Μπορεί το Ισραήλ να συντρίψει στρατιωτικά το Ιράν;

Σύμφωνα με την άποψη ειδικών και σε αντίθεση με την επικρατούσα στερεοτυπική αντίληψη, το Ιράν είναι ορθολογικός και προσεκτικός δρων και θέλει να αποφύγει μια εκτεταμένη σύγκρουση. Τον εν λόγω ισχυρισμό επιβεβαιώνει η προαναφερόμενη στάση της Τεχεράνης και τα μηνύματα αποκλιμάκωσης από πλευράς της. Όμως, όλα θα εξαρτηθούν και από την στάση που θα κρατήσει το Ισραήλ, που δηλώνει πως εξετάζει μέχρι και την εξόντωση του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Χαμενεΐ, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό να καλεί  ανοιχτά σε αλλαγή καθεστώτος.

Να σημειωθεί πως ο πόλεμος με το Ιράν ήταν εδώ και χρόνια επιθυμητή εξέλιξη από μερίδα της ισραηλινής πολιτικοστρατιωτικής ηγεσίας με τη λογική ότι πρέπει να δοθεί “οριστική λύση”. Βεβαίως, το Ισραήλ ποντάρει ακόμα και τώρα, παρά την αποστασιοποίηση Τραμπ, στην τελική εμπλοκή των ΗΠΑ, προσδοκώντας αυτές να “καθαρίσουν” για λογαριασμό του το παιχνίδι.

Ο εγκλωβισμός στην αντίληψη της “αποφασιστικής νίκης” είναι διαχρονική παθογένεια του Ισραήλ, η οποία προέκυψε από τις διαδοχικές στρατιωτικές επιτυχίες του εναντίον των αραβικών στρατών, στις πρώτες δεκαετίες μετά τη δημιουργία του εβραϊκού κράτους. Όμως, κάθε νίκη του Ισραήλ, αντί για ειρήνευση, οδηγούσε σε μια ακόμη πολεμική σύγκρουση.

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι ισραηλινές εισβολές στον Λίβανο, δεν πέτυχαν τον αντικειμενικό σκοπό τους. Στον πρώτο πόλεμο το 1982 ο ισραηλινός στρατός, παρόλες τις αρχικές επιτυχίες του κυρίως στον αέρα, εγκλωβίστηκε σε μάχες φθοράς. Επίσης, η επιχείρηση αμαυρώθηκε από τις σφαγές των προσφύγων στα στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα από χριστιανικές πολιτοφυλακές, με την ανοχή των Ισραηλινών. Στον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου το 2006 οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις απέτυχαν με ταπεινωτικό τρόπο να επιτύχουν συντριπτικό πλήγμα στην μικροσκοπική τότε Χεζμπολάχ.

Ο IDF (Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις) εφάρμοσε ένα αμφιλεγόμενο νέο δόγμα, τις επιχειρήσεις EBO (Εffects Based Operations), βασισμένες εν μέρει πάνω σε θεωρίες Γάλλων μεταμοντέρνων φιλοσόφων! Μετά από την αποτυχία αυτή, ο IDF σταμάτησε τα “πρωτοποριακά” πειράματα και ξαναγύρισε στις παραδοσιακές μεθόδους μάχης, με θετικά αποτελέσματα, όπως φάνηκε στην επιχείρηση Cast Lead μερικά χρόνια μετά και στη συνέχεια σε άλλες επιχειρήσεις εναντίον της Χαμάς.

Η εμμονή για “τελική νίκη”

Η εμμονή του Ισραήλ σε μια “τελική νίκη” δια των όπλων έναντι του Ιράν παροξύνθηκε μετά την επίθεση της Χαμάς, τον Οκτώβριο του 2023. Το Τελ Αβίβ θεωρεί το Ιράν κορυφαία απειλή και θέλει να την εξαλείψει με “αποφασιστικό πόλεμο”. Η λογική αυτή, όμως, που προϋποθέτει πως θα συμπαρασύρει στη σύγκρουση τις ΗΠΑ, πάσχει και ορθότατα έχουν ενδοιασμούς οι Αμερικανοί. Είναι σχεδόν αδύνατον να καταληφθεί το Ιράν, όπως συνέβη με το Ιράκ, ακόμα και να επιβληθεί δια της βίας αλλαγή καθεστώτος, όπως προσδοκούν οι Ισραηλινοί (ποντάροντας σε αμφιλεγόμενα πρόσωπα για την επόμενη μέρα, όπως τον υιό του έκπτωτου Σάχη). Ακόμα κι αν δεν αντιδράσουν Κίνα και Ρωσία, μία τέτοια επιχείρηση υπερβαίνει τις δυνατότητες των Αμερικανών, ακόμη και στην απίθανη περίπτωση που θα ήταν πρόθυμοι να εμπλακούν σε πολυετή πόλεμο μεγάλης κλίμακας.

Κατά συνέπεια μένει το εργαλείο των μαζικών βομβαρδισμών. Είναι, όμως, πολύ δύσκολο, έως αδύνατον, να υποστεί συντριπτικό πλήγμα η στρατιωτική υποδομή του Ιράν. Εδώ και χρόνια προετοιμάζεται για ένα είδος “επαυξημένου” ασύμμετρου πολέμου με τις ΗΠΑ. Αν αποτελούν ακόμα πρόβλημα οι υπόγειες εγκαταστάσεις της Χαμάς, αυτές του Ιράν είναι άλυτος γρίφος. Το Ιράν εκτιμάται πως έχει κατασκευάσει έναν ολόκληρο υπόγειο κόσμο σε ορεινούς όγκους, όπου κρύβονται τα πιο επικίνδυνα οπλικά του συστήματα.

Οι υπόγειες αυτές υποδομές πολύ δύσκολα μπορούν να εντοπιστούν και ακόμη πιο δύσκολα να προσβληθούν ακόμη και με ειδικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων και πυρηνικών μικρής ισχύος. Εκτός αυτών, ένας μαζικός βομβαρδισμός θα προκαλέσει την αναβίωση και επιτάχυνση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Τα τούνελ στα βουνά είναι μέρος των υπόγειων υποδομών του Ιράν, οι οποίες βρίσκονται και σε πόλεις.

Αναλυτές ακόμα και στο αμερικανικό CNN επισημαίνουν ότι το Ισραήλ υποτίμησε την ικανότητα του να ανασυνταχθεί και να αντεπιτεθεί, παρά την εξόντωση της ηγεσίας των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων και του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης, με τους ιρανικούς πυραύλους να διαπερνούν όλα τα επίπεδα των συστημάτων της ισραηλινής αεράμυνας.

Ασύμμετρες δυνατότητες

Οι ιρανικές ένοπλες δυνάμεις δίνουν έμφαση σε μεθοδολογίες κάλυψης, απόκρυψης, παραλλαγής και παραπλάνησης, διαθέτοντας πλήθος εγκαταστάσεων καμουφλαρισμένων σε πολιτικά κτήρια. Επίσης, οι Φρουροί της Επανάστασης, που αποτελούν δεύτερο στρατό, παράλληλα με τις “κανονικές” ένοπλες δυνάμεις, διαθέτουν πλήθος καινοτόμων και ασύμμετρων ικανοτήτων, ξεκινώντας από το ιδιόρρυθμο πολεμικό τους δόγμα, τον περιβόητο “πόλεμο ψηφιδωτού” (Mosaic Warfare).

Ο “πόλεμος ψηφιδωτού” είναι μια άκρως αποκεντρωτική, σχεδόν χαοτική, μεθοδολογία μάχης, η οποία αποσκοπεί στο να αδρανοποιήσει την αεροπορική ισχύ του αντιπάλου μέσω μιας άμορφης, ρευστής, δομής χωρίς κεντρικά στοιχεία. Επιτυγχάνει έτσι “άρνηση αποτελέσματος” στις προσπάθειες του αντιπάλου να την καταστρέψει, προσβάλοντας κομβικά της στοιχεία. Η μεθοδολογία αυτή αποτελεί μέρος ευρύτερης φιλοσοφίας ασύμμετρου πολέμου που εφαρμόζει το Ιράν και η οποία αποσκοπεί να αποφύγει την επαφή με τα ισχυρά σημεία της δομής του αντιπάλου και να τον προσβάλει με μεθόδους που δεν είναι προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει. Γι’ αυτόν τον σκοπό έχει αναπτύξει σειρά από κατηγορίες οπλικών συστημάτων, στις οποίες εντάσσονται, μεταξύ των άλλων:

• Αντιπλοϊκοί βαλλιστικοί πύραυλοι (ASBM) διαφόρων τύπων και εκδόσεων. Το πρώτο όπλο αυτής της κατηγορίας ήταν ο πύραυλος Khalij Fars, ο οποίος είχε πρωτοεμφανιστεί το 2011, αλλά έκτοτε έχουν προκύψει πολύ πιο εξελιγμένες σχεδιάσεις. Τα φονικά αποτελέσματα τους τα είδαμε στο Ισραήλ.
• Μίνι υποβρύχια, όπως είναι τα Ghadir, εφοδιασμένα με τορπίλες αλλά και πυραύλους cruise.
• Ημικαταδυόμενες τορπιλάκατοι (SPSS) εφοδιασμένες με συμβατικές τορπίλες, όσο και τορπίλες υπερσπηλαίωσης (supercavitation) Hoot, που είναι αντίγραφα των σοβιετικών Shkval.
• Σμήνη από ταχύπλοα, πιθανώς σε συνδυασμό με ρομποτικά σκάφη επιφανείας (USV) διαφόρων τύπων. Τα σκάφη αυτά μπορεί να διαθέτουν όπλα διαφόρων τύπων, ακόμη και μικρούς πυραύλους cruise, να μεταφέρουν μη επανδρωμένα αεροχήματα (UAV) ή να είναι φορτωμένα εκρηκτικά αποσκοπώντας να ανατιναχθούν πάνω σε πλοία του αντιπάλου (VBIED).
• Μη επανδρωμένα υποβρύχια οχήματα (UUV) σε διάφορες διαμορφώσεις και ρόλους.

Ο λογαριασμός στην ΕΕ

Μια αμερικανική επίθεση στο Ιράν πιθανώς θα εξελιχθεί σε ενεργειακό εφιάλτη. Το Ιράν έχει την ικανότητα να κλείσει ή έστω να περιορίσει δραστικά τη ναυσιπλοΐα στα Στενά του Ορμούζ, από όπου διέρχεται πολύ μεγάλο μέρος των πετρελαϊκών ροών, περίπου το 25%. Το Ιράν απείλησε και τώρα ότι θα κλείσει τα Στενά, αλλά αυτό αποτελεί μία επιλογή έσχατης λύσης για την Τεχεράνη, η οποία επιδιώκει να κρατήσει τους Αμερικανούς εκτός της αντιπαράθεσης.

Αν κλείσουν, λοιπόν, τα Στενά του Ορμούζ, η τιμή του πετρελαίου θα εκτοξευόταν, με τη Ρωσία να αναδεικνύεται μεγάλη οικονομικά κερδισμένη. Το μεγάλο θύμα θα είναι η Ευρώπη, δεδομένου ότι οι οικονομίες της Ασίας, ιδιαίτερα η Κίνα, έχουν προνομιακή πρόσβαση στους ρωσικούς υδρογονάνθρακες και δεν θα αντιμετωπίσουν ενεργειακή ανεπάρκεια. Με άλλα λόγια, πόλεμος μεγάλης κλίμακας στη Μέση Ανατολή, ενώ μαίνεται ακόμα ο πόλεμος στην Ουκρανία, θα δημιουργήσει εκρηκτικό μείγμα για την ΕΕ.

Σε περίπτωση μεγάλης κλίμακας αμερικανικής επίθεσης εναντίον του Ιράν δεν αποκλείεται και ανεξέλεγκτη κλιμάκωση με Ρωσία και Κίνα, που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε πυρηνική κρίση. Απόψεις του τύπου “αυτά δεν γίνονται γιατί δεν συμφέρουν κανέναν” είναι αφελείς. Σε τέτοιες καταστάσεις οι δρώντες ενδέχεται να εγκλωβιστούν σε συστημικές δομές, οι οποίες αναπτύσσουν δικές τους δυναμικές, με αποτέλεσμα οι επιμέρους αποφάσεις κυβερνήσεων να ενσωματωθούν σε μηχανισμούς παραγωγής αποτελεσμάτων (effects generators) που θα ξεφεύγουν από τις στοχοθετήσεις και τη θέλησή τους.

Από τα πιο αξιόλογα έργα που περιγράφουν πως συμβαίνει κάτι τέτοιο είναι η ιστορική μελέτη της Barbara Tuchman “The Guns of August” που περιγράφει ακριβώς πως μια παρόμοια διαδοχή συμβάντων προκάλεσε το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, παρά τη θέληση των ηγετών της εποχής, μετατρέποντας τις αποφάσεις τους σε έναν ανεξέλεγκτο μηχανισμό, ο οποίος οδήγησε από την ειρήνη στον πόλεμο μέσα σε μερικές εβδομάδες.

Τέλος, ο πόλεμος του Ισραήλ με το Ιράν και πολύ περισσότερο, ένας πόλεμος των ΗΠΑ-Ισραήλ με το Ιράν, είναι ενάντια στα ελληνικά συμφέροντα. Ήδη βλέπουμε την Τουρκία να έρχεται στον αφρό των διεθνών εξελίξεων, με την ίδια να “πουλάει” τον εαυτό της ως το ακρότατο στοιχείο της δυτικής αρχιτεκτονικής (έστω κι αν ο ρόλος της παραμείνει “φαντασιακός”, όπως έγινε στο παρελθόν με το Ιράκ). Σήμερα, βλέπουμε πως η Τουρκία παίζει ένα είδος “αγγελιοφόρου” με το Ιράν, με τον Αμερικανό πρόεδρο να έχει δύο επικοινωνίες με τον Τούρκο ομόλογο του, μέσα σε ένα 24ωρο.

Να σημειωθεί ότι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι δεν θέλουν με τίποτα να διακινδυνεύσουν τη μετατροπή της Τουρκίας σε “δεύτερο Ιράν”, εξ’ ου και είναι διατεθειμένη να συγχωρήσουν τις παρασπονδίες της, εξάλλου το βλέπουμε ήδη να συμβαίνει…