Wagner για να καταλάβει πετρελαιοπηγές από το ISIS στην κεντρική Συρία.

Αλλά και η Τουρκία έχει δημιουργήσει την δική της εταιρία παροχής ιδιωτικών στρατιωτικών υπηρεσιών, την SADAT, η οποία εκμισθώνεται από το καθεστώς Ερντογάν, του οποίου αποτελεί άτυπο παρακλάδι, προκειμένου να στηρίξει τις τουρκικές επιχειρήσεις εκεί όπου δεν πρέπει να φανούν επίσημα στρατεύματα.

Πανταχού παρόντες οι μισθοφόροι

Οι αναφορές δείχνουν ότι υπάρχουν περίπου 2.500 μισθοφόροι που εκμισθώθηκαν από τη Ρωσία στη Συρία. Η Ρωσία τους χρησιμοποιεί επίσης στην Ουκρανία, αλλά και οι Ουκρανοί πολεμούν με δικούς τους μισθοφόρους. Ο πόλεμος εκεί απασχολεί Ρώσους, Τσετσένους, Γάλλους, Ισπανούς, Σουηδούς και Σέρβους μισθοφόρους, που πολεμούν και για τις δύο πλευρές.

Οι μισθοφόροι ήταν πανταχού παρόντες στη σύγκρουση στην Ουκρανία και πριν την εισβολή, όπως προαναφέραμε. Εταιρείες όπως η Wagner διεξήγαγαν ευρύ φάσμα μυστικών αποστολών, για τις οποίες όλοι αρνούνται ότι γνωρίζουν. Ουκρανοί ολιγάρχες είχαν προσλάβει μισθοφόρους, όχι “για την πατρίδα”, αλλά για διεκπεραίωση αποστολών προσωπικού ενδιαφέροντος. Ο δισεκατομμυριούχος Igor Kolomoisky απασχολούσε ιδιωτικούς πολεμιστές για να καταλάβει την έδρα της εταιρείας πετρελαίου UkrTransNafta, προκειμένου να προστατεύσει περιουσιακά του στοιχεία!

Η Νιγηρία προσέλαβε κρυφά μισθοφόρους για να λύσει το μεγάλο πρόβλημα της Μπόκο Χαράμ, η οποία προσπαθεί να δημιουργήσει χαλιφάτο. Στην Αφρική λένε πως όταν οι ελέφαντες πολεμούν, το γρασίδι πατιέται. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν και 2.300.000 εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους. Η διεθνής οργή απεδείχθη ανίσχυρη. Τότε, η κυβέρνηση της Νιγηρίας στράφηκε σε μισθοφόρους για να πολεμήσει την Μπόκο Χαράμ.

Αυτοί δεν ήταν οι μοναχικοί ένοπλοι τυχοδιώκτες που βλέπουμε σε ταινίες, αλλά πραγματικός ιδιωτικός στρατός. Έφτασαν με ομάδες ειδικών δυνάμεων και ελικόπτερα Mi-24. Πραγματοποιώντας αποστολές καταδίωξης και καταστροφής, κατέστειλαν την Μπόκο Χαράμ σε λίγες εβδομάδες. Ο νιγηριανός στρατός δεν μπόρεσε να το πετύχει σε έξι χρόνια. Τέτοιες επιδόσεις κάνουν μερικούς να αναρωτιούνται εάν πρέπει να προσληφθούν μισθοφόροι για να κυνηγήσουν και να σκοτώσουν τρομοκράτες στη Μέση Ανατολή, δεδομένης της αργής προόδου των εθνικών στρατών.

Ποιοι είναι οι πελάτες

Ακόμη και οι τρομοκράτες προσλαμβάνουν μισθοφόρους. Η Malhama Tactical εδρεύει στο Ουζμπεκιστάν και εργάζεται μόνο για τζιχαντιστές. Οι μισθοφόροι της Malhama είναι όλοι σουνίτες, με κίνητρα μόνο οικονομικά. Οι υπηρεσίες που παρέχουν αντανακλούν τη ζήτηση της σημερινής αγοράς. Λειτουργούν ως στρατιωτικοί εκπαιδευτές, έμποροι όπλων ή ελίτ πολεμιστές. Δουλεύουν στη Συρία για την Αλ Νούσρα (συριακό παρακλάδι της Αλ Κάιντα) και το Ισλαμικό Κόμμα του Τουρκιστάν, το συριακό παρακλάδι εξτρεμιστικής ομάδας Ουιγούρων που εδρεύει στην Κίνα.

Στο μέλλον, οι τζιχαντιστές ίσως προσλαμβάνουν μισθοφόρους για τρομοκρατικές επιθέσεις ακριβείας. Εάν οι τρομοκράτες προσλαμβάνουν μισθοφόρους, γιατί όχι και οι “ανθρωπιστές”; ΜΚΟ όπως το CARE, το Save the Children, το CARITAS και το World Vision στρέφονται όλο και περισσότερο στον ιδιωτικό τομέα για να προστατεύσουν τους ανθρώπους, την περιουσία και τα συμφέροντά τους σε ζώνες συγκρούσεων.

Μεγάλες στρατιωτικές εταιρείες, όπως η Aegis Defense Services και η Triple Canopy, διαφημίζουν τις υπηρεσίες τους σε ΜΚΟ, ενώ οι εμπορικές ενώσεις ΜΚΟ, όπως το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Διακρατικής Ασφάλειας και η InterAction, παρέχουν στα μέλη οδηγίες για την πρόσληψή τους. Ορισμένοι πιστεύουν ότι ο ΟΗΕ θα πρέπει να ενισχύσει τις ισχνές ειρηνευτικές αποστολές του με πιστοποιημένες ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες. Τι θα εμποδίσει έναν μεγιστάνα από το να εκμισθώσει μια ανθρωπιστική παρέμβαση στο μέλλον; Η ηθοποιός Μία Φάροου είχε σκεφτεί να προσλάβει τη Blackwater για να τερματίσει τη γενοκτονία στο Νταρφούρ το 2008!

Αναζήτηση προστασίας

Οι πολυεθνικές είναι οι μεγαλύτεροι νέοι πελάτες μισθοφόρων, ειδικά οι εξορυκτικές βιομηχανίες. Οι εταιρείες με εργασίες σε επικίνδυνα μέρη δεν μπορούν να βασίζονται σε διεφθαρμένες ή ανίκανες κυβερνητικές δυνάμεις ασφαλείας. Για παράδειγμα, ο γίγαντας εξόρυξης Freeport-McMoRan χρησιμοποίησε την Triple Canopy για να προστατεύσει το τεράστιο ορυχείο του στην Ινδονησία, όπου υπάρχει εξέγερση. Η China National Petroleum Corporation ανέθεσε στην DeWe Security την προστασία των περιουσιακών της στοιχείων στο Νότιο Σουδάν κατά τη διάρκεια του εκεί εμφυλίου.

Υπάρχουν επίσης μισθοφόροι στη θάλασσα. Οι ναυτιλιακές εταιρείες τους προσλαμβάνουν για να προστατεύσουν τα πλοία τους από πειρατές στον Κόλπο του Άντεν, στα Στενά της Μάλακας και στον Κόλπο της Γουινέας. Οι μισθοφόροι εδρεύουν σε “πλοία οπλοστάσια” σε θάλασσες με πειρατές και πετούν με ελικόπτερα όταν καλούνται από πλοίο που δέχεται επίθεση. Μετά, η ομάδα επιστρέφει στο πλοίο της και περιμένει τον επόμενο πελάτη.

Η βιομηχανία κατά της πειρατείας εδρεύει στο Λονδίνο και επιδιώκει νομιμότητα μέσω της πιστοποίησης ISO 28007. Μερικοί θα ήθελαν να δουν ιδιωτικά σκάφη που θα μπορούσαν να κυνηγήσουν και να σκοτώσουν πειρατές. Το Κογκρέσο έχει εξουσιοδότηση να προσλαμβάνει ιδιώτες (άρθρο 1, παράγραφος 8, του Συντάγματος των ΗΠΑ) κι αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί αποτελεσματικότερο από την αποστολή αντιτορπιλικών εναντίον πειρατικών ταχύπλοων.

Η άνοδος των σύγχρονων μισθοφόρων

Μετά από 150 χρόνια παρανομίας, η αγορά στρατιωτικών υπηρεσιών επιστρέφει και αναπτύσσεται. Υπάρχουν πέντε τομείς πολέμου: γη, θάλασσα, αέρας, διάστημα και κυβερνοχώρος. Σε λιγότερο από 20 χρόνια, οι ιδιωτικές εταιρείες έχουν κερδίσει πολύ έδαφος σε κάθε τομέα εκτός από το διάστημα. Το διάστημα έχει ήδη ιδιωτικοποιηθεί με εταιρείες όπως το SpaceX και είναι πιθανό οι ιδιωτικοί ένοπλοι δορυφόροι να μπορούν μια μέρα να περιστρέφονται γύρω από τη Γη!

Σε μόλις 10 χρόνια, η αγορά μισθοφόρων έχει προχωρήσει πολύ πέρα ​​από την Blackwater στο Ιράκ. Οι μισθοφόροι εμφανίζονται παντού και όχι μόνο στο περιθώριο. Ο πόλεμος μέσω συμβολαίων έχει γίνει ένας νέος τρόπος πολέμου, που αναστήθηκε από τις ΗΠΑ που τώρα άλλοι μιμούνται. Η άνοδος των μισθοφόρων δημιουργεί ως νέο είδος απειλής, τον ιδιωτικό πόλεμο, που οδηγεί στο χάος.

Πρόκειται για εμπορευματοποίηση του πολέμου, όπου η στρατιωτική δύναμη αγοράζεται και πωλείται όπως οποιοδήποτε άλλο εμπόρευμα. Είναι μια αρχαία μορφή ένοπλης σύγκρουσης που οι σύγχρονοι στρατιωτικοί έχουν ξεχάσει. Εάν αναπτυχθεί αυτή η τάση, οι υπερ-πλούσιοι θα μπορούσαν να γίνουν υπερδυνάμεις, οδηγώντας σε πολέμους χωρίς κράτη. Σε έναν τέτοιο κόσμο, τα κράτη θα ήταν απλώς έπαθλα που θα κερδίζονται και όχι χειριστές του πεπρωμένου τους.