Από τον “Δεξιό Τομέα” στο Τάγμα Αζόφ – Οι Ουκρανοί νεοναζί δίνουν το παρόν

Εν μέσω των δυτικών προειδοποιήσεων για επικείμενη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τον γύρο των μέσων ενημέρωσης και των social media έκαναν οι εικόνες με ηλικιωμένους και μικρά παιδιά να εκπαιδεύονται στην χρήση όπλων από ένστολους άνδρες στην Μαριούπολη. Οι ένστολοι δεν προέρχονταν από τις τάξεις των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, αλλά από το νεοναζιστικό Τάγμα Αζόφ που από το 2014 αποτελεί μέρος της ουκρανικής Εθνικής Φρουράς ως αστυνομική δύναμη.

Με έδρα του την Μαριούπολη, το Τάγμα Αζόφ είχε πάρει μέρος στην εμφύλια σύρραξη του 2014 έναντι των δυνάμεων των ρωσόφωνων αυτονομιστών. Μαχητές του βρίσκονται σήμερα περιοχές που συνορεύουν με τις αυτοαποκαλούμενες “Λαϊκές Δημοκρατίες” των αυτονομιστών. Δημοσιεύματα τον έφεραν να εμπλέκεται στο πρόσφατο αιματηρό επεισόδιο με τους Έλληνες ομογενείς. Ασχέτως που τελικώς η εμπλοκή του δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται στο συγκεκριμένο περιστατικό, το Τάγμα Αζόφ έχει βεβαρημένο παρελθόν για εγκλήματα πολέμου, σύμφωνα με τις εκθέσεις του ΟΗΕ.

Την 1 Ιανουάριου χιλιάδες Ουκρανοί ακροδεξιοί διαδήλωσαν στο Κίεβο με αναμμένες δάδες και μαυροκόκκινες σημαίες για τα γενέθλια της πιο “σκοτεινής” προσωπικότητας της νεότερης ουκρανικής ιστορίας: Του Στεπάν Μπαντέρα, του φανατικού Ουκρανού εθνικιστή που συνεργάστηκε με τους Ναζί κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, οι μαχητές του οποίου είχαν πραγματοποιήσει μαζικές σφαγές Ρώσων και Εβραίων. Ο Μπαντέρα συνέχισε να πολεμά τους Σοβιετικούς και μετά την λήξη του πολέμου. Εκτελέστηκε το 1959 στο Μόναχο από πράκτορα της KGB και θεωρείται εθνικός ήρωας στο Κίεβο.

Με εξαίρεση το Ισραήλ που μίλησε «για προσβολή των θυμάτων του Ολοκαυτώματος» στην διαδήλωση των υποστηρικτών του Μπαντέρα , αλγεινή εντύπωση προκάλεσε η σιωπή των ΗΠΑ και της Δύσης γενικότερα, η οποία είναι κατά τα άλλα λαλίστατη σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αντισημιτισμού, στην αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους κτλ. Όταν δημοσιογράφοι διεθνών media είδαν ως “ηρωισμό” την εκπαίδευση ηλικιωμένων και παιδιών από νεοναζί, δεν πρέπει να εκπλησσόμαστε καθόλου.

Ukrainian great grandmother, Valentina Constantinovska, on an Ak-47, training to defend against a possible Russian attack. “Your mother would do it too,” she told me. pic.twitter.com/PnojqRir4K

— Richard Engel (@RichardEngel) February 13, 2022

Πρωτοστάτες στο Μεϊντάν

Η ουκρανική ακροδεξιά, ακόμα και ακραιφνείς νεοναζιστικές οργανώσεις όπως ο “Δεξιός Τομέας”, είχε πρωτοσταστήσει στις διαδηλώσεις της πλατείας Μεϊντάν το 2014. Οι διαδηλώσεις αυτές (που δεν ήταν στο σύνολο τους ειρηνικές) είχαν την ολόθερμη υποστήριξη της Δύσης. Αν και στις συγκεντρώσεις των αντιεμβολιαστών που μαίνονται στην Ευρώπη, οι δυτικές κυβερνήσεις βλέπουν “εχθρούς της δημοκρατίας” (που όντως υπάρχουν σε αυτές και τέτοια στοιχεία), προκαλεί εντύπωση που “δεν είχαν δει” την παράταξη νεοναζιστικών ομάδων στην δεξιά πτέρυγα των διαδηλώσεων της πλατείας Μεϊντάν (από όπου πήρε την ονομασία του ο “Δεξιός Τομέας”).

Οι διαδηλώσεις είχαν υποχρεώσει σε παραίτηση τον διεφθαρμένο (και φιλορώσο) Ουκρανό πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Η Δύση δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να υποστηρίξει την φιλοδυτική κυβέρνηση που διαδέχτηκε τον Γιανουκόβιτς, ακόμα και όταν σε αυτή συμμετείχε το κόμμα Σβόμποντα που αυτοαποκαλούνταν… εθνικοσοσιαλιστικό. Δεν αποτέλεσε έκπληξη που τα τάγματα εφόδου του “Δεξιού Τομέα” απέκτησαν απόλυτη ελευθερία δράσης.

Το έναυσμα της επέμβασης των Ρώσων στην Κριμαία, της εξέγερσης του ρωσικού πληθυσμού στην Ανατολική Ουκρανία και στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε είχε δώσει μία συγκεκριμένη απόφαση της ουκρανικής “επαναστατικής” κυβέρνησης του Μεϊντάν: Να απαγορεύσει την επίσημη χρήση των περιφερειακών γλωσσών, συμπεριλαμβανομένων της ρωσικής, την στιγμή που το 18% των πολιτών της Ουκρανίας είναι Ρώσοι! Η συγκεκριμένη απόφαση πάρθηκε υπό την πίεση των υπουργών του Σβόμποντα και υπήρξε το “βούτυρο στο ψωμί” της Μόσχας, η ιδανική “σπίθα” που άναψε την “φωτιά” σε μία βαθύτατα πολωμένη και διχασμένη χώρα.

Αν και η τότε κυβέρνηση προσπάθησε να “μαζέψει” την απίστευτη αυτή απόφαση, το κακό είχε πλέον γίνει και βεβαίως είχαν βάλει και “το χεράκι τους” τα ρωσικά ΜΜΕ και social media, ξεσηκώνοντας τους ρωσικούς πληθυσμούς. Τόσο το Κίεβο, όσο και οι Δυτικοί υποστηρικτές του υποτιμούν την παρουσία της ουκρανικής ακροδεξιάς ως “περιθωριακής” και εκλογικά “ασήμαντης”, γεγονός που ισχύει με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα που ακολούθησαν. Διεθνείς αναλυτές μάλιστα υποστήριζαν πως οι Ουκρανοί φασίστες ήταν “οι χρήσιμοι ηλίθιοι” της Μόσχας, όμως το ίδιο ισχύει και για τους “επαναστάτες” της πλατείας Μεϊντάν που έσπευσαν να τους κάνουν υπουργούς!

Το “εθνικιστικό” Σβόμποντα

Το (αυτοαποκαλούμενο) εθνικοσοσιαλιστικό Σβόμποντα μετείχε με τέσσερις υπουργούς στην κυβέρνηση που ακολούθησε την παραίτηση Γιανουκόβιτς. Ήδη από το 2004 το Σβόμποντα παρουσιάζεται ως “πατριωτικό” και “εθνικιστικό” (ουδεμία έκπληξη, είναι η συνήθης ρητορική των νεοναζιστικών κομμάτων που βγαίνουν από το πολιτικό “περιθώριο”, με κορυφαίο παράδειγμα την Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα).

Το “εθνικιστικό” Σβόμποντα οργανώνει “πατριωτικά” κάμπινγκ στα οποία εκπαιδεύει ακόμα και ανήλικα παιδιά στην χρήση όπλων, «κατά των (Ρωσόφωνων) αποσχιστών, οι οποίοι δεν είναι άνθρωποι, επομένως μπορούμε να τους πυροβολήσουμε», όπως δήλωνε όλο περηφάνεια ένας εκ των διοργανωτών! Δεν λείπει και η απαραίτητη ιδεολογική κατήχηση κατά των «μοντέρνων μπολσεβίκων… που προσπαθούν να εντάξουν στα εκπαιδευτικά συστήματα… τα κινήματα των LGBT και των γκέι»! Να σημειωθεί πως τα συγκεκριμένα “πατριωτικά” κάμπινγκ, χρηματοδοτούνται από το υπουργείο Αθλητισμού της χώρας!

To Σβόμποντα, η ηγεσία του οποίου ήταν συνδαιτημόνας των Αμερικανών αξιωματούχων που πρωτοστάτησαν στην ουκρανική κρίση του 2014 (όπως την σημερινή Αμερικανίδα υφυπουργό Βικτόρια Νόουλαντ) αποτελεί την πολιτική “ομπρέλα”«του νεοναζιστικού underground της χώρας και χούλιγκαν ποδοσφαιρικών ομάδων» (σύμφωνα με την μελέτη των Rald Melzer και Sebastian Serafin “Ο ακροδεξιός εξτρεμισμός στην Ευρώπη”, στην σελίδα 228).

Η σφαγή της Οδησσού

Ήταν αυτό το “νεοναζιστικό underground” που είχε κάψει δεκάδες ανθρώπους στην Οδησσό τον Μάιο του 2014, ίσως το πιο φρικτό επεισόδιο του ουκρανικού εμφυλίου. Ομάδες χούλιγκαν και μέλη του “Δεξιού Τομέα” πυρπόλησαν την έδρα των Συνδικάτων που είχαν καταφύγει δεκάδες Ρωσόφωνοι. Μόνο ως ειρωνεία μπορεί να ακουστεί πως το 2019 το Κίεβο διόρισε ακτιβίστρια του Σβόμποντα ως συντονίστρια για την “καταπολέμηση των fake news και της παραπληροφόρησης” στην Ουκρανία, η οποία είχε χαιρετίσει την σφαγή ως «εκκαθάριση της Οδησσού από τους τρομοκράτες»!

Λίγο μετά την σφαγή της Οδησσού, ο αρχηγός του “Δεξιού Τομέα” Ντμίτρο Γιάρος αντί να διωχθεί για τα εγκλήματα των μελών του, διορίστηκε… σύμβουλος στο ουκρανικό υπουργείο Άμυνας, ως ένα είδος “μεσολαβητή” μεταξύ του ουκρανικού κράτους και των ναζιστικών παραστρατιωτικών ομάδων που πολεμούσαν στο μέτωπο. Όταν, με την λήξη των συγκρούσεων, ο “Δεξιός Τομέας” ξεκίνησε να οργανώνει διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της κυβέρνησης Ποροσένκο, άρχισε να γίνεται πλέον ενοχλητικός και για το Κίεβο.

Σίγουρα οι ισχυρισμοί της Μόσχας για “γενοκτονία των ρωσόφωνων από τους νεοναζί του Κιέβου” έχουν πολλά στοιχεία υπερβολής. Όμως, από την άλλη πλευρά, μία γενοκτονία “δεν πέφτει ξαφνικά από τον ουρανό”. Της σφαγής των Τούτσι από τους Χούτου στην Ρουάντα, προηγήθηκαν οι εκπομπές μίσους στο κρατικό ραδιόφωνο της χώρας που αποκαλούσαν τους Τούτσι “κατσαρίδες”. Με δεδομένο το εθνικοσοσιαλιστικό παρελθόν της Ουκρανίας, οι ρωσικοί πληθυσμοί δεν είναι καθόλου υπερβολικοί όταν φοβούνται την παρουσία νεοναζιστικών ομάδων στις τάξεις του ίδιου του ουκρανικού κράτους.

Επομένως, οι “επαναστάτες του Μεϊντάν” έχουν βαρύτατη ευθύνη που, όχι απλώς ανέχτηκαν, αλλά έδωσαν ακόμα και υπουργικούς θώκους σε εγκληματικές φυσιογνωμίες νεοναζί, την στιγμή που τίποτα δεν προϊδέαζε για την πολεμική αντίδραση της Μόσχας. Η δε κυβέρνηση Ζελένσκι έχει βαρύτερες ευθύνες που ακόμα ανέχεται την δράση και την παρουσία τους στην πρώτη γραμμή. Αφού, λοιπόν, η νεοναζιστική ακροδεξιά είναι “εκλογικά ασήμαντη”, ένας λόγος παραπάνω για την κυβέρνηση Ζελένσκι να περιορίσει την δράση τους, όπως θα έκανε κάθε φυσιολογική ευρωπαϊκή χώρα. Παραμένει ερώτημα πως το Κίεβο θα εφαρμόσει την Συμφωνία του Μινσκ, που προβλέπει την ευρεία αυτονομία της Ανατολικής Ουκρανίας, έχοντας στους κόλπους του στοιχεία που θα το θεωρήσουν ως “πράξη εσχάτης προδοσίας”.