Χτίζει ερείσματα σε Βοσνία και Μαυροβούνιο ο Ερντογάν

Η Τουρκία ενισχύει ολοένα την παρουσία της στα Δυτικά Βαλκάνια, εκμεταλλευόμενη κυρίως τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς, με στόχο να ενδυναμώσει την επιρροή της σε μια περιοχή που ανταγωνίζονται ΗΠΑ, Ρωσία και ευρωπαϊκές δυνάμεις. Ο Ταγίπ Ερντογάν, επελέξε,  στο πλαίσιο αυτό,  να πραγματοποιήσει επίσκεψη σε Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Μαυροβούνιο για να προωθήσει το εμπόριο και τις επενδύσεις.

Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν, χρησιμοποιεί και τη θρησκευτική διπλωματία καθώς εγκαινίασε την Παρασκευή και το άνοιγμα ενός Τζαμιού στην Παλαιά Πόλη του Σεράγεβο που ανοικοδομήθηκε από την τουρκική Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων. Στην συνέχεια συναντήθηκε με τα μέλη της τριμερής προεδρίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Η ατζέντα των συνομιλιών τους περιλάμβανε και το ζήτημα του αυτοκινητόδρομου Σεράγεβο-Βελιγραδίου, τις διαδικασίες επιτάχυνσής της κατασκευή του, καθώς η θεμελίωσή του είχε προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο του 2019.

Η Τουρκία έχει δεσμευθεί να χρηματοδοτήσει το έργο, αλλά οι εργασίες για την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου έχουν ξεκινήσει μόνο στη Σερβία, σε αντίθεση με τη Βοσνία. Το έργο προκάλεσε αρχικά πολιτικές εντάσεις στις δυο οντότητες στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, καθώς ήθελαν διαφορετικές διαδρομές, αλλά τελικά συμφώνησαν να περάσει και από τις δύο.

Ο Ερντογάν συναντήθηκε και με το Σερβοβόσνιο ηγέτη Μιρόλαντ Ντότικ, μέλος της προεδρίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και πρώην πρόεδρο της Republika Srpska, ο οποίος ανέστειλε των μποϋκοτάζ κατά των κυβερνητικών θεσμών μόνο και μόνο για να συναντηθεί μαζί του. Το μποϊκοτάζ ξεκίνησε από τους Σερβοβόσνιους επειδή ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ειρηνευτικής συμφωνίας που τερμάτισε τον πόλεμο της Βοσνίας, επέβαλε νομοθεσία που απαγορεύει την άρνηση γενοκτονίας, εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.

Οι Σερβοβόσνοι πολιτικοί δεν δέχονται ότι οι σφαγές της Σρεμπρένιτσα συνιστούν γενοκτονία, παρά τις αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων. H Τουρκία διατηρεί ισχυρή επενδυτική παρουσία στη Βοσνία. Η τράπεζα Ziraat έχει πολλά υποκαταστήματα στη Βοσνία και η Τουρκική Υπηρεσία Συνεργασίας και Συντονισμού (ΤΙΚΑ) έχει συμμετάσχει και σε αναπτυξιακά έργα. Επίσης, στη Βοσνία δραστηριοποιούνται  και πολλές τουρκικές εταιρείες και ιδρύματα. Επισημαίνεται, ότι  Τουρκία διόρισε το 2020 και νέο γενικό πρόξενο στη βοσνιακή επαρχία Μπάνια Λούκα, η οποία έχει κυριαρχείται από Σέρβους.

Οι συμφωνίες με το Μαυροβούνιο

Ο επόμενος σταθμός του Ερντογάν είναι το Μαυροβούνιο, που επισκέπτεται το Σάββατο και θα έχει συναντήσεις με την ηγεσία του καθώς και με εκπροσώπους Βόσνιων και Αλβανών. Η Τουρκία και το Μαυροβούνιο διατηρούν στενές σχέσεις από τότε που το κράτος των δυτικών Βαλκάνιων έγινε ανεξάρτητο το 2006.

Οι δυο χώρες έχουν συνάψει, σύμφωνα με το Nordic Monitor, στενές διπλωματικές και αμυντικές σχέσεις. Η Τουρκία παράσχει προξενική βοήθεια σε πολίτες του Μαυροβουνίου που ταξιδεύουν ή διαμένουν σε 25 χώρες όπου η χώρας τους δεν διατηρεί εκεί διπλωματικές ή προξενικές αποστολές. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση της Άγκυρας υπόσχεται επίσης ότι θα βοηθήσει υπηκόους του Μαυροβουνίου σε περίπτωση κράτησης, σύλληψης ή φυλάκισης καθώς και επαναπατρισμού.

Η συμφωνία, που καθιστά το Μαυροβούνιο την πρώτη και μοναδική χώρα που επωφελείται από τις  τουρκικές προξενικές υπηρεσίες, θα παραμείνει σε ισχύ επ’ αόριστον, εκτός εάν κάποιο από τα δύο συμβαλλόμενα μέρη αποφασίσει να την τερματίσει. Επίσης, σύμφωνα με το Nordic Monitor, η Τουρκία αντιλαμβάνεται το Μαυροβούνιο ως εφαλτήριο για την επέκταση της αμυντικής βιομηχανίας της στη νοτιοανατολική Ευρώπη και για αυτό υπέγραψε το 2020 μια νέα συμφωνία για συνεργασία στην αμυντική βιομηχανία.

Το κείμενο της συμφωνίας αναφέρει ότι ο μηχανισμός καλύπτει τομείς, όπως είναι η βιομηχανική παραγωγή, η προμήθεια και η συντήρηση στρατιωτικού και αμυντικού υλικού, η τεχνική και υλικοτεχνική υποστήριξη, και η ανταλλαγή πληροφοριών και έρευνας. Η τουρκική διείσδυση στα δυτικά Βαλκάνια γίνεται ακόμα εντονότερη με την άσκηση «ήπιας ισχύος» (softpower) και παράλληλων δομών στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς.

Τουρκική και ελληνική διπλωματία

Ο Ερντογάν ακολουθεί εδώ και χρόνια την ίδια τακτική, ενώ διατηρεί σχέσεις και με την Σερβία, επιδιώκοντας να δείξει ότι η Τουρκία είναι μια περιφερειακή δύναμη που ασκεί ισχυρή επιρροή στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων. Η τουρκική διπλωματία δεν περιορίζεται μόνο σε εθιμοτυπικές επισκέψεις αλλά διατηρεί ισχυρή παρουσία και στο πεδίο.

Αντίθετα η ελληνική διπλωματία περιορίζεται στα Δυτικά Βαλκάνια μόνο σε διοργάνωση διπλωματικών φόρουμ, που δεν έχουν ουσιαστικό αποτελέσμα  και ισχυρίζεται ότι προωθεί την οικονομική διπλωματία στην περιοχή, Ωστόσο, για να αποδώσει η ελληνική εξωτερική πολιτική απαιτείται συντονισμός και γνώση των πολιτικών εξελίξεων που συντελούνται στα κράτη των δυτικών Βαλκανίων, συνεχή επαγρύπνηση και διπλωματία πεδίου.