Δυο Ιρανοί στα άδυτα της σουηδικής ΕΥΠ! – Η επιχείρηση Spjut στη βίλα των Ρώσων

Το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου, η σουηδική Δικαιοσύνη καταδίκασε δύο αδέρφια, Σουηδούς πολίτες ιρανικής καταγωγής, για κατασκοπεία υπέρ της Ρωσίας. Παράλληλα, τα σουηδικά ΜΜΕ έσπευσαν να χαρακτηρίσουν την υπόθεση μια από τις μεγαλύτερες υποθέσεις κατασκοπείας στην ιστορία της Σουηδίας. Ίσως να προέτρεξαν, καθώς αξημέρωτα την Τρίτη 22 Νοεμβρίου οι κάτοικοι του προαστίου της Στοκχόλμης Νάκα ξύπνησαν από τον ήχο δύο ελικοπτέρων που πετούσαν πάνω από το τα σπίτια τους. Ήταν η επιχείρηση Spjut (Δόρυ), που είχε μόλις ξεκινήσει.

Στις 6:01 το πρωί όσοι ξύπνησαν κοιτούσαν έκπληκτοι μέλη των σουηδικών ειδικών δυνάμεων να κατεβαίνουν από ελικόπτερα με σκοινιά και να προσγειώνονται στα μπαλκόνια μιας μεγάλης λευκής βίλας, πριν μπουν από τα παράθυρα. Ταυτόχρονα, κάθε λογής αστυνομικά οχήματα έτρεχαν προς την βίλα με τις σειρήνες πλέον να ουρλιάζουν. Η αστυνομία είπε ότι ο στόχος ήταν «να πάρουμε γρήγορα τον έλεγχο των υπόπτων και του χώρου για να αποφευχθεί η καταστροφή αποδεικτικών στοιχείων».

Οι δύο συλληφθέντες (ταυτοποιούνται ως Σεργκέι Σκβόρτσοφ και Έλενα Κούλκοβα από την ερευνητική ιστοσελίδα Bellingcat) είναι Ρώσοι. Ο άντρας είναι ύποπτος για παράνομες δραστηριότητες συλλογής πληροφοριών κατά της Σουηδίας και εναντίον μιας ξένης δύναμης, που φαίνεται να είναι οι ΗΠΑ. Η γυναίκα συνελήφθη ως πιθανός συνεργός του. Στις 25 Νοεμβρίου αποφασίστηκε η κράτηση του Σκβόρτσοφ, αν και η γυναίκα του είχε αποφυλακιστεί την προηγούμενη.

Αποκαλύφθηκε ότι η επιχείρηση Spjut δρομολογήθηκε μετά από σήμα του FBI στις σουηδικές υπηρεσίες πληροφοριών ότι το ζευγάρι συνέλεγε πληροφορίες εναντίον των ΗΠΑ από την 1η Ιανουαρίου 2013 και μετά. Οι υποψίες σχετίζονται με παράνομη απόκτηση τεχνολογίας για τη ρωσική στρατιωτική βιομηχανία. Αναφέρθηκαν επίσης σχέσεις μεταξύ του Σκβόρτσοφ και της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU, χωρίς περισσότερες λεπτομέρειες.

Η επιχείρηση Spjut

Tο ζευγάρι κατάγεται από την περιοχή Περμ στα Ουράλια. Γεννημένος το 1963, ο Σκβόρτσοφ φέρεται να σπούδασε στο Ινστιτούτο Ηλεκτρομηχανολογίας της Μόσχας, ενώ η Κούλκοβα, γεννημένη το 1964, λέγεται ότι έχει αποφοιτήσει από τη Σχολή Υπολογιστικών Μαθηματικών και Κυβερνητικής του Πανεπιστημίου της Μόσχας. Το ζευγάρι μετακόμισε στη Σουηδία στα τέλη της δεκαετίας του 1990.

Οι πληροφορίες που αρχίζουν να διαρρέουν από σουηδικές πηγές για την επιχείρηση Spjut αγγίζoyn τα όρια του σουρεαλισμού. Τον Οκτώβριο 1999 το ζεύγος απέκτησε διαμέρισμα στη Μόσχα, που –σύμφωνα με την ιστοσελίδα Bellingcat– ήταν φωλιά πρακτόρων της GRU. Εκεί, ζούσε ο Ντένις Σεργκέεφ, γνωστός και ως Σεργκέι Φεντότοφ, ένας από τους τρεις υπόπτους για τη δηλητηρίαση του πρώην Ρώσου κατασκόπου Σεργκέι Σκριπάλ στην Αγγλία το 2018! Επίσης, εκεί ζούσε και ο στρατηγός Αντρέι Αβεριάνοφ, επικεφαλής της μονάδας 29155 της GRU, που ειδικεύεται σε δολιοφθορές και δολοφονίες!

Στο ζευγάρι χορηγήθηκαν άδειες μόνιμης διαμονής στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Η γυναίκα πολιτογραφήθηκε το 2010. Ο σύζυγός της, τον Οκτώβριο 2012. Με τα χρόνια, το ζευγάρι έχει ιδρύσει αρκετές εταιρείες εισαγωγών-εξαγωγών στη Σουηδία. Το όνομα του Σκβόρτσοφ συνδέεται, επίσης, με πολλές εταιρείες στη Ρωσία, οι οποίες έχουν κλείσει, πάντα με βάση τις σουηδικές πηγές.

Από την Στοκχόλμη στην Κύπρο

Το 2016, το ζευγάρι των Ρώσων ερευνήθηκε από τις σουηδικές φορολογικές αρχές για παρατυπίες στους λογαριασμούς μιας εταιρείας που ιδρύθηκε το 2005 για την εμπορία οργάνων μέτρησης. Έκτοτε, η εταιρεία έχει τεθεί σε διαχείριση. Η εταιρεία εμφανίστηκε σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε στις αρχές Ιουνίου από τη Σουηδική Υπηρεσία Έρευνας για θέματα Άμυνας. Την έρευνα είχε αναθέσει το σουηδικό Υπουργείο Εξωτερικών με σκοπό να εντοπίσει τις ρωσικές επενδύσεις και ευρύτερα τα ρωσικά οικονομικά συμφέροντα στη Σουηδία μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Η εταιρεία που δημιουργήθηκε από το ζευγάρι εμφανίζεται σε μια λίστα με 75 οντότητες «επειδή ελέγχεται 100% από μια εταιρεία με έδρα την Κύπρο, που ανήκει σε Ρώσο υπήκοο, ο οποίος πιστεύαμε ότι θα μπορούσε να είναι άτομο ενδιαφέροντος». Ο άνθρωπος αυτός είναι ο Βλαντιμίρ Κουλεμέκοφ, σύμφωνα με αμερικανικό έγγραφο που είχε κατατεθεί στη Γερουσία το 1983. Το έγγραφο απαριθμούσε Σοβιετικούς διπλωμάτες που θεωρούνταν ύποπτοι για κατασκοπεία από το 1974. Ως ύποπτος για πράκτορας  της GRU, ο Κουλεμέκοφ είχε απελαθεί από τη Γαλλία το Νοέμβριο 1981.

Αντιδρώντας στην τωρινή σύλληψη στη Στοκχόλμη, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα κατήγγειλε την «αντιρωσική υστερία στη Δύση» και μίλησε για «μια ρωσοφοβική εκστρατεία που έχει μετατραπεί σε πραγματική εμμονή με την κατασκοπεία στην ορισμένες χώρες». Στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία είναι, πάντως, λογικό να εντείνει τη συλλογή πληροφοριών, πράγμα που σημαίνει αυξημένο κίνδυνο για τους κατασκόπους της. Το ίδιο, εξάλλου, ισχύει και για τις δυτικές χώρες. Στη Στοκχόλμη, ο εισαγγελέας είπε ότι η έρευνα για την επιχείρηση Spjut πιθανότατα θα είναι μακρά.

Τα αδέλφια από το Ιράν

Τα δύο αδέρφια από το Ιράν, οι Πεϊμάν και Παγιάμ Κία έφτασαν στη Σουηδία από το Ιράν με την οικογένειά τους τη δεκαετία του 1990. Το 2007 η Σουηδική Υπηρεσία Ασφαλείας (SÄPO) προσέλαβε τον μεγαλύτερο αδερφό, Πεϊμάν, μετά την ολοκλήρωση ενός προγράμματος πρακτικής άσκησης. Εργάστηκε στην υπηρεσία μεταξύ 2007-2011 και 2014-2015. Σύμφωνα με τον Πεϊμάν, υπηρέτησε κοντά στο κεντρικό κλιμάκιο της υπηρεσίας και επελέγη να διεξάγει επιχειρήσεις αντικατασκοπείας σε σουηδικό έδαφος. Επιπλέον, η SÄPO φέρεται να προσέλαβε και τον μικρότερο αδερφό του, Παγιάμ, αν και ο ακριβής ρόλος του δεν είναι σαφής.

Η SÄPO απορρίπτει τους ισχυρισμούς του Πεϊμάν, ισχυριζόμενη ότι εργαζόταν ως υπεύθυνος υπόθεσης με περιορισμένη πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες. Για τον μικρότερο αδερφό, Παγιάμ, ισχυρίζεται ότι δεν εργάστηκε ποτέ στην Υπηρεσία. Αντίθετα, κατηγορείται με βάση υποψίες ότι εργάστηκε ως σύνδεσμος μεταξύ του Πεϊμάν και της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU.

Σύμφωνα με δυτικές πληροφορίες, μετά την πρώτη του περίοδο στη SÄPO, ο Πεϊμάν εργάστηκε στη σουηδική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών MUST, άγνωστο σε ποια θέση. Αναφέρεται, όμως, ότι ήταν πολύ ευαίσθητης φύσης. Έτσι, το 2015, ο Πεϊμάν ορίστηκε διευθυντής στη Σουηδική Υπηρεσία Τροφίμων. Για χρόνια, η SÄPO υποψιαζόταν ότι υπήρχε ένας διπλός πράκτορας μέσα στους κόλπους της.

Δύο χρόνια μετά την πρόσληψη του Πεϊμάν στη Σουηδική Υπηρεσία Τροφίμων, το 2017, η SÄPO, με την υποστήριξη της MUST και της σουηδικής εθνικής αρχής για την υπηρεσία πληροφοριών σημάτων FRA, ξεκίνησε την έρευνα για κατασκοπεία. Στις 11 Νοεμβρίου 2022, η κυβέρνηση κατηγόρησε τους αδελφούς για μια από τις πιο σοβαρές υποθέσεις κατασκοπείας στη Σουηδία. Κατηγόρησαν επίσης τον Πεϊμάν για χονδροειδή μη εξουσιοδοτημένο χειρισμό μυστικών πληροφοριών. Ο Παγιάμ φέρεται να βοηθούσε τον Πεϊμάν στην επικοινωνία με μια επαφή της GRU, από την οποία λάμβανε πληρωμές σε μετρητά και χρυσό.

Χρήμα και χρυσός

Τέσσερα χρόνια και οκτώ μήνες μετά την έναρξη της έρευνας το 2017, οι αρχές συνέλαβαν τους Πεϊμάν και Παγιάμ ως υπόπτους για κατασκοπεία για λογαριασμό ξένου κράτους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο Πεϊμάν είχε πρόσβαση σε εξαιρετικά ευαίσθητο υλικό κατά τη διάρκεια της θητείας του στη SÄPO και στη MUST. Σε μια περίπτωση, ο Πεϊμάν έλαβε ένα email που περιείχε πληροφορίες για ολόκληρο το προσωπικό του Υπηρεσίας. Καθώς η έρευνα παραμένει άκρως απόρρητη, δεν είναι σαφές ποιες πληροφορίες έχουν δώσει τα αδέρφια στην GRU, εάν έχουν δώσει.

Από την έρευνα, πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες από τις αρχές ασφαλείας, προέκυψε ευρύ φάσμα αποδεικτικών στοιχείων. Μεταξύ αυτών είναι ο τραπεζικός λογαριασμός του Πεϊμάν που φέρεται να έχει λάβει τουλάχιστον $ 400.000 από την GRU. Ταυτόχρονα, οι σημειώσεις του μικρότερου αδελφού, Παγιάμ αποκαλύπτουν συναντήσεις με κάποιον χειριστή που αποκαλείται “rasski”, αλλά και τοποθεσίες για ανταλλαγή μηνυμάτων σε στικάκια μνήμης χωρίς φυσική επαφή. Βρέθηκε και κατασκοπευτική κάμερα κρυμμένη σε κλειδί αυτοκινήτου.

Σύμφωνα με την SÄPO, ο Πεϊμάν επισκεπτόταν συχνά το γραφείο του αργά το βράδυ ακόμη και αφότου έπαψε να εργάζεται στην MUST. Κατά τη διάρκεια αυτών των επισκέψεων, άνοιξε πολλά αρχεία, τα οποία βρέθηκαν αργότερα στον προσωπικό του υπολογιστή. Η πρόσβαση στα αρχεία έγινε μετά την απασχόληση του Πεϊμάν στο MUST και θεωρούνται “άκρως ευαίσθητα”.

Σύμφωνα με την SÄPO, η Σουηδία είναι βασικός στόχος ρωσικών μυστικών επιχειρήσεων. Επιπλέον, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και τη σουηδική αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ, εκτιμάται πως η Ρωσία εντείνει τις προσπάθειές της για αποσταθεροποίηση στη Σκανδιναβία. Αυτό εντάσσεται –σύμφωνα με δυτικές μυστικές υπηρεσίες– σ’ ένα μοτίβο ρωσικών μυστικών επιχειρήσεων στη Δύση. Αν και οι πληροφορίες για τις δύο υποθέσεις κατασκοπείας στη Σουηδία είναι περιορισμένες, δεν αποκλείεται να υπάρχουν και άλλες. Δεν αποκλείεται η σύλληψη των αδελφών Κία από το Ιράν να οδήγησε στη σύλληψη του ζεύγους των Ρώσων.