Χοντραίνει η ένταση στον Περσικό – Σφήνα σε ΗΠΑ και ΕΕ η Τεχεράνη

Έτοιμο να περιορίσει την συμμόρφωσή του με τους όρους της συμφωνίας του 2015 δηλώνει το Ιράν, στέλνοντας μήνυμα στους Ευρωπαίους ότι δεν έχουν απεριόριστο χρόνο για να την σώσουν. Την ίδια ώρα το Βερολίνο καλεί την Τεχεράνη να τηρήσει πλήρως την συμφωνία, ενώ οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ ζητούν πειστικές αποδείξεις από τους Αμερικανούς, σχετικά με τις κατηγορίες τους για εμπλοκή του Ιράν στις επιθέσεις εναντίον δεξαμενόπλοιων.

Μόλις λίγα εικοσιτετράωρα μετά τις επιθέσεις εναντίον πλοίων στην Θάλασσα του Ομάν, το Ιράν ανακοίνωσε ότι τις επόμενες δέκα ημέρες θα ξεπεράσει το διεθνώς συμφωνημένο όριο του αποθέματός του σε ουράνιο χαμηλού βαθμού εμπλουτισμού (LEU). Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να προκαλέσει νέα ένταση με τις ΗΠΑ, οι οποίες ήδη κατηγορούν την Τεχεράνη ως υπεύθυνη για τις επιθέσεις στα δεξαμενόπλοια.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διεθνής συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, από την οποία αποχώρησε ο Τραμπ στις 8 Μαϊου του 2018, προβλέπει ότι τα αποθέματα της Ισλαμικής Δημοκρατίας σε εξαχλωριούχο ουράνιο, εμπλουτισμένο κατά 3,67%,  δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 300 κιλά για διάστημα 15 ετών.

Στον αέρα η συμφωνία

Σήμερα ωστόσο, ο εκπρόσωπος του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν, Μπεχρούζ Καμαλβαντί, δήλωσε ότι ο ρυθμός εμπλουτισμού έχει τετραπλασιαστεί και ότι σε δέκα ημέρες θα ξεπεραστεί το όριο των 300 κιλών. Η Τεχεράνη είχε προειδοποιήσει για αυτήν την εξέλιξη ήδη από τον Μάιο, σημειώνοντας ότι θα περιορίσει τη συμμόρφωσή της με τους όρους της διεθνούς συμφωνίας, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη μονομερή απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν από αυτήν και στην συνέχεια να επαναφέρουν όλες τις προ συμφωνίας κυρώσεις.

Ο Ιρανός αξιωματούχος είπε βεβαίως ότι οι Ευρωπαίοι υποστηρικτές της συμφωνίας, αναφερόμενος κυρίως στην Γερμανία και την Γαλλία, έχουν ακόμη χρόνο να δράσουν, παρά την ήδη εκφρασμένη αδυναμία τους. Ο ίδιος σημείωσε όμως, ότι δεν θα πρέπει να περιμένουν μια ανανέωση της διορίας των εξήντα ημερών που έδωσε τον Μάιο η Τεχεράνη.

Στον περιορισμένο χρόνο που έχουν στην διάθεσή τους οι Ευρωπαίοι για να σώσουν την συμφωνία του 2015 αναφέρθηκε νωρίτερα και ο πρόεδρος Ρουχανί, στην διάρκεια της συνάντησης που είχε με τον νέο πρεσβευτή της Γαλλίας. O επικεφαλής της Επιτροπής Πυρηνικών στο ιρανικό κοινοβούλιο, Μοτζταμπά Ζολνούρ, το πήγε ένα βήμα παραπέρα, αναφέροντας ότι το Ιράν θα αποχωρήσει από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT), αν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν «σώσουν» την συμφωνία του 2015.

Γκρίνια με την Ευρώπη

Την ίδια ώρα, το Βερολίνο καλεί την Τεχεράνη να τηρήσει πλήρως τις δεσμεύσεις του και παραπέμπει στην Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΑΕΑ) για τον απαραίτητο έλεγχο. Από την πλευρά του, ο Νετανιάχου καλεί τις παγκόσμιες δυνάμεις να ενισχύσουν άμεσα τις κυρώσεις σε βάρος του Ιράν, αν προχωρήσει στο σχέδιο του, και δηλώσει ότι «σε κάθε περίπτωση, το Ισραήλ δεν θα επιτρέψει στην Τεχεράνη να αποκτήσει πυρηνικά». Επαναλαμβάνει μάλιστα την «συγκαλυμμένη» απειλή ότι θα αναλάβει προληπτική στρατιωτική δράση.

Το Ιράν πάντως αρνείται ότι επιδιώκει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και επιμένει ότι αυτό που ζητά είναι η διάσωση της συμφωνίας του 2015, προκειμένου να αρθούν οι αμερικανικές κυρώσεις. Έχει εκφράσει βεβαίως κατ’ επανάληψη την δυσαρέσκειά του για την καθυστέρηση της λειτουργίας του ευρωπαϊκού μηχανισμού, ο οποίος θα τις παρέκαμπτε.

Πρόκειται για την INSTEX, τον Μηχανισμό για την Στήριξη των Εμπορικών Ανταλλαγών που δημιούργησαν, τον Ιανουάριο, η Γερμανία, η Γαλλία και η Βρετανία με σκοπό την διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών με το Ιράν, παρά τις αμερικανικές κυρώσεις. Η INSTEX ωστόσο δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη, και το Ιράν αντιδρά, καθώς υφίσταται οικονομική ασφυξία.

Για τους λόγους αυτούς το Ιράν πιέζει κυρίως την Γερμανία και την Γαλλία να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την διάσωση της συμφωνίας και την άρση των κυρώσεων. Το Λονδίνο από την πλευρά του, αν και στηρίζει την συμφωνία, δείχνει τις τελευταίες ημέρες μια μεταστροφή, καθώς ταυτίζεται πλήρως με τις αμερικανικές κατηγορίες εναντίον του Ιράν για τις επιθέσεις στα δεξαμενόπλοια.

Παιχνίδια εντυπώσεων στο Ορμούζ

Οι χώρες της ΕΕ πάντως αποφεύγουν να ταυτιστούν με την Ουάσινγκτον και το Λονδίνο και εμφανίζονται επιφυλακτικές στην απόδοση ευθυνών για τις επιθέσεις. Μάλιστα οι υπουργοί Εξωτερικών των 28 ανέφεραν ότι χρειάζονται περισσότερες αποδείξεις για την ιρανική εμπλοκή και πολλοί από αυτούς υιοθέτησαν την άποψη του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος ζητά να γίνει ανεξάρτητη έρευνα.

Εντωμεταξύ συνεχίζονται τα παιχνίδια εντυπώσεων σχετικά με τα Στενά του Ορμούζ με τον Πομπέο να διαβεβαιώνει ότι οι ΗΠΑ θα εγγυηθούν την ελεύθερη διέλευση των πλοίων, χωρίς όμως να αποκαλύπτει τις επιλογές που εξετάζει η Ουάσινγκτον. Την ίδια ώρα συντηρεί την ένταση προς την Τεχεράνη αποκαλύπτοντας ότι ένα αμερικανικό drone MQ-9 “Reaper” καταρρίφθηκε στις 6 Ιουνίου από πύραυλο που εκτοξεύθηκε από την Υεμένη με «ιρανική βοήθεια». Μάλιστα η Αμερικανική Κεντρική Διοίκηση (Centcom) διευκρίνισε ότι ήταν μια  βελτιωμένη εκδοχή ιρανικού πυραύλου εδάφους-αέρος SA-7 και ότι έγινε και δεύτερη απόπειρα στην Θάλασσα του Ομάν, μετά την επίθεση εναντίον των δεξαμενόπλοιων.

Εγγυητής της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στο Ορμούζ δηλώνει όμως και η Τεχεράνη που εξακολουθεί να αρνείται οποιαδήποτε ανάμιξη στις επιθέσεις. «Ανέκαθεν λέγαμε ότι εμείς είμαστε οι εγγυητές της ασφάλειας στον Περσικό Κόλπο και τα Στενά του Χορμούζ» τόνισε ο γραμματέας του Ανωτάτου Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας του Ιράν, Αλί Σαμχανί, και κάλεσε τις ΗΠΑ να αποχωρήσουν από την περιοχή. Σε ανάλογους τόνους ήταν και οι δηλώσεις του αρχηγού του γενικού επιτελείου στρατού του Ιράν, υποστράτηγου Μοχαμάντ Μπακερί, ο οποίος τόνισε πως αν η Τεχεράνη αποφασίσει να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ θα το «πράξει πλήρως και ανοιχτά».