Business as usual η Wagner στην Αφρική…

Η Wagner κέρδισε την προσοχή των διεθνών μέσων τον περασμένο Ιούνιο, όταν η ρωσικών συμφερόντων Ιδιωτική Στρατιωτική Εταιρία (Private Military Company) προέλασε προς τη Μόσχα και κατέλαβε τον έλεγχο κυβερνητικών και στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο Ροστόφ-ο-Ντον. Σύμφωνα με τον τότε ηγέτη της Prigozhin, η κινητοποίηση αυτή αφορούσε μια “πορεία δικαιοσύνης”, που στεκόταν απέναντι στην ελλιπή διοικητική μέριμνα των μισθοφόρων της στο ρωσοουκρανικό μέτωπο. Η ενέργεια αυτή, που θύμισε απόπειρα πραξικοπήματος, έλαβε τέλος με διαπραγματεύσεις ανάμεσα στον Prigozhin και τη Μόσχα, με τη μεσολάβηση του προέδρου της Λευκορωσίας Lukashenko.

Στους άνδρες της Wagner που συμμετείχαν στην “στρατιωτική διαμαρτυρία” δόθηκε η επιλογή να επιστρέψουν στα σπίτια τους άνευ νομικών επιπτώσεων, ενώ αργότερα όσοι δε συμμετείχαν θα μπορούσαν ακόμη και να ενταχθούν στις τάξεις του εθνικού στρατού ή των αστυνομικών δυνάμεων. Ο Prigozhin βρήκε πολιτικό άσυλο στη Λευκορωσία όμως ένα μήνα αργότερα βρέθηκε νεκρός σε αεροπορική συντριβή επιβεβαιώνοντας τις υποθέσεις πολλών. Εκτιμάται ότι η “μαλακή” αντιμετώπιση του περιστατικού από το Κρεμλίνο την ώρα του περιστατικού οφειλόταν σε δύο παράγοντες.

Ο πρώτος είναι ότι η Ρωσία όντας σε καιρό πολέμου είχε ανάγκη από μαχητές, και ιδίως έμπειρους όπως οι μισθοφόροι της οργάνωσης. Σε τέτοια συμβάντα άλλωστε την κύρια υπαιτιότητα φέρει η κεφαλή της οργάνωσης, ενώ οι μαχητές της αντιμετωπίζονται ως είδος αναλώσιμο.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι εκτός μαχητών, η Wagner προσφέρει σημαντικά και σε οικονομικό επίπεδο, στηρίζοντας το αποτέλεσμα αυτό πρωτίστως στην εδραίωση της στην Αφρική. Επομένως η ολική ρήξη ή διάλυση ή επίθεση στην οργάνωση θα είχε τουλάχιστον υπό τις τρέχουσες συνθήκες αρνητικό αποτύπωμα για τα ρωσικά συμφέροντα. Από την ανταρσία της οργάνωσης και έπειτα οι δυνάμεις της Wagner απομακρύνθηκαν πλήρως από το ρωσο-ουκρανικό μέτωπο. Το κενό αυτό φαίνεται να συμπληρώνει ήδη σύμφωνα με ξένες πηγές η Redut, ιδρυθείσα το 2008 από τον Karaziy και τον Στρατηγό Alexeyev.

Μεταφορά δραστηριοτήτων στην Αφρική

Εκτιμάται όμως πως η δραστηριότητα της Wagner στην Αφρική θα διατηρηθεί. Εντός της Αφρικανικής Ηπείρου, οι μισθοφόροι της επιχειρούν σε πλειάδα χωρών. Εξ αυτών ιδιαίτερα ισχυρή είναι η παρουσία της στη Λιβύη, την Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, το Σουδάν και το Μάλι. Στην Λιβύη κινητήρια δύναμη για την ανάμειξη της Wagner είναι η γεωστρατηγική της θέση και τα υψηλά αποθέματα πετρελαίου. Η Λιβύη κατέχει ποσοστό άνω του 38% των συνολικών αποθεμάτων πετρελαίου της Αφρικής και η θέση της στη Μεσόγειο είναι υψηλής σημασίας για κάθε φιλόδοξο εμπλεκόμενο.

Στη Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία το ρωσικό ενδιαφέρον συγκεντρώνεται πρωτίστως στην εξόρυξη διαμαντιών με πρωταγωνιστή προς το σκοπό αυτό το χρυσορυχείο Ndassima. Σημειώνεται ότι οι διμερείς συμφωνίες μεταξύ εκπροσώπων της Wagner και του Αφρικανικού κράτους περιλαμβάνουν και άδειες για γεωλογικές έρευνες. Η συνεργασία μεταξύ των δύο δρώντων περιλαμβάνει επίσης εμπόριο όπλων λύνοντας το έλλειμα που διατηρείται από το εμπάργκο όπλων που επιβλήθηκε στη χώρα από τον ΟΗΕ το 2013 και ακόμη δεν έχει αρθεί πλήρως.

Στο Σουδάν η παρουσία της οργάνωσης περιλαμβάνει την πρόσβαση στην εξόρυξη χρυσού, άδειες για γεωλογικές έρευνες, συνεργασία στην εξαγωγή πετρελαίου και αερίου αλλά και σχεδιασμό εγκατάστασης εντός της χώρας ρωσικής ναυτικής βάσης. Η βάση αυτή προβλέπεται να στεγάζει προσωπικό 300 ανδρών και τέσσερα πλοία συμπεριλαμβανομένων και πυρηνοκίνητων.

Το Μάλι αποτελεί μια από τις πιο πρόσφατες “κτήσεις” της Wagner καθώς εισήχθη σε αυτό περί τα τέλη του 2021. Εκμεταλλεύτηκε το κενό που άφησε πίσω της η γαλλική στρατιωτική παρουσία μετά το πραξικόπημα του 2021. Η προσφορά της στην περιοχή επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση τρομοκρατικών οργανώσεων όπως ίσχυε και με τις γαλλικές δυνάμεις. Η εδραίωση της οργάνωσης στο Μάλι επιδείνωσε σημαντικά τις σχέσεις της Γαλλίας με το αφρικανικό κράτος. Ενδεικτική ήταν η απέλαση του Γάλλου πρέσβη από τη χώρα και η ανακοίνωση από την κυβέρνηση του Μάλι ότι θα διακοπούν οι διμερείς αμυντικές συμφωνίες. Εν ολίγοις η Wagner αντικατέστησε πλήρως το ρόλο των Γάλλων στην περιοχή.

Η εξάπλωση της Wagner

Συμπερασματικά, η τακτική εξάπλωσης της οργάνωσης στην ήπειρο στηρίχτηκε στην στρατιωτική και αστυνομική υποστήριξη αυταρχικών καθεστώτων και αποδυναμωμένων κρατών. Συχνότερες αποστολές τους αφορούν τη στρατιωτική καταστολή ενόπλων επαναστατικών ομάδων και τη φύλαξη πολιτικού προσωπικού των κυβερνήσεων. Σε αντάλλαγμα η οργάνωση αποκτά πρόσβαση σε προσοδοφόρες δραστηριότητες εξορύξεων, ή ακόμη και άδειες γεωλογικών ερευνών προς το σκοπό αυτό.

Ο βαθμός εδραίωσης της στο σύνολο της Αφρικανικής ηπείρου είναι πλέον ιδιαίτερα υψηλός και τα οικονομικά κίνητρα αδιαμφισβήτητα. Επίσης η οργάνωση προσφέρει μια οικονομική δυνατότητα στη Μόσχα να έχει πρόσβαση σε στρατηγικής σημασίας περιοχές με την ελάχιστη δυνατή εμπλοκή επίσημων ρωσικών ενόπλων δυνάμεων.

Είναι αξιοσημείωτο το εύρος των δραστηριοτήτων της οργάνωσης ( Κρατική Ασφάλεια, Αστυνόμευση, Εξορύξεις, Επιχειρήσεις αντιδυτικής προπαγάνδας, Εμπόριο Όπλων) που την διαφοροποιούν από κάθε δυτική Ιδιωτική Στρατιωτική Εταιρία των οποίων τα καθήκοντα είναι σαφώς πιο περιορισμένα. Η Wagner αποτελεί παράγοντα και πιόνι εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου στην Αφρική. Είτε “εξαγοραστεί” από την Redut λόγω του συμβάντος στο Ροστόφ είτε όχι, το αποτέλεσμα της ρωσικής επιρροής στην ήπειρο θα είναι το ίδιο, όπως και το ανθρώπινο δυναμικό που τη στηρίζει.