Δολοφονία με δηλητήριο – Η θεατρικότητα μίας ρωσικής παράδοσης

«Και τώρα στο στόμα μου ταΐζω το γλυκύτερο δηλητήριο». “Αντώνιος και Κλεοπάτρα”, Ουίλιαμ Σαίξπηρ

Ανά τους αιώνες, το δηλητήριο επιλύει πολιτικές και συναισθηματικές διαμάχες. Το 1453 ο Ντμίτρι Σαμεγιάκα, ο μεγάλος δούκας της Μόσχας απόλαυσε ένα από τα εκλεκτά του δείπνα. Λέγεται ότι έφαγε τέσσερα διαφορετικά κρέατα, ήπιε μία ολόκληρη κανάτα κρασί και φρούτα. Το ίδιο βράδυ αρρώστησε και επί 12 ημέρες υπέφερε, μέχρι να καταλήξει.

Αποδείχθηκε ότι ο προσωπικός του μάγειρας είχε δωροδοκηθεί από πολιτικό του αντίπαλο για να βάλει αρσενικό στο φαγητό του. Η υπόθεση Ναβάλνι έρχεται να υπενθυμίσει ότι αυτό το μέσο εξόντωσης παραμένει δημοφιλές στη σημερινή Ρωσία κι όχι μόνο. Εξ αιτίας του, πολλοί είναι αυτοί που έχουν δολοφονηθεί. Η δηλητηρίαση μπορεί να μοιάζει αρχαϊκός τρόπος δολοφονίας, αλλά η ίντριγκα γύρω από αυτή τη μέθοδο ίσως είναι ο λόγος που παραμένει δημοφιλής.

Επίσης, «υπάρχουν περιπτώσεις που η ευκολία και η αμεσότητα δεν είναι το ζητούμενο, αλλά αντιθέτως η θεατρικότητα», δήλωσε ο επικεφαλής της εταιρείας Mayak Intelligence με έδρα το Λονδίνο. «Το δηλητήριο εξυπηρετεί τον σκοπό αυτό». Η δηλητηρίαση απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και σχεδιασμό από αυτούς που τη χρησιμοποιούν. Πολύ συχνά, μάλιστα, μπορεί να μην καταφέρουν την εξόντωση του θύματος.

Το 2004, η δημοσιογράφος και συγγραφέας Άννα Πολιτκόφσκαγια έπεσε θύμα δηλητηρίασης, αφότου ήπιε τσάι κατά τη διάρκεια μίας πτήσης. Έχασε τις αισθήσεις της και νοσηλεύθηκε, αλλά ανάρρωσε. Ό,τι όμως δεν επέφερε το δηλητήριο, επετεύχθη αργότερα με σφαίρες. Έτσι, βρέθηκε νεκρή, δύο χρόνια αργότερα στο ασανσέρ της πολυκατοικίας της στην Μόσχα. Είχε πυροβοληθεί δύο φορές στο στήθος, μία στον ώμο και μία στο κεφάλι σχεδόν εξ επαφής.

Δηλητηρίαση με ραδιενεργό πολώνιο

Μία εβδομάδα μετά τον θάνατό της, ο πράκτορας Αλεξάνταρ Λιτβινένκο κατηγόρησε ανοιχτά και ευθέως τον Πούτιν για συγκάλυψη. Τόνισε πως η κυβέρνηση είχε γνώση και πως δεν έπραξε απολύτως τίποτα. Δύο εβδομάδες μετά την δήλωσή του αυτή ο Λιτβινένκο δηλητηριάστηκε με ραδιενεργό πολώνιο! Έπινε τσάι κατά τη διάρκεια συνάντησης με δύο άλλους Ρώσους πρώην πράκτορες σε ένα ξενοδοχείο στο κεντρικό Λονδίνο.

Ο 43χρονος είχε ζήσει εξόριστος στη Βρετανία από το 2000 αφού είχε ασκήσει έντονη κριτική στον Πούτιν. Λίγο μετά τη συνάντηση, ο Λιτβινένκο αρρώστησε και νοσηλεύτηκε για τρεις εβδομάδες. «Τα ζωτικά του όργανα καταστράφηκαν μέσα σε λίγες ημέρες», δήλωσε μέλος της ιατρικής ομάδας. Ο σφοδρός επικριτής του Κρεμλίνου Βλαντιμίρ Καρά-Μούζρα υποστηρίζει ότι έχει πέσει θύμα δηλητηρίασης δύο φορές: μία φορά το 2015 και μία το 2017. Στην πρώτη περίπτωση υπέστη οξεία νεφρική ανεπάρκεια και στη δεύτερη έπεσε σε πολυήμερο κώμα.

Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι το δηλητήριο παραμένει δημοφιλές, καθώς εκτός από τον σαδισμό του δράστη που το συνοδεύει, προκαλεί βασανιστικό πόνο στο θύμα. Σε περίπτωση επιβίωσης του θύματος, προκαλεί μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία του και απαιτεί μακρύ και δύσκολο δρόμο αποκατάστασης. Επίσης, από την φύση του το γεγονός γεννά εύλογη σύγχυση ως προς το ποιος κρύβεται πίσω.

Ο ακτιβιστής Πιοτρ Βερζίλοβ μεταφέρθηκε στο Βερολίνο για θεραπεία αφού αρρώστησε αιφνιδίως το 2018. Κατηγόρησε τις ρωσικές αρχές, οι οποίες αρνήθηκαν κάθε ανάμιξη, κατηγορώντας με τη σειρά τους τη Δύση για προβοκάτσια. Οι Γερμανοί γιατροί υποψιάστηκαν ότι είχε δηλητηριαστεί, αλλά δεν μπορούσαν να ανακαλύψουν κανένα ίχνος ουσιών.

Η υπόθεση Σκριπάλ

Μια άλλη ύποπτη απόπειρα δηλητηρίασης πραγματοποιήθηκε σε βρετανικό έδαφος πριν χρόνια. Στόχος ήταν ο πρώην Ρώσος κατάσκοπος Σεργκέι Σκριπάλ, ο οποίος λέγεται ότι επέζησε και ζει με αλλαγμένη εμφάνιση στη Βρετανία υπό καθεστώς προστασίας. Ο Ρώσος δημοσιογράφος Αντρέι Σολντάτοβ, έχει αναφέρει ότι η Μόσχα και οι σύμμαχοί της είχαν χρησιμοποιήσει δηλητήριο για να εξουδετερώσουν αντιφρονούντες στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

«Η παλιά σοβιετική KGB βελτίωσε αυτήν την στρατηγική, φτάνοντάς την στην τελειότητα. Το δηλητήριο είναι μοναδικό στο ότι το θύμα δεν υποφέρει μόνο του. Οι συγγενείς και οι φίλοι του μοιράζονται τη φρικτή εμπειρία της ταλαιπωρίας του αγαπημένου τους προσώπου». Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι προτιμάται καθώς προκαλεί έναν υποσυνείδητο φόβο και στο κοινό, το οποίο παρακολουθεί την εκάστοτε ιστορία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Όλα αυτά, ωστόσο, έχουν πάντα και την άλλη όψη. Στον σκοτεινό κόσμο των μυστικών υπηρεσιών με τις θολές σκοπιμότητες, τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται. Για τίποτα δεν μπορεί κανείς να είναι 100% σίγουρος.