Αβραάμ Μπουργκ: O Νετανιάχου σκοτώνει αθώους για να επιβιώσει πολιτικά

Σήμερα, με το Ισραήλ να γίνεται αντικείμενο οξείας κριτικής για την αιματηρή επέμβαση στη Γάζα και τον όρο γενοκτονία να κερδίζει έδαφος στη διεθνή κοινότητα, ο Μπουργκ μιλάει στο SLpress.gr για τις ευθύνες και τα κίνητρα του Μπένιαμιν Νετανιάχου, την πρόσληψη του πολέμου από την ισραηλινή κοινωνία, την πιθανότητα επίτευξης της ειρήνευσης και την γενικότερη κατάσταση στην Μέση Ανατολή.

Υπάρχει η εικόνα ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου απολαμβάνει ακόμη και στην παρούσα φάση τη στήριξη μιας μεγάλης μερίδας της ισραηλινής κοινωνίας. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Η εικόνα είναι διαφορετική από αυτό που υπάρχει ως γενικό αίσθημα στην χώρα σας ή τον υπόλοιπο κόσμο. Ναι, ο Νετανιάχου εκπροσωπεί μια συγκεκριμένη πολιτική συμμαχία και η κυβέρνησή του είναι νομιμοποιημένη γιατί προέκυψε μέσα από τις τελευταίες εκλογές. Αλλά σε κάθε μέτρηση κοινής γνώμης, σε κάθε δημοσκόπηση, το 70% περίπου των Ισραηλινών είναι αντίθετο στις πολιτικές του Νετανιάχου. Επίσης, αν γίνονταν εκλογές σήμερα όποια κι αν είναι η σύνθεση της κυβέρνησης δεν θα περιλαμβάνει τον ίδιο σαν πρωθυπουργό. Θα έλεγα λοιπόν ότι είναι ένας νόμιμος πρωθυπουργός, αλλά με ελάχιστη νομιμοποίηση.

Τελικά τι έχει στο μυαλό του ο Νετανιάχου; Και πως εξηγείται η ανένδοτη στάση του στη Γάζα, που κατά γενική ομολογία κοστίζει στη φήμη του Ισραήλ διεθνώς;

Όλοι μα όλοι οι Ισραηλινοί ξέρουν τι έχει στο μυαλό του ο Νετανιάχου. Και αυτό είναι η πολιτική του επιβίωση. Δεν νοιάζεται για τους Ισραηλινούς, τους Παλαιστίνιους, τους κατοίκους της Γάζας, τη Μέση Ανατολή ή την ομαλοποίηση. Το γεγονός ότι γύρω του υπάρχουν υπουργοί και μέλη της Κνέσετ και μερικούς απλοϊκούς θαυμαστές του στη μάχη του πεζοδρομίου οι οποίοι δημιουργούν ένα ορισμένο cult γύρω από τον ίδιο δεν σημαίνει ότι είναι δημοφιλής. Θα προσέθετα ότι είναι ο χειρότερος ηγέτης που είχαν οι Ισραηλινοί ποτέ και είχαμε μερικούς κακούς ηγέτες στην ιστορία μας ως μέτρο σύγκρισης. Αυτός ο άνθρωπος διέφθειρε την ψυχή του Ισραήλ και το status του Ισραήλ στη διεθνή κοινότητα.

To γεγονός ότι τα δύο σημαντικότερα στοιχεία του συνασπισμού του είναι ο υπουργός Οικονομίας Μπεζαλέλ Σμότριτς και ο υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας, Ιτάμαρ Μπεν Γκβιρ, οι οποίοι αμφότεροι είναι αφοσιωμένοι έποικοι και ότι αν τους αντιταχθεί θα καταρρεύσει η κυβέρνηση εξηγεί την τακτική του. Για να ικανοποιήσει επομένως την ανάγκη του για παραμονή στην εξουσία ξεπληρώνει τους δύο υπουργούς του με το αίμα αθώων ανθρώπων στη Γάζα. Είναι απλός ο τρόπος να εξηγηθεί αυτού του είδους η τακτική.

Όπως είναι απλό να διαπιστώσει κανείς ότι ο λόγος που ο ίδιος άνθρωπος επέτρεψε την περασμένη δεκαετία την χρηματοδότηση της Χαμάς αντί να διαπραγματευτεί με τον Αμπού Μαζέν [σ.σ. τον ηγέτη της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούτ Αμπάς] είναι ότι αν κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με οποιαδήποτε μετριοπαθή παλαιστινιακή ηγεσία θα πρέπει να καταλήξει με ένα παλαιστινιακό κράτος στη Δυτική Όχθη. Προσπαθεί λοιπόν “με μια πέτρα να σκοτώσει δύο πουλιά”. Να περιορίσει όσο μπορεί τη Χαμάς, πράγμα το οποίο δεν μπορεί μακροπρόθεσμα γιατί αποτελεί έναν «αιώνιο εχθρό» και ταυτόχρονα να κάνει τη Χαμάς συνομιλητή σου, αποδυναμώνοντας την Παλαιστινιακή Αρχή. Από αυτή την άποψη όσο περισσότερους κατοίκους της Γάζας σκοτώνει τόσο πιο πολύ απομακρύνεται μια λύση δύο κρατών.

Υπό αυτή την έννοια θα λέγατε πως Νετανιάχου και Χαμάς εξυπηρετούν ο ένας τον άλλον;

Θέλει δύο για τανγκό λέει μια παροιμία. Νετανιάχου και Χαμάς είναι καλοί παρτενέρ λοιπόν. Δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερο εχθρό από την τριπλέτα Νετανιάχου-Σμόντριτς-Μπεν Γκβιρ η Χαμάς και αυτοί δεν θα μπορούσαν να διαλέξουν καλύτερο εχθρό από τη Χαμάς. Συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο.

Εικόνες από τα συντρίμμια της Γάζας και τα νεκρά παιδιά περνάνε κάθε μέρα μπροστά από τις οθόνες μας. Η κυβέρνηση Νετανιάχου βρίσκεται στο επίκεντρο σκληρής κριτικής για την ανθρωπιστική κρίση, ο όρος γενοκτονία φαίνεται να καθιερώνεται στη δημόσια σφαίρα. Δεν σας φαίνεται ότι το Ισραήλ έχει χάσει κάθε ηθικό επιχείρημα;

Έως την 7η Οκτωβρίου το Ισραήλ είχε μια φήμη για δύο πράγματα. Το πρώτο ότι είναι μια λειτουργική δημοκρατία, όχι πλήρης και με ελλείμματα, αλλά και πάλι δημοκρατία. Και το δεύτερο, ότι η χρήση συμβατικής και μη ισχύος από πλευράς του Ισραήλ είχαν ως βάση πρωτίστως την υπεράσπιση των πολιτών της χώρας. Αυτού του είδους η φήμη έχει απαξιωθεί εξαιτίας του Νετανιάχου. Από όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία το 2022 κατάφερε να ξοδέψει με τη δικαστική μεταρρύθμιση αφενός και αφετέρου με την 7η Οκτωβρίου όλο το κεφάλαιο που είχε η χώρα στο διεθνές σκηνικό. Με την δικαστική μεταρρύθμιση ξεκίνησε η διάβρωση της δημοκρατίας, σε μια λογική που μας έβαζε στην ίδια ομάδα κρατών με ανελεύθερη δημοκρατία, που μας οδηγεί στα χνάρια του Βίκτορ Όρμπαν και της Ουγγαρίας.

Όσο για την 7η Οκτωβρίου και την επίθεση της Χαμάς, το Ισραήλ σοκαρίστηκε και βίωσε ένα μεγάλο τραύμα, ενώ απώλεσε και το ψυχολογικό και στρατιωτικό του πλεονέκτημα. Υποστήκαμε αιφνιδιασμό, νιώσαμε εκείνη τη στιγμή απολύτως εκτεθειμένοι στον κίνδυνο και παρότι μέσα σε ένα χρόνο ο στρατός κατάφερε να σημειώσει πρόοδο απέναντι στη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ, τους Χούθι και το Ιράν ότι έγινε, έγινε με το τεράστιο κόστος του να σκοτώνεις αθώο κόσμο. Το να σκοτώνεις αθώους ακυρώνει όποια κατορθώματα στο πεδίο και επιβεβαιώνει την ηθική διαφθορά υπό την ηγεσία του Νετανιάχου.

Αν ο Νετανιάχου εκπροσωπεί μια μειοψηφία, που αποδίδεται η ανικανότητα της αντιπολίτευσης να δημιουργήσει έναν πόλο αμφισβήτησής και δημοκρατικής ανατροπής του;

O Nετανιάχου και η κυβέρνησή του διαθέτουν 67 βουλευτές στην Κνεσέτ, η αντιπολίτευση 53. Και μιλάμε για μια αντιπολίτευση ανομοιογενή που περιλαμβάνει κόμματα της Αριστεράς, αραβικά κόμματα, συντηρητικά αλλά κοσμικά κόμματα όπως το Yisrael Beiteinu του Λίμπερμαν. Έχουμε επομένως πολλές διαφορετικές φωνές και δεν μπορεί να υπάρξει συνεννόηση μεταξύ τους. Η εναλλακτική είναι κατά τη γνώμη μου εκεί έξω, στην κοινωνία και τα αποτέλεσμα που θα παράξει αυτή. Η πολιτική παράδοση στο Ισραήλ δεν έχει να κάνει τόσο με την αντιπολίτευση και πόσο αυτή κερδίζει τις εκλογές όσο με το πόσο η κυβέρνηση πιέζεται για να τις χάσει. Και στις επόμενες κάλπες ο Νετανιάχου και η συμμαχία του θα χάσει τις εκλογές, σας βάζω στοίχημα.

Πρόσφατα δημοσιεύματα και ιατρικές αναφορές θίγουν το ζήτημα της ψυχικής κρίσης στο εσωτερικό του Ισραήλ, παρά την όποια τροπή έχει πάρει ο πόλεμος στο μέτωπο. Ποια είναι η δική σας εικόνα;

Είναι δύσκολο να αποτιμήσουμε το ψυχολογικό κόστος γιατί είμαστε αντιμέτωποι με έναν διπλό θυμό που δεν εκφράζεται στη δημόσια σφαίρα -πέρα από τα στατιστικά στοιχεία και τις δημοσιογραφικές αναφορές που δείχνουν μια κακή εικόνα σε επίπεδο ψυχικής υγείας. Πρώτον, o θυμός για όσα προσπάθησε να δρομολογήσει ο Νετανιάχου με τη δικαστική μεταρρύθμιση και δεύτερον ο θυμός για την αποτυχία της 7ης Οκτωβρίου.

Δεν εκφράζεται αυτός ο θυμός γιατί υπάρχει κόσμος που μετά από μήνες διαμαρτυριών βλέπει τον γιό του, την κόρη του ή τους υπόλοιπους συγγενείς του να υπηρετούν ακόμη και αισθάνεται σε μια διαρκή κατάσταση πολέμου μέσα του, δίχως να διαφαίνεται κάποιο τέλος σε όλο αυτό. Αυτή η κατάσταση – σε συνδυασμό με το πένθος που μας συνοδεύει για την 7η Οκτωβρίου και όσα ακολούθησαν- δίνει μια παράταση στον θυμό, έχει ακινητοποιήσει την ανάγκη μας να αντιδράσουμε με την ίδια ένταση και στην ίδια έκταση. Αλλά υπάρχει και θα βγει στην επιφάνεια, να είστε σίγουρος.

Πολλοί εκτιμούν πως η λύση των δύο κρατών είναι “στον αέρα” μετά από όσα έχουν συμβεί τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Τι πιστεύετε και τι πιστεύει ο κόσμος στο Ισραήλ, είναι ακόμη εφικτή μια ειρηνική συνύπαρξη ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους;

Για την πλειονότητα του κόσμου στο Ισραήλ κάθε είδους σχέδιο και λύση είναι στον αέρα, είναι δύσκολο να φανταστούμε την επόμενη μέρα. Οι πολίτες του Ισραήλ δεν ξέρουν αν το πρωί θα εκτοξευτεί ένας πύραυλος των Χούθι με κατεύθυνση τα σπίτια τους και δεν μπορεί να ξέρει τι θα γίνει με την επιχείρησή του γιατί υπάρχουν πολίτες που υπηρετούν στις Εφεδρείες πάνω από 200 ημέρες πια. Το να ζητάς από αυτούς τους ανθρώπους, που δεν μπορούν να οργανώσουν την ζωή τους σε οικογενειακό επίπεδο, να εκφράσουν τη γνώμη τους για τη λύση των δύο κρατών είναι υπερβολή σε αυτή τη φάση.

Από την άλλη γνωρίζουν πολύ καλά ότι η διεθνής κοινότητα κινητοποιείται κατά του Ισραήλ. Όταν προκύψει με το τέλος του πολέμου μια κάποια λύση, είτε αυτή αφορά την επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ είτε την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους είτε ένα ενιαίο κράτος για όλους τους πολίτες του Ισραήλ, ο ίδιος κόσμος δεν θα είναι στην πλειοψηφία του αρνητικός να συζητηθεί αυτή η λύση ή το πακέτο λύσεων.

Πως κρίνεται την στάση Τραμπ έως τώρα;

Ο Τραμπ είναι ο άγνωστος παράγοντας στην εξίσωση, δεν θα προκαταλάμβανα ότι θα ακολουθήσει την ίδια στάση μέχρι το τέλος, γιατί κανείς δεν ξέρει τι έχει στο μυαλό του, ούτε ο Νετανιάχου και πιθανότατα ούτε ο ίδιος. Δεν μπορείς να πεις με σιγουριά πως θα κινηθεί και οι κινήσεις του δεν υπαγορεύονται τόσο αυστηρά από την πάγια διπλωματική κουλτούρα που χαρακτήριζε τις ΗΠΑ. Οπότε, δεν θα ρίσκαρα μια εκτίμηση, πόσο μάλλον μια αποτίμηση.

Ο πόλεμος ανέδειξε διαφορετικές οπτικές για το μέλλον της Μέσης Ανατολής. Άλλοι ισχυρίζονται πως η Τουρκία βγαίνει νικητής σε επίπεδο εκπροσώπησης του μουσουλμανικού κόσμου, άλλοι διατείνονται πως το Ιράν παραμένει ζωτικό πρόβλημα για το Ισραήλ. Ποια είναι η δική σας οπτική για το πως διαμορφώνεται η κατάσταση;

Έχουμε να κάνουμε στην παρούσα φάση με μια πολύ μεγαλύτερη αναδιάταξη του αραβικού και ισλαμικού κόσμου. Πρέπει να δούμε την κατάσταση στη Μέση Ανατολή σαν ανταγωνισμό τριών διαφορετικών συνασπισμών. Ο ένας βασικά και κύρια σιιτικός, με επικεφαλής το Ιράν και με συνθετικά στοιχεία τη Χεζμπολάχ, τους Χούθι και τη Χαμάς με έναν τρόπο, παρότι πρόκειται για σουνιτική οργάνωση. Ο δεύτερος, ο συνασπισμός της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, που περιλαμβάνει Τουρκία και Κατάρ και βλέπουμε την επιρροή του στη Συρία. Και ο τελευταίος είναι ο αυτός με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία, που περιλαμβάνει την Αίγυπτο και την Ιορδανία και αναδύθηκε με αφορμή τις Συμφωνίες του Αβραάμ και είναι και ο πιο φιλικός στις ΗΠΑ.

Και στον τελευταίο συνασπισμό το Ισραήλ έχει πρόσκληση αρκεί να πληρώσει το τίμημα το οποίο προσπαθεί να αποφύγει και το οποίο είναι ένα παλαιστινιακό κράτος. Αν πάντως έχουμε κάποιου είδους σταθεροποίηση της κατάστασης στο κοντινό μέλλον πρέπει να σας πω ότι δεν αποκλείω να αποκτήσει δυναμική η πιθανότητα Ριάντ και Άγκυρα να αποκτούν ένα είδος συναντίληψης με σκοπό να αναχαιτίσουν την επιρροή της Τεχεράνης.

Και αυτό γιατί το Ιράν παραμένει πρόβλημα για την ευρύτερη περιοχή και τα καθεστώτα της, όχι μόνο για το Ισραήλ. Όχι ζήτημα που να απαιτεί κήρυξη πολέμου όπως διατείνονται ορισμένοι, ούτε πιστεύω πως το Ισραήλ μπορεί να τα καταφέρει μόνο του απέναντι στο Ιράν. Πρέπει συνολικά τα κράτη της περιοχής να εμπλακούν κι αυτά στο τι είδους σχέση επιθυμούν με το Ιράν, όχι το Ισραήλ να βάζει το κεφάλι του στο στόμα του λιονταριού. Να γίνουμε μέρος μιας συμμαχίας θα ήταν πιο λογικό και ενδιαφέρον από το να διεκδικούμε το μονοπώλιο στο ζήτημα της αντιμετώπισης του Ιράν.