Φόνος στο προξενείο, θρίλερ στις σχέσεις Άγκυρας-Ριάντ

Σε νέα διπλωματική κρίση ανάμεσα στην Άγκυρα και το Ριάντ εξελίσσεται η υπόθεση της εξαφάνισης τους Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλι Κασόγκι, από την στιγμή που πέρασε την πόρτα του προξενείου της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη. Οι Τούρκοι εκτιμούν ότι ο δημοσιογράφος δολοφονήθηκε εντός του προξενείου, το Ριάντ διαψεύδει και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ παρακολουθεί την υπόθεση “στενα”.

Όλα ξεκίνησαν την περασμένη Τρίτη, όταν ο Κασόγκι, ο οποίος πέρυσι αυτοεξορίστηκε στις ΗΠΑ, πέρασε, σύμφωνα με την μαρτυρία της Τουρκάλας μνηστής του την πόρτα του προξενείου της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη. Σκοπός της επίσκεψής του ήταν η παραλαβή εγγράφων για να την παντρευτεί. Η ίδια διαβεβαιώνει ότι περίμενε έξω από το προξενείο μέχρι την ώρα που έκλεισε και ότι δεν είδε ποτέ τον μνηστήρα  της να εξέρχεται από αυτό.

Το προξενείο της Σαουδικής Αραβίας αμέσως μετά την δήλωση της εξαφάνισης ξεκίνησε έρευνα σε συνεργασία με τις τουρκικές αρχές, ενώ η πρεσβεία στην Άγκυρα κοινοποιούσε ότι δεν έχει καμία πληροφόρηση για το που μπορεί να βρίσκεται ο εξαφανισμένος δημοσιογράφος.

Οι δύο πλευρές έδιναν από την αρχή αντιφατικές εκτιμήσεις για το μυστήριο συμβάν, κάτι που δεν άλλαξε μέχρι στιγμής παρότι έρχονται στο φως διάφορα άλλα στοιχεία, τα οποία ενδέχεται να σχετίζονται με το θρίλερ της εξαφάνισης. Αργά το βράδυ του Σαββάτου πάντως οι τουρκικές αρχές έριξαν την βόμβα.

Προμελετημένη δολοφονία

Δύο Τούρκοι αξιωματούχοι δήλωσαν  σε διεθνή πρακτορεία ότι η αρχική εκτίμηση των τουρκικών αρχών είναι πλέον πως ο Σαουδάραβας δημοσιογράφος Τζαμάλ Κασόγκι, ο οποίος εξαφανίστηκε πριν από τέσσερις ημέρες, δολοφονήθηκε μέσα στη διπλωματική αποστολή. Μιλώντας μάλιστα στο Ρόιτερς, ο ένας από τους δύο αξιωματούχους έκανε λόγο για «προμελετημένη δολοφονία» και προχώρησε στην εκτίμηση ότι “το πτώμα απομακρύνθηκε αμέσως μετά από το προξενείο”.  Καμία από τις δύο πηγές ωστόσο δεν ήταν σε θέση να δώσει περιγραφικά στοιχεία για το πώς διαπράχθηκε η δολοφονία.

Την ίδια ώρα, πηγή στο προξενείο διέψευδε ότι ο Κασόγκι δολοφονήθηκε μέσα στο κτίριο της διπλωματικής αποστολής, χαρακτηρίζοντας αβάσιμη μια τέτοια υπόθεση. Η ίδια πηγή ανέφερε επίσης ότι μια ομάδα Σαουδαράβων, ανάμεσά τους αστυνομικοί, αφίχθη στην Κωνσταντινούπολη το Σάββατο προκειμένου να πάρει μέρος στις έρευνες.

Νωρίτερα ο γενικός πρόξενος της Σαουδικής Αραβίας διαβεβαίωσε ότι η χώρα του θα παράσχει κάθε βοήθεια στις τουρκικές αρχές, απορρίπτοντας τα σενάρια της απαγωγής ή της δολοφονίας του αντιφρονούντα δημοσιογράφου. Βοήθεια στις έρευνες υποσχέθηκε και ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, σημειώνοντας μάλιστα ότι είναι έτοιμος να επιτρέψει την διεξαγωγή ερευνών από τις τουρκικές αρχές εντός του προξενείου. Οι αντικρουόμενες εκτιμήσεις ωστόσο συνεχίζονται παρατείνοντας την ένταση, το μυστήριο και την αγωνία.

Πτήση μυστήριο  

Εντωμεταξύ, πηγή προσκείμενη στις τουρκικές υπηρεσίες ασφαλείας ανέφερε ότι μια ομάδα 15 Σαουδαράβων, ανάμεσά τους και αξιωματούχοι, αφίχθησαν στην Κωνσταντινούπολη με δύο αεροσκάφη. Η ίδια πηγή αναφέρει ότι αυτή η αποστολή πήγε στο προξενείο την ημέρα που βρισκόταν εκεί ο Κασόγκι και αμέσως μετά εγκατέλειψε την Τουρκία.

Οι τουρκικές αρχές ξεκίνησαν έρευνες για να εξακριβώσουν τις  ταυτότητες των Σαουδαράβων που επισκέφτηκαν για σύντομο χρονικό διάστημα το προξενείο, προκειμένου να απαντήσουν και στα ερωτήματα που δημιουργεί η εκεί επίσκεψή τους. Παραλλήλως συνεχίζεται και η έρευνα που έχουν ξεκινήσει Τούρκοι εισαγγελείς.

Την υπόθεση παρακολουθούν στενά και οι Αμερικανοί, όπως δήλωσε αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, σημειώνοντας ωστόσο ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες δεν είναι σε θέση να επιβεβαιώσουν τα δημοσιεύματα. Έντονο είναι επίσης το ενδιαφέρον της Washington Post, στην οποία ο Κασόγκι αρθρογραφούσε. Την Παρασκευή μάλιστα, στην έντυπη έκδοσή της, η εφημερίδα δημοσίευσε μια μαύρη σελίδα στη θέση που διατηρεί τη στήλη του ο δημοσιογράφος, με τον τίτλο: «Μια εξαφανισμένη φωνή».

Ήξεις αφήξεις ουκ εν προξενείω …

Από την πρώτη στιγμή η διαφορά των αντικρουόμενων απόψεων σχετικά με την εξαφάνιση του Κασόγκι εστίαζε στο αν βγήκε ή όχι από το προξενείο. Όλοι συμφωνούν ότι πήγε και υπάρχουν μαρτυρίες γι αυτό, με πρώτη την δήλωση της μνηστής του, η οποία τον συνόδευσε, κάτι που επιβεβαίωσε και ο Τούρκος δημοσιογράφος και φίλος του Τουράν Κισλακτσί.

Τα πρώτα εικοσιτετράωρα από την εξαφάνιση του δημοσιογράφου, η εκτίμηση των τουρκικών αρχών ήταν ότι παραμένει στο προξενείο. Σχετική δήλωση είχε κάνει μάλιστα και ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καλίν. Σαουδάραβας αξιωματούχος δήλωνε ωστόσο ότι ο δημοσιογράφος «δεν βρίσκεται στο προξενείο, ούτε τελεί υπό κράτηση» και χαρακτήριζε ψευδείς τις αναφορές ότι εξαφανίστηκε αμέσως μετά την είσοδό του στο κτίριο της διπλωματικής αποστολής.

Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι το εξαώροφο κτίριο του προξενείου είναι αυστηρά φυλασσόμενο και σύμφωνα με τον πρόξενο διαθέτει σύστημα επιτήρησης. Παρ’ όλα αυτά όμως οι κάμερες δεν κατέγραψαν πλάνα με τον Κασόγκι να μπαίνει στο προξενείο ή να βγαίνει από αυτό.

Διπλωματικές επιπτώσεις

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε τον Σαουδάραβα πρεσβευτή στην Άγκυρα για διαβουλεύσεις, καθώς το θρίλερ με την εξαφάνιση του  δημοσιογράφου συγκλονίζει την τουρκική γνώμη. Η υπόθεση Κασόγκι όμως, εκτιμάται ότι θα προκαλέσει μεγαλύτερο ρήγμα στις σχέσεις Άγκυρας-Ριάντ, οι οποίες έχουν διαταραχθεί μετά την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να αναπτύξει στρατιωτικές βάσεις στο Κατάρ σε ένδειξη υποστήριξης, όταν χώρες του Κόλπου με επικεφαλής την Σαουδική Αραβία προχώρησαν, πριν έναν χρόνο, στον αποκλεισμό του.

Το Σάββατο ο σύμβουλος του κόμματος του Ερντογάν, Γιασίν Ακτάι, ο οποίος διατηρούσε φιλικές σχέσεις με τον Κασόγκι, με δηλώσεις του στο Αλ Τζαζίρα του Κατάρ απαίτησε “πειστικές εξηγήσεις” από το Ριάντ. Ανέφερε επίσης ότι οι υπεύθυνοι της εξαφάνισης πρέπει να προσαχθούν στην δικαιοσύνη και χαρακτήρισε μη πειστική την βοήθεια που προσέφερε ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας.

Από την πλευρά του ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, αν και υποσχέθηκε ότι θα επιτρέψει στις τουρκικές αρχές να ψάξουν το προξενείο, δεν παρέλειψε να επικρίνει τον Ερντογάν για τα μέτρα καταστολής που έχει λάβει μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.

Ποιος είναι ο Κασόγκι

Ο Σαουδάραβας δημοσιογράφος Τζαμάλ Κασόγκι έχει επικρίνει πολλές φορές την κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας, με άρθρα του στην Washington Post, κυρίως για τις αποφάσεις του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ Μπεν Σαλμάν να επέμβει στρατιωτικά στην Υεμένη. Ο Κασόγκι επέκρινε επίσης την πολιτική του Ριάντ έναντι του Κατάρ, αλλά και το κυνήγι των αντιφρονούντων στο Βασίλειο. Το ίδιο επικριτικός ήταν και για την φυλάκιση μιας ομάδας ακτιβιστών, ένα γεγονός που προκάλεσε ένταση πριν λίγους μήνες στις σχέσεις της Σαουδικής Αραβίας με τον Καναδά.

Πρώην σύμβουλος της κυβέρνησης, ο Κασόγκι αυτοεξορίστηκε πριν έναν χρόνο στις ΗΠΑ φοβούμενος πιθανή σύλληψή του. Υπήρξε επίσης σύμβουλος του Τούρκι αλ Φάισαλ, του πρώην επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών και πρώην πρεσβευτή του Ριάντ στις ΗΠΑ και στη Βρετανία. Ωστόσο εμφανιζόταν συχνά σε εκπομπές πολιτικού περιεχομένου, κυρίως σε αραβικά τηλεοπτικά δίκτυα.

«Εγκατέλειψα το σπίτι μου, την οικογένειά μου, τη δουλειά μου, και υψώνω τη φωνή μου», είχε γράψει τον Σεπτέμβριο του 2017, προσθέτοντας: «Αν συμπεριφερόμουν διαφορετικά, θα πρόδιδα εκείνους που λιώνουν στις φυλακές. Μπορώ να μιλήσω, ενώ τόσοι άλλοι αδυνατούν».

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα, η Σαουδική Αραβία βρίσκεται στην 169η θέση στην παγκόσμια κατάταξη 180 χωρών σε ό,τι αφορά θέματα ελευθερίας του Τύπου, αλλά και ότι ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ Μπεν Σαλμάν έχει δεσμευτεί για μια εκστρατεία εκσυγχρονισμού.