Μπορεί το χρήμα να φέρει ειρήνη στην Ουκρανία;

Όλα αυτά γράφτηκαν στην περίφημη ανάρτηση του Αμερικανού Προέδρου Τραμπ μετά από τηλεφωνική κλήση με τον Ρώσο Πρόεδρο. Ως εκ τούτου μπορεί να υποτεθεί στο που ανάλωσαν οι δύο πρόεδροι τον περισσότερο χρόνο στη Σύνοδο της Αλάσκας για την Ουκρανία.

Η Ρωσία πρότεινε στις Ηνωμένες Πολιτείες να μοιράσουν την Αρκτική. Το διάνυσμα των ρωσοαμερικανικών σχέσεων, που αποκαταστάθηκε μετά την αλλαγή της ηγεσίας στην Ουάσιγκτον, συνεχίζεται και επεκτείνεται προς τις πιο απροσδόκητες κατευθύνσεις. Οι ΗΠΑ απομακρύνονται διακριτικά από την επίλυση της ουκρανικής σύγκρουσης, με τον Τραμπ να επικεντρώνεται στην ανάγκη αύξησης του διμερούς εμπορίου με τη Ρωσία. Η Μόσχα έκανε μια φιλική επίθεση και δια στόματος του επικεφαλής του Υπουργείου Ανάπτυξης της Ρωσικής Άπω Ανατολής, Αλεξέι Σεκούνοβ, ανακοίνωσε ότι βλέπει τεράστιες δυνατότητες στην υλοποίηση κοινών έργων στην Αρκτική.

Τα εδάφη και ιδιαίτερα τα νερά σε γεωγραφικά πλάτη πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο είναι εξαιρετικά πλούσια σε ορυκτά και όχι μόνο στον τομέα των καυσίμων. Σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις, οι θαλάσσιες υφαλοκρηπίδες κάτω από το πάχος των παγωμένων νερών της Αρκτικής κρύβουν σχεδόν το ένα τέταρτο των ακόμη ανεξερεύνητων αποθεμάτων υδρογονανθράκων: περίπου το 15% του παγκόσμιου πετρελαίου, το 20% του συμπυκνώματος αερίου, το 30% του φυσικού αερίου, ενώ εδώ βρίσκεται επίσης σιδηρομετάλλευμα, χαλκός, νικέλιο, φωσφορικά άλατα, ψευδάργυρος και διαμάντια.

Επιπλέον, τέσσερα στα πέντε κυβικά μέτρα φυσικού αερίου παράγονται στην Αρκτική, καθώς και το 15% του πετρελαίου. Μεταλλεύματα απατίτη, μέταλλα σπάνιων γαιών, μέταλλα της ομάδας πλατίνας, καθώς και τιτάνιο και ζιρκόνιο εξορύσσονται εδώ. Η Αρκτική παράγει επίσης κάθε δέκατο κιλό εγχώριου χρυσού και ασημιού, καθώς και κάθε τρίτο διαμάντι. Το δέλεαρ για τον Τραμπ για δουλειές, είναι τεράστιο. Να σημειωθεί, ότι οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Αρκτική, αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες όσον αφορά την εκτέλεση εργασιών συντήρησης, καθώς το μεγαλύτερο μέρος αυτών εκτελέστηκε από δυτικούς εργολάβους.

Επί πλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες απαγόρευσαν στη Νότια Κορέα να πουλήσει έξι πλοία μεταφοράς αερίου κατηγορίας πάγου που είχαν ήδη κατασκευαστεί για το έργο και στη συνέχεια, υπό την πίεση των Βρυξελλών και του Λονδίνου, ευρωπαϊκές εταιρείες που προμήθευαν προωθητήρες, ηλεκτρονικά πλοήγησης και πολλά άλλα, αποσύρθηκαν από το έργο. Αυτό έχει επιβραδύνει απότομα την κατασκευή πλοίων μεταφοράς φυσικού αερίου στα ρωσικά ναυπηγεία. Το έργο καθυστερεί, η εταιρεία υφίσταται ζημίες και οι ομοσπονδιακοί και τοπικοί προϋπολογισμοί υποφέρουν μαζί του, αποδεικνύοντας και την εξάρτηση της Ρωσίας από τη Δύση.

Ο πραγματισμός της Ρωσίας

Στην ομιλία του, ο Αλεξέι Σεκούνοβ τόνισε προσεκτικά, ότι στους Αμερικανούς προσφέρεται να επενδύσουν σε έργα στην Αρκτική για την εξόρυξη υδρογονανθράκων, σπάνιων γαιών και την επεξεργασία φυσικού αερίου. Πριν από μερικές ημέρες, ο Τραμπ έγραψε στη σελίδα του ότι αναμένει έναν τεράστιο (αυτή η λέξη επισημάνθηκε) όγκο αμοιβαίου εμπορίου με τη Ρωσία στο εγγύς μέλλον.

Η Μόσχα, όπως μπορούμε να δούμε, δεν είναι καθόλου αντίθετη σε αυτό, το οποίο είναι χρήσιμο τόσο για βασικούς τομείς της εθνικής οικονομίας, όσο και για την εφαρμογή του παραδείγματος ενός πολυπολικού κόσμου, όπου όλοι έχουν ίσες ευκαιρίες, αρκεί να υπάρχει η επιθυμία για συνεργασία. Ο Τραμπ μιλάει για κυρώσεις και “τεράστιους” δασμούς, εμφανίζεται σκληρός απέναντι στη Μόσχα, επισημαίνει την ανάγκη διαπραγματεύσεων ανάμεσα στους ηγέτες των δύο χωρών, αλλά στο πίσω μέρος του μυαλού του είναι “οι δουλειές” με τη Μόσχα.

Είναι προφανές, ότι ασκεί επιχειρηματική πολιτική. Ξέρει ότι μπορεί να πάρει 10 από την Ουκρανία και 100 από την Ρωσία, οπότε ο Αμερικανός Πρόεδρος προτιμά να κάνει deal με τους Ρώσους. Είναι απλό και ξεκάθαρο, η δύναμη του χρήματος πάντα υπερτερεί και στο τέλος πάντα δικαιώνεται. Σε αντίθεση, η Ουκρανία την οποία ενέπλεξαν κατά κύριο λόγο οι ΗΠΑ, σε μία πολύχρονη αιματοχυσία, αντιστέκεται στην επιλογή: “ουδετερότητα-καλές σχέσεις με τη Ρωσία-κοινό όφελος”. Τραγική ειρωνεία…

Η συλλογιστική του Τραμπ εμπεριέχει μία εναλλακτική άποψη, σύμφωνα με την οποία η Ρωσία είναι ένας ισχυρός και αυτάρκης παγκόσμιος παράγοντας, ο οποίος θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό, δίχως παρεμβάσεις. Αντίθετα θα πρέπει να αναπτυχθούν σχέσεις καλής γειτονίας, οι οποίες τελικά θα αποφέρουν περισσότερα από την αντιπαράθεση. Τα σχέδια διάλυσης μίας πυρηνικής υπερδύναμης θα οδηγούσαν σε αχαρτογράφητα νερά με όσους τα απεργάζονται και στερούνται πολιτικής σκέψης.

Άλλωστε, η ουκρανική ιστορία έχει δείξει ότι είναι μη ρεαλιστικό να υποτάξεις τη Ρωσία και ο Τραμπ αποφάσισε να φτάσει στον ρωσικό πλούτο με τον αντίθετο τρόπο: να αναγνωρίσει τους Ρώσους ως άξιους αντιπάλους, να οικοδομήσει ισότιμες σχέσεις μαζί τους και να προσπαθήσει να καταλήξει σε συμφωνία, χωρίς να κρύβει τον στόχο του, να βγάλει “καλά χρήματα”. Και εν τέλει, καθώς ο Τραμπ βλέπει τα διεθνή ζητήματα με μία επιχειρηματική ματιά, διαβλέπει ότι η ειρήνη ανοίγει χρυσοφόρους ορίζοντες, όπου οι ΗΠΑ θα έχουν μονοπωλιακή θέση, αφήνοντας τους ευρωπαίους στην φιλοπόλεμη μιζέρια τους…

Οι στρατηγικές της Exxon Mobil και της Rosneft

Οι μεγαλύτεροι ενεργειακοί κολοσσοί του κόσμου, η Exxon Mobil και η Rosneft, φαίνεται πως παίζουν πλέον ρόλο καθοριστικό στην παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή. Ενώ οι κυβερνήσεις απειλούν με κυρώσεις και οι πολιτικοί διαπραγματεύονται στο παρασκήνιο, οι δύο εταιρείες φαίνεται να χαράσσουν στρατηγικές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν άμεσα την ειρήνη στην Ουκρανία. Από μυστικές επαφές και ενεργειακά πρότζεκτ μέχρι συνομιλίες με ηγέτες, η ισχύς των πετρελαϊκών γιγάντων αποδεικνύεται ότι δεν περιορίζεται μόνο στην αγορά ενέργειας, αλλά φτάνει μέχρι τον πυρήνα της διεθνούς πολιτικής.

Ενώ ο Τραμπ απειλεί με κυρώσεις, η Exxon Mobil και η Rosneft φέρονται να συζητούν μυστικά μια πιθανή επιστροφή της αμερικανικής εταιρείας στη Ρωσία. Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, οι επαφές μεταξύ των δύο εταιρειών εντάθηκαν αμέσως μετά την ορκωμοσία του Τραμπ, τον Ιανουάριο. Στο τραπέζι βρίσκεται η επανεκκίνηση της συνεργασίας τους στο πρότζεκτ Sakhalin-1, εφόσον υπάρξει πολιτική έγκριση στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας για την Ουκρανία.

Οι συνομιλίες ήταν τόσο εμπιστευτικές που γνώριζαν ελάχιστα στελέχη της Exxon. Σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ, ο αντιπρόεδρός της συναντήθηκε στο Κατάρ με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Rosneft. Η Exxon φέρεται να έχει ήδη ζητήσει τη στήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης σε περίπτωση επιστροφής της στη Ρωσία, ενώ ο CEO της, συζήτησε το ζήτημα απευθείας με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο.

Αν όντως υπήρξαν τέτοιες επαφές, αποτελούν ακόμη μία απόδειξη πολιτικής υποκρισίας: ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος απειλεί τη Μόσχα, η μεγαλύτερη ενεργειακή εταιρεία των ΗΠΑ προετοιμάζει την επιστροφή της στη ρωσική αγορά. Από την άλλη, οι συζητήσεις Exxon–Rosneft δείχνουν ότι τα οικονομικά συμφέροντα των πολυεθνικών υπερισχύουν των πολιτικών δηλώσεων. Οι επιχειρηματικοί κύκλοι στις ΗΠΑ ελπίζουν σε ταχεία διευθέτηση της σύγκρουσης και επανεκκίνηση της συνεργασίας με τη Ρωσία. Αντίστοιχες πληροφορίες μετέδωσε και το Reuters, που ανέφερε ότι οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε επιχειρηματίες των δύο χωρών πριν από τη σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα ήταν πολύ πιο εκτεταμένες απ’ όσο πίστευε η κοινή γνώμη.

Κατά το τελευταίο ταξίδι στη Μόσχα του ειδικού απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ, αλλά και στη συνάντηση Πούτιν-Τραμπ στην Αλάσκα, συζητήθηκαν πολλές πιθανές ενεργειακές συμφωνίες. Στο τραπέζι βρέθηκε και η πιθανότητα χρήσης αμερικανικού εξοπλισμού στο έργο Arctic LNG-2, το οποίο βρίσκεται ήδη υπό κυρώσεις. Αυτό θα επέτρεπε στη Ρωσία να ενισχύσει τις εξαγωγές LNG σε Ευρώπη και Ασία, αλλά και να ενδυναμώσει τους εμπορικούς δεσμούς της με τις ΗΠΑ.

Επιπλέον, η Ουάσινγκτον εξετάζει ακόμη και το ενδεχόμενο παραγγελίας ρωσικών πυρηνικών παγοθραυστικών – μια συμφωνία που, πέρα από το οικονομικό της όφελος για τη Μόσχα, θα έστελνε και ένα σαφές μήνυμα προθυμίας συνεργασίας σε στρατηγικά κρίσιμους τομείς. Όμως δεν συμφωνούν όλοι. Οι Δημοκρατικοί επικριτές του Τραμπ καταγγέλλουν ότι η στάση του φανερώνει ωμή περιφρόνηση των αρχών που άλλοτε διακήρυσσαν οι ΗΠΑ.

Με πρόσχημα την “αποτροπή της επιθετικότητας”, η Ουάσινγκτον εμφανίζεται έτοιμη να συμμαχήσει με τους αντιπάλους της, αγνοώντας τις ίδιες της τις κυρώσεις και παραμελώντας τα συμφέροντα των συμμάχων της, προκειμένου να πετύχει τους δικούς της στόχους, στο πλαίσιο της Realpolitik του Αμερικανού προέδρου.