Διακήρυξαν τη νίκη τους Όρμπαν και Βαρσοβία – Τι πήραν από τη Σύνοδο Κορυφής

Τη νίκη τους σε ό,τι αφορά τη διαμάχη για τη σύνδεση του Ταμείου Ανάκαμψης με τον σεβασμό του “Κράτους Δικαίου” διακήρυξαν ο Όρμπαν και ο Πολωνός ομόλογός του Μοραβιέτσκι, λίγες ώρες αφότου οι Ευρωπαίοι ηγέτες ενέκριναν την συμβιβαστική λύση, στην οποία οι δύο πρωθυπουργοί είχαν συμφωνήσει με το Βερολίνο. Μια νίκη, την οποία η Βουδαπέστη και η Βαρσοβία είχαν εξασφαλίσει από τα αποδυτήρια, πιέζοντας εκεί που πονούσε πραγματικά η Μέρκελ.

Η Ουγγαρία και η Πολωνία άσκησαν βέτο στις αποφάσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης και τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, μπλοκάροντας την εκταμίευση των κονδυλίων. Αν και  πολλές χώρες στράφηκαν εναντίον τους, ο Όρμπαν και ο Μοραβιέτσκι (ο δεύτερος και με ενδοκυβερνητικές δυσκολίες), κατάφεραν να τραβήξουν την Μέρκελ στο δικό τους γήπεδο και τελικά να πάρουν αυτό που ήθελαν.

Παραλλήλως, καλλιέργησαν όλο αυτό το διάστημα την ιδέα ότι δεν στρέφονται εναντίον άλλων χωρών, παρουσίασαν την ενέργειά τους ως νόμιμη άμυνα. Ειδικά ο, για πολλούς “αντιδημοκρατικός”, Όρμπαν αντιπρότεινε τον άμεσο διαχωρισμό της πρόσβασης στα κοινοτικά κονδύλια από ζητήματα που έχουν να κάνουν με την λεγόμενη “δημοκρατική ρήτρα” που επέβαλε η Μέρκελ. Ο Όρμπαν και ο Μοραβιέτσκι ρίσκαραν, καθώς έχουν πολλά να λαβαίνουν από τον προϋπολογισμό, δεν υπέκυψαν στην επιχείρηση εκφοβισμού περί παράκαμψης του βέτο τους, και έχοντας κοινό μέτωπο και κυρίως δεύτερη γραμμή άμυνας πήραν τελικά τις διαβεβαιώσεις που ήθελαν. Για την ακρίβεια πήραν κάτι παραπάνω.

Νίκη Όρμπαν και Μοραβιέτσκι 

Αυτός ήταν προφανώς ο λόγος που ο πρωθυπουργός της Πολωνίας χαρακτήρισε την συμβιβαστική συμφωνία, στην οποία κατέληξαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ως μια «διπλή νίκη». Πρώτον γιατί μπορεί, όπως είπε, να αρχίσει να εκτελείται πλέον ο προϋπολογισμός της ΕΕ, από τον οποίο η Πολωνία θα λάβει 700 δισεκατομμύρια ζλότι (174 εκατ. Ευρώ) και δεύτερον γιατί αυτά τα κεφάλαια είναι εξασφαλισμένα, αφού ο μηχανισμός των όρων πρόσβασης περιορίστηκε σε «πολύ συγκεκριμένα κριτήρια».

Στο ίδιο πνεύμα ήταν και το σχόλιο του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος έγραψε στο Twitter: «Νικήσαμε». Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι «δεν είναι ώρα να κάνουμε πολιτικές και ιδεολογικές συζητήσεις που μας εμποδίζουν να αναλάβουμε δράση». Ο εκπρόσωπός του πάντως μίλησε ξεκάθαρα για την αποτροπή του κινδύνου «να χρησιμοποιηθούν δημοσιονομικά μέτρα προκειμένου να ασκηθεί πίεση στους Ούγγρους να λάβουν αποφάσεις που δεν θέλουν».

Ο Όρμπαν και ο Μοραβιέτσκι έφυγαν από τις Βρυξέλλες έχοντας “και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο”. Ή μάλλον καλύτερα πήγαν στις Βρυξέλλες, έχοντας εξασφαλίσει ότι θα φύγουν έτσι, αφού είχαν ήδη πάρει, στη συμφωνία τους με τη Μέρκελ, την αναστολή της επιβολής κυρώσεων μέχρι να αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τη νομιμότητα των νέων κανόνων σχετικά με την πρόσβαση σε ευρωπαϊκά κονδύλια. Το κυριότερο μάλιστα είναι, όπως είπε ο Πολωνός πρωθυπουργός, ότι με την συμφωνία των 27 αποκλείεται το ενδεχόμενο, οι κανόνες να μεταβληθούν εκ των υστέρων σε βάρος των συμφερόντων της Βαρσοβίας.

Τι πήραν από τη Σύνοδο

Ανακοινώνοντας τη συμφωνία η γερμανική προεδρία ανέφερε ότι στο νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (προϋπολογισμός) «για πρώτη φορά κατοχυρώνονται η δέσμευση για το κράτος δικαίου και ένας μηχανισμός προστασίας του προϋπολογισμού». Υπογράμμιζε μάλιστα ότι «σε περίπτωση παραβιάσεων, η Κομισιόν θα πρέπει να παρουσιάσει συγκεκριμένες προτάσεις για μέτρα, τα οποία θα πρέπει να εγκριθούν με ειδική πλειοψηφία». Τέλος σε ότι αφορούσε τις αντιρρήσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας συμπλήρωνε ότι «δεν ήθελαν να εγκρίνουν αυτόν τον κανόνα», αλλά η γερμανική προεδρία υποστήριξε την εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης.

Στη δήλωση που έγινε την Πέμπτη στη Σύνοδο Κορυφής, μετά την γερμανική συμβιβαστική παρέμβαση, αναφερόταν ότι η σύνδεση του “κράτους δικαίου” με τα ευρωπαϊκά κονδύλια «θα εφαρμόζεται αντικειμενικά και μόνον για να διαφυλαχθεί η αρμόζουσα χρήση των χρημάτων της ΕΕ». Δεν θα εφαρμόζεται δηλαδή με σκοπό να τιμωρηθούν χώρες, για τις οποίες γίνονται άλλες, χωριστές, έρευνες της ΕΕ, όσον αφορά τον σεβασμό στο “κράτος δικαίου”.

Με βάση αυτά, η Πολωνία και η Ουγγαρία εξασφάλισαν ουσιαστικά τη μη σύνδεση του μηχανισμού με τις έρευνες της ΕΕ στις οποίες είναι υπόλογες μέχρι σήμερα. Η Ουγγαρία όμως φαίνεται ότι κάνει ένα βήμα παραπέρα, αφού σύμφωνα με την υπουργό Δικαιοσύνης, Γιουντίτ Βάργκα, θα προσφύγει στο Δικαστήριο της ΕΕ για την ακύρωση του κανονισμού περί προϋποθέσεων για το “κράτος δικαίου”, που εγκρίθηκε στη Σύνοδο Κορυφής.

Η νέα … επίθεση 

Η προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι ένας τρόπος, με τον οποίο η Πολωνία και η Ουγγαρία μπορούν να καθυστερήσουν την εφαρμογή του νέου κανονισμού για το “κράτος δικαίου”. Είχε προταθεί άλλωστε από την Κομισιόν στις δύο χώρες, πριν προκύψει η συμβιβαστική λύση με την γερμανική προεδρία. Η Βουδαπέστη όμως, σύμφωνα με τη δήλωση της υπουργού Δικαιοσύνης, προτίθεται να προσφύγει, πιστεύοντας ότι «υπάρχουν προβλήματα όσον αφορά το κράτος δικαίου με το κείμενο του ιδίου του κανονισμού».

Από την πλευρά της, η Πολωνία φαίνεται ότι πήρε και άλλα, πρόσθετα οφέλη από τη συμφωνία για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, αν και είχε ήδη εξαιρεθεί από διατάξεις σχετικά με τη λιγνιτική μετάβαση. Ερωτηθείς πάντως σχετικά με το τι είδους διαβεβαιώσεις έλαβε η Βαρσοβία για να συμφωνήσει στον ευρωπαϊκό στόχο για μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55%, μέχρι το 2030, ο Σαρλ Μισέλ δεν έδωσε διευκρινίσεις.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αρκέστηκε απλώς να πει ότι η Ένωση οφείλει να λάβει υπόψη ότι τα κράτη μέλη έχουν «διαφορετικά σημεία εκκίνησης» και ότι τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης και του προϋπολογισμού θα βοηθήσουν τη μετάβαση. Δεν έκανε, ωστόσο, κανένα σχόλιο για συγκεκριμένες παραχωρήσεις. Ο Μοραβιέτσκι δήλωσε πάντως, ότι η χώρα του πέτυχε τους στόχους της και σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, τονίζοντας ότι  υπάρχουν περισσότερα κεφάλαια για την Πολωνία στο Ταμείο Εκσυγχρονισμού. και κάπου εκεί πρόσθεσε, ότι η χώρα του θα υιοθετήσει την κατάλληλη νομοθεσία για να ανταποκριθεί στους νέους στόχους της ΕΕ για το κλίμα.