Δυστυχώς για τους Σαουδάραβες το Ιράν δεν είναι Βενεζουέλα

Το Ιράν τείνει χείρα φιλίας προς τα αραβικά κράτη, όπως δείχνουν οι δηλώσεις κορυφαίων αξιωματούχων της Τεχεράνης. Ο πρόεδρος Χασάν Ρουχανί δήλωσε πρόθυμος για “συνεργασία με τα περιφερειακά κράτη για την ασφάλεια στη Μέση Ανατολή”. Άσκησε σφοδρή ρητορική επίθεση στις ΗΠΑ και το Ισραήλ, όχι όμως και στη Σαουδική Αραβία. Στο ίδιο μήκος κύματος οι δηλώσεις του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών από τη σύσκεψη για την ασφάλεια στο Μόναχο.

Η Σαουδική Αραβία δεν συνηθίζει να τηρεί συγκρατημένη στάση για την εμπλοκή του Ιράν στη Μέση Ανατολή. Ο πρίγκηπας διάδοχος Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, σε παλαιότερη συνέντευξή του, είχε παραλληλίσει την ιρανική κυβέρνηση με τους ναζί. Πλέον, δύσκολα μπορούν να γίνουν πιστευτοί αντίστοιχοι προπαγανδιστικοί ισχυρισμοί των Σαουδαράβων. Πόσο μάλλον, όταν όλα τα στοιχεία δείχνουν πως ο ηθικός αυτουργός για τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι είναι ο ίδιος ο πρίγκηπας διάδοχος.

Τα τελευταία χρόνια στη Μέση Ανατολή διαδραματίζεται ένας άτυπος ενδοϊσλαμικός πόλεμος, ανάμεσα στο σουνιτικό βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας και στο σιιτικό Ιράν. Οι δύο χώρες εμπλέκονται σε αιματηρούς “πολέμους δια αντιπροσώπων” στην Υεμένη και προηγουμένως στη Συρία. Η Σαουδική Αραβία υποστήριζε τις σουνιτικές, τζιχαντιστικές ομάδες που πολεμούσαν το φιλοϊρανικό καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ.

Μαζί με την Τουρκία και το Κατάρ, υπήρξε ο μεγαλύτερος χρηματοδότης της αιμοσταγούς οργάνωσης που έγινε γνωστή ως ISIS. Πρέπει να σημειώσουμε πως το Ριάντ εξακολουθεί να υποστηρίζει το ISIS στην Υεμένη, έναντι των σιιτών ανταρτών Χούθι, που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη. Για αυτούς τους λόγους, οι χαμηλοί τόνοι του Ιράν έναντι της Σαουδικής Αραβίας προκαλούν, δικαιολογημένα, εντύπωση.

Ειδικά όταν έχει προηγηθεί μία αιματηρή επίθεση αυτοκτονίας εις βάρος των Φρουρών της Επανάστασης, του επίλεκτου στρατιωτικού σώματος του Ιράν, με δεκάδες νεκρούς. Πολλάκις η ιρανική κυβέρνηση έχει κατηγορήσει τη Σαουδική Αραβία ότι χρηματοδοτεί σουνιτικές, εξτρεμιστικές ομάδες που δραστηριοποιούνται στο εσωτερικό του Ιράν.

Για την Τεχεράνη το “αόρατο χέρι” που συντονίζει την ισλαμική τρομοκρατία βρίσκεται στο πάμπλουτο σουνιτικό βασίλειο. Όμως, όπως έδειξαν νεότερες δηλώσεις Ιρανών αξιωματούχων, η τελευταία επίθεση αποδόθηκε σε “Πακιστανούς εξτρεμιστές” και όχι στις μυστικές υπηρεσίες της Σαουδικής Αραβίας.

Κανένα διεθνές μέτωπο κατά του Ιράν

Η Σαουδική Αραβία συμφωνεί με το Ισραήλ στη σκληρή αντιμετώπιση του Ιράν. Ήταν οι δύο χώρες που πανηγύρισαν τη μονομερή αποχώρηση της κυβέρνησης Τραμπ από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Το εβραϊκό κράτος συγκροτεί μία ανίερη συμμαχία, με μία αραβική χώρα που κυβερνάται με τις πιο αυστηρές διδαχές του σουνιτικού Ισλάμ. Στην πρόσφατη σύσκεψη για τη Μέση Ανατολή στην Πολωνία, προσπάθησαν να συγκροτήσουν ένα διεθνές μέτωπο κατά του Ιράν, σε συνεργασία με τις ΗΠΑ.

Όμως, η σύσκεψη εξελίχθηκε σε φιάσκο για τα σχέδιά τους. Η Γαλλία και η Γερμανία σνόμπαραν τη διάσκεψη, όπως και η Ρωσία. Η ΕΕ συμμετείχε με χαμηλόβαθμους αξιωματούχους. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Πενς κάλεσε τις ευρωπαϊκές χώρες να εγκαταλείψουν τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ωστόσο, μέχρι και η Πολωνία, η διοργανώτρια χώρα της διάσκεψης, διεμήνυσε ότι δεν θα αποχωρήσει από τη συμφωνία.

Η διάσκεψη έληξε, μάλλον, άδοξα με τη σκληρή αντιπαράθεση της πολωνικής και της ισραηλινής κυβέρνησης για τις ευθύνες της Πολωνίας στο Ολοκαύτωμα. Εξάλλου, δεν μονοπωλήθηκαν οι συζητήσεις της από την “επιθετικότητα του Ιράν στη Μέση Ανατολή“. Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας εστίασε στην “επιθετικότητα” της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη, φέρνοντας σε δύσκολη θέση τους αντιπροσώπους του Ριάντ.

Σε δυσκολότερη θέση θα έρθει ο πρίγκηπας διάδοχος του σαουδαραβικού βασιλείου, κατά την επίσημη επίσκεψή του στην Κίνα. Λίγο πριν την άφιξη του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, η κινεζική κυβέρνηση δήλωσε πως εμβαθύνει “στη στρατηγική εμπιστοσύνη” Πεκίνου-Τεχεράνης. Προφανώς, αυτή η δήλωση δεν ηχεί ευχάριστα στα αυτιά του νεαρού και φιλόδοξου Σαουδάραβα πρίγκηπα.

Που εστιάζει η Τεχεράνη

Η Σαουδική Αραβία έχει άριστες σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα, δύο ισχυρές χώρες που είναι σύμμαχοι του Ιράν. Η Τεχεράνη δεν μπορεί να παραγνωρίσει αυτή τη γεωπολιτική πραγματικότητα. Ταυτόχρονα, παρατηρεί με ενδιαφέρον πως πολλές δυτικές χώρες βλέπουν ως “αναγκαίο κακό” τη διατήρηση των σχέσεών τους με τη Σαουδική Αραβία.

Πλέον, δύσκολα το Ριάντ μπορεί να εμπνεύσει μία “σταυροφορία” κατά του Ιράν, όταν τα χέρια της οικογένειας Σαούντ είναι βαμμένα με το αίμα του Κασόγκι. Επομένως, συμφέρει το Ιράν να ρίξει τους τόνους έναντι της Σαουδικής Αραβίας και εστιάζει στην αντιπαράθεσή του με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Η προτεραιότητα της Τεχεράνης είναι να σπάσει η πολυετής απομόνωσή της από τη Δύση.

Για αυτό και εξακολουθεί να τηρεί τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμά της, η οποία έμεινε μετέωρη μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ. Τη στάση αυτή μοιάζει να προκρίνει και η σκληρή πτέρυγα του καθεστώτος, παρά τη ρητορική της. Αναφερόμαστε στον θρησκευτικό ηγέτη των σιιτών, Αγιοτολάχ Χαμεϊνί, και στους Φρουρούς της Επανάστασης.

Ο μεταρρυθμιστής πρόεδρος Ροχανί δεν είναι ο εκλεκτός τους, αλλά τη δεδομένη στιγμή είναι υποχρεωμένοι να τον ανεχτούν. Ο Ιρανός πρόεδρος είναι δημοφιλής στους νέους του Ιράν, οι οποίοι αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού. Μία πραξικοπηματική ανατροπή του θα αποτελέσει κίνηση υψηλού πολιτικού ρίσκου.

Σοβιετική Ένωση ή Κίνα;

Οι μεταρρυθμιστές του καθεστώτος πάντα επιδίωκαν το “άνοιγμα” του Ιράν στον έξω κόσμο. Είναι θετικοί στο ελεύθερο εμπόριο, στις ξένες επενδύσεις και στις καλές σχέσεις με τη Δύση. Οι σκληροπυρηνικοί φοβούνται πως το μεταρρυθμιστικό “άνοιγμα” θα φέρει τη διάλυση του καθεστώτος, όπως έγινε στη Σοβιετική Ένωση. Στον ισχυρισμό αυτόν ο Χασάν Ροχανί έχει να αντιτάξει δύο ισχυρά επιχειρήματα.

Μπορεί βάσιμα να ισχυριστεί πως, παρά τα “ανοίγματά” του στη Δύση, πέτυχε τη γεωπολιτική αναβάθμιση του Ιράν ακόμα και στη μετασοβιετική Κεντρική Ασία. Επίσης, μπορεί να επικαλεστεί το ιστορικό παράδειγμα της Κίνας. Η Κίνα απέδειξε πως ένα αυταρχικό, μονοκομματικό καθεστώς μπορεί να συνυπάρχει με την ελεύθερη οικονομία της αγοράς.

Το Ιράν δεν εξαρτάται μονομερώς από το πετρέλαιο, όπως η Βενεζουέλα. Επίσης, σε αντίθεση με τα διεφθαρμένα εμιράτα του Κόλπου, έχει στις τάξεις του πληθυσμού του εκατομμύρια νέους ανθρώπους και μία αναδυόμενη μεσαία τάξη. Επομένως, έχει τα φόντα να μετατραπεί σε μία ισχυρή, περιφερειακή δύναμη.

Αυτό φοβούνται οι μεγάλοι ανταγωνιστές του στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία. Είναι ο λόγος που επιμένουν στην καθολική του απομόνωση, πάντα σε συνεργασία με την κυβέρνηση Τραμπ.