Άσαντ και Τραμπ ξαναέκαναν τη Ρωσία παγκόσμια δύναμη

«Αγαπητέ κύριε πρόεδρε, παρακαλώ δεχθείτε τα ειλικρινή συγχαρητήρια μου για την 75η επέτειο της σύστασης των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των χωρών μας». Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν, πάντα λακωνικός, συνεχάρη τον Σύρο ομόλογο του Άσαντ, για την 75η επέτειο από την σύναψη διπλωματικών σχέσεων Ρωσίας-Συρίας. Πράγματι οι δύο ηγέτες, οι μεγάλοι νικητές του συριακού εμφυλίου, έχουν κάθε λόγο να πανηγυρίζουν.

Ο Σύρος ηγέτης, όχι μόνο δεν μετράει μέρες, αλλά θα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε μία μεταπολεμική Συρία. Είναι φανερό πως βρίσκεται σε θέση ισχύος. Κανέναν πλέον δεν απασχολεί πως η συριακή πολεμική αεροπορία εξακολουθεί να σφυροκοπά τα υπολείμματα των αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Προφανώς και ο Μπασάρ αλ Άσαντ γνωρίζει πως δύσκολα θα επιβίωνε το καθεστώς του, χωρίς την πολύτιμη ρωσική υποστήριξη.

Πλέον, ουδείς μιλάει για αλλαγή καθεστώτος στην Συρία, ούτε καν οι ΗΠΑ. Επισήμως η μοναδική “κόκκινη γραμμή” της Ουάσιγκτον είναι η χρήση χημικών όπλων από την Δαμασκό. Πάντως, ούτε η κυβέρνηση Τραμπ μοιάζει διατεθειμένη να την τηρήσει. Τον περασμένο Μάιο, οι ΗΠΑ κατηγόρησαν το μπααθικό καθεστώς για χρήση χημικών στην βορειοδυτική Συρία. Και όμως η Ουάσιγκτον αρκέστηκε σε ορισμένες ρητορικές προειδοποιήσεις, αρνούμενη περαιτέρω εμπλοκή.

Διαψεύδοντας τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης Ομπάμα, η εμπλοκή της Μόσχας στην Συρία δεν εξελίχθηκε σε νέο Αφγανιστάν. Στον αντίποδα, οι Ρώσοι θριάμβευσαν σε ένα άγριο πολεμικό μέτωπο, έχοντας ελάχιστες απώλειες. Και δεν αναφερόμαστε μόνο στην επικράτηση του Μπασάρ αλ Άσαντ. Η συριακή κρίση ήταν το έναυσμα για την δυναμική επιστροφή της Μόσχας στο γεωπολιτικό παιχνίδι της Μέσης Ανατολής.

Business με όλους κάνει η Μόσχα

Τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου η επιρροή της Μόσχας ήταν ισχυρή στον Αραβικό Κόσμο. Η τότε Σοβιετική Ένωση είχε επιλέξει να συμμαχήσει με τα λεγόμενα “προοδευτικά” αραβικά καθεστώτα. Δηλαδή καθεστώτα που εμπνέονταν από τις εκκοσμικεύμενες θεωρίες του αραβικού εθνικισμού και σοσιαλισμού και υποστήριζαν την παλαιστινιακή υπόθεση. Όμως, χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, δεν είδαν ποτέ με καλό μάτι την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης.

Είναι ο λόγος που οι σχέσεις της κομμουνιστικής Μόσχας με τις συντηρητικές μοναρχίες του Κόλπου ήταν ανοιχτά εχθρικές. Επομένως, η συμμαχία Πούτιν-Άσαντ συνεχίζει μία πάγια διπλωματική παράδοση από τα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης. Είδαμε πως από την έναρξη του συριακού εμφυλίου, τα αραβικά κράτη επέλεξαν να απομονώσουν το καθεστώς Άσαντ, αποβάλλοντας την Συρία από τον Αραβικό Σύνδεσμο. Ακόμα και η Χαμάς στράφηκε εναντίον του, παρόλο που η έδρα της παλαιστινιακής οργάνωσης βρίσκονταν στην Δαμασκό.

Όμως δεν είδαμε μία αντίστοιχη απομόνωση της Ρωσίας στην Μέση Ανατολή. Στην πραγματικότητα συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Όλα τα κράτη της Μέσης Ανατολής επιδιώκουν άριστες σχέσεις με την Ρωσία του Πούτιν, ακόμα και η Σαουδική Αραβία. Η καλή χημεία του Ρώσου προέδρου με τον πρίγκηπα-διάδοχο Σαλμάν ουδόλως διαταράχθηκε, παρόλο που οι δύο χώρες υποστήριξαν διαφορετικά στρατόπεδα στον συριακό εμφύλιο. Στην πραγματικότητα, η Ρωσία του Πούτιν επιδιώκει να κάνει business με όλους.

Διαπραγματεύεται την πώληση μαχητικών SU-35 με το στρατιωτικό καθεστώς της Αιγύπτου. Ρυθμίζει τις τιμές του πετρελαίου στον ΟΠΕΚ από κοινού με την Σαουδική Αραβία. Συνομιλεί σε ανώτατο επίπεδο με τους Αμερικανούς και το Ισραήλ για τα φλέγοντα ζητήματα της Μέσης Ανατολής. Αυτό έδειξε η τριμερής συνάντηση των συμβούλων Εθνικής Ασφάλειας της αμερικανικής, της ρωσικής και της ισραηλινής κυβέρνησης, η οποία πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιούνιο στην Ιερουσαλήμ.

Πως ο Πούτιν κέρδισε τον σεβασμό των Αράβων

Η Μόσχα έμαθε το μάθημα της από την σοβαρή ρήξη στις σχέσεις Αιγύπτου-Σοβιετικής Ένωσης το 1973. Ο τότε Αιγύπτιος πρόεδρος Ανουάρ Σαντάτ αποφάσισε να συγκρουστεί με την ΕΣΣΔ, απελαύνοντας χιλιάδες σοβιετικούς στρατιωτικούς συμβούλους από την χώρα. Η Μόσχα, η οποία είχε προσφέρει μεγάλη οικονομική βοήθεια στην νασερική Αίγυπτο, ποτέ της δεν συγχώρεσε την “αχαριστία” του Σαντάτ. ΗΠΑ και Σαουδική Αραβία είχαν χαιρετήσει την στροφή του Αιγύπτιου προέδρου, η οποία είχε κορυφωθεί με την ιστορική συμφωνία ειρήνης που υπέγραψε με το Ισραήλ.

Όμως, η σημερινή ρωσική εξωτερική πολιτική διαφέρει από εκείνη της Σοβιετικής Ένωσης. Με εξαίρεση τον συριακό εμφύλιο, η Ρωσία του Πούτιν αποφεύγει την εμπλοκή της στις υποθέσεις της Μέσης Ανατολής. Η Μόσχα τήρησε εξαιρετικά συγκρατημένη στάση στα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης, την στιγμή που η Ουάσιγκτον υποστήριξε την απομάκρυνση του Χόσνι Μουμπάρακ από την προεδρία της Αιγύπτου. Το συγκεκριμένο γεγονός είχε σοκάρει χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, η οποία είχε δει τους Αμερικανούς να “προδίδουν” ένα, παραδοσιακό σύμμαχό τους. Κάτι που δεν έκανε η Μόσχα στην περίπτωση του Μπασάρ αλ Άσαντ.

Όλα τα αραβικά καθεστώτα είναι βαθύτατα διεφθαρμένα και αυταρχικά. Αυτό που τρέμει περισσότερο κάθε Άραβας ηγέτης είναι το ενδεχόμενο ανατροπής του. Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν δεν φάνηκε “αχάριστος” έναντι του Άσαντ, κερδίζοντας τον σεβασμό ακόμα και των αραβικών χωρών που μεθόδευαν την ανατροπή του Σύρου ηγέτη. Φοβούμενοι μην έχουν το τέλος του Μουμπάρακ, ακόμα και οι πιο φιλοαμερικανοί Άραβες ηγέτες προσέγγισαν την Μόσχα, προκειμένου να περιορίσουν την εξάρτηση τους από την Ουάσιγκτον.

Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του πρίγκηπα Σαλμάν, του φιλόδοξου διαδόχου του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας. Όπως είδαμε η φρικτή δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι σόκαρε τις κυβερνήσεις όλου του κόσμου, εκτός της ρωσικής. Κανένας Ρώσος κυβερνητικός αξιωματούχος δεν επέρριψε την ευθύνη της δολοφονίας Κασόγκι στον πρίγκηπα Σαλμάν, κάτι που εκτίμησε σίγουρα ο φιλόδοξος διάδοχος του θρόνου.

“Βούτυρο στο ψωμί” της Μόσχας

Όμως, η Ρωσία έχει πλέον status μιας πλανητικής δύναμης, παραδόξως χάρη και στον Ντόναλντ Τραμπ. Η Μόσχα εμφανίζεται ως ένα ιδανικό αντίβαρο έναντι του αναθεωρητισμού που επιδεικνύει ο Αμερικανός πρόεδρος στην οικονομία και στην διεθνή σκηνή. Χώρες όπως η Κίνα, το Ιράν και η Τουρκία μοιάζουν πρόθυμες να υπερβούν τους όποιος ανταγωνισμούς τους με την Μόσχα, έναντι της απειλής που ακούει στο όνομα Τραμπ. Βλέπουμε να συγκροτούνται πλέον συμμαχίες, που τα προηγούμενα χρόνια έμοιαζαν απολύτως αδιανόητες. Για παράδειγμα η άτυπη συμμαχία Ρωσίας-Τουρκίας, παρά τις επιμέρους διαφορές τους στην Συρία, δεν μοιάζει ευκαιριακή.

Πάγιος στόχος της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής ήταν και είναι η υπονόμευση της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Δύσκολα ο Πούτιν θα βρει καλύτερο σύμμαχο από τον Τούρκο ομόλογό του Ερντογάν, ο οποίος επέλεξε να προμηθευτεί τους ρωσικούς πυραύλους S-400, αγνοώντας τις απειλές των ΗΠΑ. Επίσης, πολύ δύσκολα θα έβρισκε πιο πρόθυμο Αμερικανό πρόεδρο να εξυπηρετήσει την ρωσική στρατηγική από τον Τραμπ, ο οποίος ακόμα σκέφτεται αν θα επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για τους S-400.