Διπλωματικό χρονικό μιας κρίσης: Τουρκικές αποστάσεις και ισορροπίες

Επισημαίνοντας ότι η Τουρκία είναι πρόθυμη να αναλάβει ρόλο διαμεσολαβητή εφόσον της ζητηθεί, ο Ερντογάν σημείωσε: «Το έχουμε καταστήσει σαφές σε όλους τους συνομιλητές μας. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα προκαλέσει η επιλογή της επίλυσης διαφορών με όπλα, χάος και βομβαρδισμούς, αντί για το τραπέζι του διαλόγου.»

Στη συνέχεια, ανέφερε ότι η Τουρκία έχει φτάσει στο σημείο να παράγει τα δικά της οπλικά συστήματα και να εισέλθει στον «στενό κύκλο» των χωρών με προηγμένα drones. Χαρακτηριστικά είπε: «Πλέον κατασκευάζουμε αυτά τα συστήματα. Το εγχώριο μαχητικό αεροσκάφος μας, το KAAN, είναι το πιο απτό παράδειγμα. Σε λίγο διάστημα, θα έχουμε φτάσει σε μια αμυντική ικανότητα που κανείς δεν θα τολμά να μας απειλήσει.»

Ο Ερντογάν αποκάλυψε επίσης ότι είχε δύο τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Τραμπ, στις 14 και 16 Ιουνίου. Ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι υποδέχθηκε με ικανοποίηση τις δηλώσεις του Τραμπ και υπογράμμισε την ανάγκη άμεσης κινητοποίησης για την αποτροπή μιας γενικευμένης καταστροφής στην περιοχή. Ξεκαθάρισε δε, πως η επίλυση του πυρηνικού ζητήματος μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της διπλωματίας και ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να συνδράμει με κάθε τρόπο, ακόμα και ως διαμεσολαβητής.

Η πρώτη επίσημη αντίδραση της Τουρκίας στις ισραηλινές επιθέσεις της 12ης Ιουνίου ήταν από το υπουργείο Εξωτερικών το πρωί της 13ης Ιουνίου. Η Άγκυρα καταδίκασε με τον εντονότερο τρόπο την ισραηλινή επίθεση στο Ιράν, κατηγορώντας τη κυβέρνηση Νετανιάχου ότι εφαρμόζει μια πολιτική «στρατηγικής αποσταθεροποίησης» στη Μέση Ανατολή.

Λίγες ώρες αργότερα, ο Ερντογάν δημοσίευσε και ο ίδιος γραπτή δήλωση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στην οποία κατηγόρησε το Ισραήλ ότι φέρνει την περιοχή σε πιο επικίνδυνη φάση και ότι η κυβέρνησή του πρέπει να σταματηθεί. Ταυτόχρονα, στην Άγκυρα πραγματοποιήθηκε έκτακτη σύσκεψη εθνικής ασφάλειας με τη συμμετοχή του Φιντάν, του Γκιουλέρ, του Καλίν και του Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Μετίν Γκιουράκ. Κατά τη συνάντηση εξετάστηκαν οι εξελίξεις στην περιοχή και οι ενδεχόμενες επιπτώσεις τους στην Τουρκία. Μετά τη σύσκεψη, ο Φιντάν δήλωσε ότι η Τουρκία έχει ήδη λάβει τα απαραίτητα μέτρα για πιθανά σενάρια που την αφορούν.

Κριτική στο Ισραήλ, προσεκτική στήριξη στο Ιράν

Οι δηλώσεις της Τουρκίας επέρριψαν την αποκλειστική ευθύνη για την ένταση στο Ισραήλ. Ο Ερντογάν χαρακτήρισε την κυβέρνηση Νετανιάχου ως «συμμορία σφαγών» και κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να λάβει μέτρα. Ο Φιντάν επισήμανε ότι το Ισραήλ, με τις ενέργειές του σε Γάζα, Λίβανο, Συρία και τώρα στο Ιράν, στοχεύει στη διαρκή αποσταθεροποίηση της περιοχής. Παρά την αυστηρή κριτική, η Τουρκία ΑΠΕΦΥΓΕ να χρησιμοποιήσει διατυπώσεις πολιτικής στήριξης στο Ιράν, πλην των συλλυπητηρίων. Το 2024, σε ανάλογη ένταση, η Άγκυρα είχε υπερασπιστεί το δικαίωμα του Ιράν στη «νόμιμη ανταπόδοση», ωστόσο αυτή τη φορά η στήριξη εκφράστηκε πιο συγκρατημένα.

Αξιοσημείωτο είναι ότι, στις δηλώσεις της η Τουρκία δεν περιέλαβε καμία κριτική προς τις ΗΠΑ. Αντιθέτως, η τουρκική πλευρά εμφανίστηκε υποστηρικτική προς τη διαδικασία διαπραγματεύσεων για το πυρηνικό πρόγραμμα που είχε ξεκινήσει ο Τραμπ, χαρακτηρίζοντάς την ως «τη μόνη λύση». Παρατηρητές εκτιμούν ότι, η Άγκυρα αποφεύγει εσκεμμένα την οποιαδήποτε σύγκρουση με την Ουάσινγκτον, ειδικά ενόψει ενδεχόμενης συνάντησης Ερντογάν-Τραμπ είτε στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ (24-25 Ιουνίου στην Ολλανδία), είτε ακόμη και στον Λευκό Οίκο, εφόσον υπάρξει πρόσκληση.

Ζήτημα «χρονισμού» εγείρει η Τουρκία

Η τουρκική πλευρά υπογράμμισε επίσης τη σημασία χρονισμού της επίθεσης. Η Τουρκία θεωρεί ότι η ισραηλινή επιχείρηση πραγματοποιήθηκε ΣΚΟΠΙΜΑ λίγο πριν από τον 6ο γύρο των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ-Ιράν, υπό τη μεσολάβηση του Ομάν, με στόχο να υπονομευθούν οι διπλωματικές προσπάθειες. Επιπλέον, η τουρκική διπλωματία υποστηρίζει πως η επίθεση αποσκοπούσε στο να αποσπαστεί η διεθνής προσοχή από την κατάσταση στη Γάζα. Η Άγκυρα επεσήμανε επίσης ότι το ξέσπασμα της κρίσης ήρθε λίγες ημέρες πριν από τη διάσκεψη για τη λύση δύο κρατών στο Παλαιστινιακό, που επρόκειτο να διεξαχθεί στην Ευρώπη και τελικά αναβλήθηκε εξαιτίας των γεγονότων.

Παράλληλα με τις εσωτερικές εξελίξεις, η Τουρκία επιδόθηκε σε έντονη διπλωματική κινητικότητα. Ο Φιντάν είχε τηλεφωνικές επαφές με τους ομολόγους του από το Ιράκ, την Ιορδανία, το Αζερμπαϊτζάν και την Αίγυπτο. Ο ίδιος ανέφερε επίσης ότι βρίσκονται σε στενή επαφή τόσο με την Τεχεράνη όσο και με την Ουάσινγκτον, χωρίς όμως να διευκρινίσει αν οι επαφές αυτές έγιναν σε ανώτατο ή υπηρεσιακό επίπεδο. Στις 14 Ιουνίου, ο Ερντογάν επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας. Σύμφωνα με την προεδρία, ο Ερντογάν δήλωσε ότι το Ισραήλ, υπό την ηγεσία Νετανιάχου, αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή, κάτι που –όπως τόνισε– αποδεικνύεται και με την επίθεση στο Ιράν.