Από το Στάλινγκραντ στο Αφρίν

Γράφει η Ιωάννα Ηλιάδη  – 

Την ώρα που οι κάννες των τουρκικών αρμάτων μάχης  εκκαθαρίζουν τα περίχωρα του Αφρίν, όλα δείχνουν ότι οι Κούρδοι ετοιμάζονται να κάνουν την πόλη Στάλινγκραντ, για να τους αντιμετωπίσουν. Το πέρασμα από την ύπαιθρο σε μάχες μέσα σε κατοικημένες περιοχές είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για τον επιτιθέμενο. Πριν από λίγες ημέρες Κούρδος πρώην διοικητής δήλωνε ότι οι δυνάμεις της κουρδικής πολιτοφυλακής στην Συρία έχουν στραφεί σε τακτικές ανταρτοπολέμου για να αντιμετωπίσουν τον τακτικό τουρκικό στρατό στην επιχείρηση “Κλάδος Ελαίας”.

Οι Κούρδοι οργανώθηκαν ως τακτικός στρατός τα τελευταία τρία χρόνια, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους τζιχαντιστές του ISIS. Τώρα επανέρχονται ουσιαστικά στον ανταρτοπόλεμο, στον οποίον άλλωστε έχουν εξασκηθεί για μεγάλο διάστημα στις περιοχές της ανατολικής Τουρκίας, απέναντι στα τουρκικά στρατεύματα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η δήλωση του Κούρδου διοικητή ότι θα οχυρωθούν μέσα στην πόλη, κάτι που παραπέμπει ευθέως στην πιθανότητα να δούμε έναν πόλεμο μέσα σε κατοικημένη περιοχή. Πρόκειται στην ουσία για μάχη τριών διαστάσεων, καθώς τα κτίρια δίνουν τη δυνατότητα δράσης σε ελεύθερους σκοπευτές, ενώ ιστορικά έχει χρησιμοποιηθεί και το αποχετευτικό δίκτυο για να κυκλωθούν τα στρατεύματα του αντιπάλου που είχαν εισβάλει στην πόλη.

Η ύπαρξη  ελεύθερων σκοπευτών, οι παγίδες με αντιαρματικά βλήματα, η κάλυψη εντός κτιρίων, η χρήση εκρηκτικών για παγίδευση θέσεων, η ναρκοθέτηση οδών, η κίνηση μιας ομάδας από κτίριο σε κτίριο, η δυσκολία κίνησης τεθωρακισμένων σχηματισμών μέσα στις πόλεις και πώς αυτοί πρέπει να αλληλοεπικαλύπτονται, είναι μόνο μερικές από τις ιδιομορφίες του αγώνα εντός κατοικημένων περιοχών. Οι πόλεις με την κατάλληλη προεργασία μπορούν πραγματικά να μετατραπούν σε απόρθητα φρούρια και να ανακόψουν την προέλαση του εχθρού, καθώς θα αποτελούν «αγκάθια» στα μετόπισθέν του.

Η μάχη του Στάλινγκραντ

Η πρώτη φορά που στην παγκόσμια ιστορία συναντάμε μάχες μέσα σε κατοικημένες περιοχές είναι η περίφημη μάχη του Στάλινγκραντ το 1942. Ο Χίτλερ ήθελε να καταλάβει το Στάλινγκραντ. Πρώτον, επειδή ήταν βιομηχανικό κέντρο στην περιοχή του ποταμού Βόλγα και δεύτερον, επειδή θα άνοιγε τον δρόμο στις πετρελαιοφόρες περιοχές του Καυκάσου.

Η επίθεση των Γερμανών στην πόλη είχε και συμβολικό χαρακτήρα. Η πόλη έφερε το όνομα του τότε επικεφαλής της Σοβιετικής Ένωσης Ιωσήφ Στάλιν. Γι’ αυτό τον λόγο, εξάλλου, οι δύο ηγέτες διέταξαν τις δυνάμεις τους να κρατήσουν τις θέσεις τους πάση θυσία. Το Νοέμβριο, το μεγαλύτερο μέρος της πόλης βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή. Στις 19 Νοεμβρίου 1942 , οι Σοβιετικοί αντεπιτέθηκαν (Επιχείρηση «Ουρανός») και περικύκλωσαν 250.000 στρατιώτες της 6ης γερμανικής στρατιάς.

Οι Ρώσοι πίσω από τα οδοφράγματα, ή στήνοντας ενέδρες στα στόμια των υπονόμων ή πίσω από οπές και μικροανοίγματα των υπογείων, μπορούσαν να εξουδετερώσουν τα γερμανικά άρματα, χρησιμοποιώντας διάφορα όπλα και μέσα. Μάχονταν από τετράγωνο σε τετράγωνο, από όροφο σε όροφο, από δωμάτιο σε δωμάτιο, για την κυριαρχία των διαδρόμων, της εισόδου, του υπογείου και του κλιμακοστασίου. Απωθούμενοι στο τέλος ενός τετραγώνου, μετά από συνεχή μάχη όλη την ημέρα, τη νύκτα επανέρχονταν στην αρχική θέση τους μέσα από τους υπονόμους και η μάχη ξανάρχιζε με μεγαλύτερη ένταση.

Στις 18 Νοεμβρίου η ολική εξάντληση και η έλλειψη πυρομαχικών επέβαλαν τη διακοπή της μάχης. Τη νύκτα έπαψαν οι πυροβολισμοί και οι εκρήξεις και οι αντίπαλοι άρχισαν όπως συνήθως να αποσύρουν τους τραυματίες τους. Την επομένη δεν επαναλήφθηκε η μάχη. Ένας τρομερός πάταγος κάλυψε τη βοή της μάχης του Στάλινγκραντ. Ήταν ο βροντερός φραγμός των δύο χιλιάδων πυροβόλων του Ρωσικού Στρατού, ο οποίος είχε αρχίσει την αντεπίθεση.

Οι σύγχρονες πόλεις ως πεδία μάχης

Πολλαπλά τα πρόσφατα παραδείγματα συγκρούσεων μέσα σε πολυπληθή αστικά συγκροτήματα, έγραφε ο Ιπποκράτης Δασκαλάκης,  υποστράτηγος ε.α. και Διευθυντής Μελετών του ΕΛΙΣΜΕ. Το Γκρόζνυ στην Τσετσενία, η Λωρίδα της Γάζας, το Χαλέπι, η Μοσούλη και η Ράκκα στη Συρία είναι τα πλέον προβεβλημένα πεδία συγκρούσεων των τελευταίων 20 ετών. Πολλά τα κοινά σημεία αλλά σημαντικές και οι διαφορές σε κάθε περίπτωση. Ως ένα πρώτο κοινό σημείο διακρίνουμε τη σύγκρουση ενός τακτικού στρατού με ανταρτικές ομάδες καλά οργανωμένες και εξοπλισμένες.

Συνήθως οι ανταρτικές ομάδες διαπνέονται από υψηλό ηθικό και αίσθημα αυταπάρνησης και αυτοθυσίας που πηγάζουν από μια βαθιά προσήλωση σε εθνοτική ή θρησκευτική ιδεολογία. Η τελευταία περίπτωση καθιστά την αντιμετώπιση τους ακόμη δυσκολότερη, καθόσον διακατέχονται από πλήρη περιφρόνηση έναντι του θανάτου ως συνέπεια της «ιεραποστολικής» τους αποστολής.

Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα το αποτέλεσμα μιας τέτοιας μάχης στο Αφρίν. Οι πολιορκημένοι Κούρδοι γνωρίζουν από ανταρτοπόλεμο και ίσως να έχουν αναπτύξει και τακτικές για συγκρούσεις μέσα σε κατοικημένες περιοχές. Από την άλλη, ο τουρκικός στρατός δεν έχει δοκιμαστεί σε τέτοιες συνθήκες, πλην από τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που έχει πραγματοποιήσει στις κουρδικές περιοχές στην ανατολική Τουρκία. Κλειδί στην αναμέτρηση θα είναι σίγουρα οι άμαχοι. Εκτιμάται ότι ακόμα και εάν τελικώς οι υπερτερούντες σε αριθμό και οπλισμό Τούρκοι καταλάβουν την πόλη του Αφρίν, αυτό δεν θα συμβεί σε λίγες ημέρες.