Δέκα μικροί “Τραμπ” στην ουρά

του Γιώργου Λυκοκάπη  –

“Ο Θεός να σε ευλογεί. Ευχαριστώ“. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου ευχαρίστησε θερμά τον πρόεδρο της Γουατεμάλας Τζίμι Μοράλες, μετά την απόφαση του να μεταφέρει την πρεσβεία της χώρας του από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ. Είναι ο μόνος αρχηγός κράτους που ακολούθησε μέχρι στιγμής το παράδειγμα του Ντόναλντ Τραμπ, με τον οποίο ο Λατινοαμερικανός ηγέτης έχει πολλές ομοιότητες.

Όπως και ο Τραμπ έτσι και Μοράλες δεν ήταν επαγγελματίας πολιτικός. Ο Μοράλες, πρώην κωμικός σε τηλεοπτικά σόου, εκλέχτηκε το 2015 ως “αντισυστημικός”. Βασικό του σύνθημα η καταπολέμηση της διαφθοράς του πολιτικού κατεστημένου της Γουατεμάλα. Χωρίς να έχει την παραμικρή εμπειρία στην πολιτική, έγινε δημοφιλής εκμεταλλευόμενος την λαϊκή αγανάκτηση για την διαφθορά των προηγούμενων ετών.

Σάρωσε στις προεδρικές εκλογές του 2015, παρόλο που στην ουσία κάθε άλλο παρά αντισυστημικός μπορεί να χαρακτηριστεί. Είχε την στήριξη του πιο εγκληματικού τμήματος του κατεστημένου της Γουατεμάλας, του διαβόητου “Μετώπου Εθνικής Σύγκλισης”. Ο ιδρυτής του συγκεκριμένου κόμματος, συνταγματάρχης Οβάγε, είναι σήμερα κατηγορούμενος για εγκλήματα πολέμου κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου που είχε προηγηθεί. Οι υποσχέσεις του Μοράλες για “οριστικό ξερίζωμα της διαφθοράς από την χώρα” αποδείχτηκαν σύντομα ότι ήταν καθαρά δημαγωγικές.

Στα τέλη του περασμένου Αυγούστου, στη Γουατεμάλα ξέσπασε οξύτατη πολιτική κρίση με οργισμένες διαδηλώσεις εναντίον του προέδρου και παραιτήσεις υπουργών. Είχε προηγηθεί η σύγκρουση του προέδρου Μοράλες με μία επιτροπή του ΟΗΕ, η οποία έχει αναλάβει τον ρόλο της διελεύκανσης των σκανδάλων διαφθοράς, μιας και οι τοπικές δικαστικές αρχές είναι εντελώς αναξιόπιστες.

Η λίστα των 10

Προεκλογικά, ο Μοράλες είχε υποσχεθεί πως θα συνεργαστεί με την συγκεκριμένη επιτροπή. Μόλις, όμως, άρχισε να διερευνά υποθέσεις που άγγιζαν τον ίδιο, ο πρόεδρος διέταξε την απέλαση του επικεφαλής της Ιβάν Βελάσκες, προκαλώντας σάλο. Ο Μοράλες εξελίσσεται σε “Μαδούρο της Δεξιάς”, μιας και περιφρονεί την αρχή της “διάκρισης των εξουσιών”, τον ακρογωνιαίο λίθο μίας αστικής δημοκρατίας.

Είναι προφανές πως ο Μοράλες προχώρησε στην μεταφορά της πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ για να θωρακίσει την εξουσία του στο εσωτερικό και να μην στερηθεί την υπερπολύτιμη αμερικανική οικονομική βοήθεια. Υπολογίζει πως θα έχει την υποστήριξη του Ισραήλ και των ΗΠΑ στην σύγκρουση του με τον ΟΗΕ. Πιστεύει πως έτσι απομακρύνεται το ενδεχόμενο καθαίρεσής του.

Σύμφωνα με διαρροές της κυβέρνησης του Ισραήλ υπάρχουν άλλες 10 χώρες που είναι έτοιμες να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Γουατεμάλας. Θεωρείται βέβαιο πως επόμενη θα είναι η Ονδούρα, μετά την επεισοδιακή “νίκη” του υποψήφιου της Δεξιάς Χουάν Ορλάντο Ερνάντες στις πρόσφατες εκλογές. Η κεντροαριστερή αντιπολίτευση μιλάει για εκλογές “βίας και νοθείας” και οργανώνει πολυπληθείς διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, στις οποίες σημειώνονται αιματηρές συγκρούσεις.

Πριν μερικές μέρες, η κυβέρνηση Τραμπ αναγνώρισε το αποτέλεσμα, αγνοώντας τις ενστάσεις των διεθνών παρατηρητών και του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών. Αξιωματούχοι τους μίλησαν ξεκάθαρα για πιθανή νόθευση του αποτελέσματος από την πλευρά του Ερνάντες. Το λιγότερο που μπορεί να κάνει ο νεοεκλεγείς “πρόεδρος” για την στήριξη που του παρέχουν οι ΗΠΑ είναι να μιμηθεί την στάση τους στο θέμα της Ιερουσαλήμ.

Ο Τραμπ της Ασίας

Μεταξύ των 10 χωρών που είναι έτοιμες σύμφωνα με το Τελ Αβίβ να μεταφέρουν την πρεσβεία τους στην Ιερουσαλήμ ξεχωρίζει η περίπτωση των Φιλιππίνων, οι οποίες διατηρούν παραδοσιακά καλές στρατιωτικές σχέσεις με το Ισραήλ. Ο αμφιλεγόμενος πρόεδρός τους Ροντρίγκο Ντουτέρτε είχε προεκλογικά υιοθετήσει μία ακραία αντιαμερικανική ρητορική, απειλώντας να απομακρύνει τις στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ από την χώρα. Ο αντιαμερικανισμός έχει ισχυρά ερείσματα στις Φιλιππίνες, όπως έδειξαν οι πολυπληθείς διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στην πρωτεύουσα Μανίλα κατά την επίσκεψη Τραμπ.

Τα διεθνή ΜΜΕ αποκαλούν τον Ντουτέρτε “Τραμπ της Ασίας”. Ο Φιλιππινέζος πρόεδρος έχει κηρύξει ολοκληρωτικό πόλεμο εις βάρος των εμπόρων ναρκωτικών και των εγχώριων τζιχαντιστικών οργανώσεων που έχουν προπύργιο τη νήσο Μιντινάο στις νότιες Φιλιππίνες.

“Τάγματα θανάτου” προβαίνουν σε εξωδικαστικές εκτελέσεις εμπόρων ναρκωτικών σε όλη την χώρα, προκαλώντας χιλιάδες θύματα. Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ εμπόρων και τοξικομανών. Ο Ντουτέρτε καλεί τους ενόπλους του να μην δείξουν έλεος αν χρειαστεί “ούτε στα ίδια του τα παιδιά”. Ο ίδιος έχει παραδεχτεί πως έχει δολοφονήσει με τα ίδια του τα χέρια εμπόρους ναρκωτικών στο παρελθόν για να “δώσει το καλό παράδειγμα στην αστυνομία”.

“Βιάστε γυναίκες και θα σας παραδεχτώ”

Τον περασμένο Μάιο εφάρμοσε στρατιωτικό νόμο στο Μιντινάο, δίνοντας εντολή για ολοκληρωτική συντριβή των τζιχαντιστών. Απευθυνόμενος στους στρατιώτες δήλωσε προκαλώντας σοκ: “εάν βιάσετε από τρεις γυναίκες έκαστος θα το παραδεχτώ. Κερασμένοι από εμένα“.

Ο πρόεδρος Ντουτέρτε είναι γνωστός για τους πρωτοφανείς υβριστικούς χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιεί κατά καιρούς εναντίον του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών που καταδικάζουν τις αιματηρές μεθόδους του. Αποκάλεσε τον εαυτό του “συνεχιστή του Αδόλφου Χίτλερ”, δήλωση που για ευνόητους λόγους έσπευσε να ανασκευάσει λίγο μετά.

Αποτέλεσε μεγάλη είδηση η θερμή συνάντηση που είχε τον περασμένο Νοέμβριο με τον Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν προέβη σε καμία δημόσια επίπληξη για τις μεθόδους του Ντουτέρτε. Αντιθέτως, τον αποθέωσε λέγοντας “Ροντρίγκο είσαι φανταστικός”.

Ο Τραμπ χαρακτήρισε την σχέση του με τον Ντουτέρτε “τέλεια”. Οι υβριστικοί χαρακτηρισμοί που είχε χρησιμοποιήσει ο Φιλιππινέζος πρόεδρος εις βάρος του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα αποδόθηκαν σε “παρεξήγηση”. Ο πρόεδρος Ντουτέρτε τραγούδησε, μάλιστα, μέχρι και ένα ερωτικό τραγούδι, το οποίο αφιέρωσε στον Τραμπ!

Εάν οι Φιλιππίνες προχωρήσουν στην μεταφορά της πρεσβείας τους στην Ιερουσαλήμ, θα επισημοποιήσουν την θεαματική βελτίωση των σχέσεων τους με την σημερινή κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ως γνωστόν, για τον Αμερικανό πρόεδρο τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μία ασήμαντη λεπτομέρεια. Προτεραιότητά του είναι να μην στραφεί η Μανίλα στην αγκαλιά της Μόσχας, όπως έχει απειλήσει πάμπολλες φορές ο Ντουτέρτε στο παρελθόν.

Αμερικανικός συνασπισμός

Είναι βέβαιο πως ο Τραμπ θα επιδιώξει την δημιουργία ενός συνασπισμού χωρών της Ασίας εναντίον της Κίνας, την οποία χαρακτήρισε σε πρόσφατο διάγγελμά του “απειλή” για την ασφάλεια των ΗΠΑ. Οι Φιλιππίνες είναι σε ανοιχτή αντιπαράθεση με την Κίνα για τον έλεγχο της Νότιας Σινικής Θάλασσας, όπως και άλλες χώρες της περιοχής με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το Βιετνάμ.

Τον Ιούλιο του 2016 το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δικαίωσε την μονομερή προσφυγή της Μανίλα, προκαλώντας την οργή του Πεκίνου. Η στάση της Κίνας στην υπόθεση αυτή θυμίζει την στάση των ΗΠΑ και του Ισραήλ στο ζήτημα της Ιερουσαλήμ. Πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου, αρνούμενη να υποχωρήσει από τις διεκδικήσεις της στη Νότια Σινική Θάλασσα.

Μένει να δούμε αν επιβεβαιωθεί το Ισραήλ και δούμε και άλλες χώρες να προχωρήσουν στην μεταφορά των πρεσβειών τους στην Ιερουσαλήμ. Είναι πιθανόν μία σειρά από αμφιλεγόμενους ηγέτες να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Γουατεμάλας για να κερδίσουν την εύνοια του πλανητάρχη.

Τους ενώνει η περιφρόνηση που δείχνουν για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για τους διεθνείς οργανισμούς. Οι (παραδόξως) υποτονικές αντιδράσεις των Αράβων για την Ιερουσαλήμ είναι ένα ακόμα κίνητρο για τους οδηγήσει να επαναλάβουν την ενέργεια του Μοράλες.