Δυτικά άρματα για την Ουκρανία – Too little too late

Το βρετανικό υπουργείο Άμυνας δημοσίευσε αναφορές και φωτογραφίες Ουκρανών που εκπαιδεύονται με εκπαιδευτικά άρματα Challenger-2 (“δασκάλες”), χωρίς πυργίσκο με υπερκατασκευή που έχει χώρο για εκπαιδευτές. Τα πρώτα ουκρανικά πληρώματα έφτασαν για εκπαίδευση στην Βρετανία στις 29 Ιανουαρίου. Όσοι, όμως, ελπίζουν ότι τα δυτικά άρματα μάχης που δόθηκαν ή θα δοθούν από χώρες του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στον πόλεμο, ίσως χρειαστεί να μετριάσουν τις προσδοκίες τους, ή και να τις διαγράψουν. Η πολυτυπία, ο αριθμός και οι χρόνοι παράδοσης δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας.

Αφού επιβεβαίωσε ότι θα παραλάβει αμερικανικά άρματα M1 Abrams, γερμανικά Leopard και βρετανικά Challenger, το Κίεβο βρίσκεται τώρα αντιμέτωπο με την υλικοτεχνική και επιχειρησιακή πρόκληση να ενσωματώσει μια ποικιλία πολύ διαφορετικών και περίπλοκων κυρίων αρμάτων μάχης σε αποτελεσματικές μάχιμες μονάδες. Και πέραν αυτού, οι Ουκρανοί πρέπει να συνυπολογίσουν το χρονοδιάγραμμα των παραδόσεων.

Η μεγάλη συζήτηση σχετικά για τα σχετικά λίγα δυτικά άρματα στην Ουκρανία δημιούργησε την εντύπωση ότι αυτά θα αλλάξουν τη ροή του πολέμου. Αυτό, όμως, είναι απίθανο. Τα σύγχρονα κύρια άρματα μάχης (κακώς αναφέρονται ως βαρέα) είναι πολύπλοκα οπλικά συστήματα που απαιτούν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και εξειδίκευσης του πληρώματος για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Για παράδειγμα, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα των ΗΠΑ για τα άρματα μάχης M1 Abrams διαρκεί έξι μήνες.

Ένα δυτικό άρμα τρίτης γενιάς απέχει πολύ τεχνολογικά από τα παλαιότερα άρματα σοβιετικής εποχής που η Ουκρανία χρησιμοποιεί. Τα κύρια άρματα μάχης τρίτης γενιάς χαρακτηρίζονται από σύνθετη θωράκιση και σταθεροποιούμενα ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου πυρός που επιτρέπουν την βολή εν κινήσει, καθώς και πολύ υψηλή πιθανότητα πρώτου πλήγματος σε στόχους σε αποστάσεις έως και 2.000 μέτρων. Οι διάφοροι τύποι αρμάτων έχουν τα δικά τους μοναδικά χαρακτηριστικά, καθώς και τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους. Το κοινό τους σημείο είναι ότι όλα καίνε καύσιμα με απίστευτο ρυθμό, ιδιαίτερα το M1 Abrams το οποίο χρησιμοποιεί αεροστροβίλους για κίνηση.

Ποια δυτικά άρματα πάνε στην Ουκρανία

Η Ουκρανία είναι πιθανό να καταλήξει με ένα μείγμα 14 βρετανικών Challenger-2, 112 γερμανικών Leopard-2 (μόνο 14 στο αμέσως επόμενο διάστημα) και 31 αμερικανικών M1 Abrams. Η παράδοση των M1 θα μπορούσε να καθυστερήσει λόγω της ομοσπονδιακής πολιτικής των ΗΠΑ που απαγορεύει την εξαγωγή αρμάτων μάχης με διαβαθμισμένο περιεχόμενο, το οποίο περιλαμβάνει θωράκιση απεμπλουτισμένου ουρανίου. Επομένως, η προμήθεια θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα της λιγότερο προηγμένης εξαγωγικής έκδοσης του M1, ή από την ικανότητα των ΗΠΑ να πείσουν χώρες που έχουν το εξαγωγικό μοντέλο, όπως η Αίγυπτος, να δώσουν κάποια από τα δικά τους έναντι κάποιου ανταλλάγματος.

Η Ουκρανία θα μπορούσε επίσης να καταλήξει με Leopard-2 από άλλους δωρητές, καθώς και 100 ανακαινισμένα άρματα Leopard-1. Όσον αφορά τη στρατιωτική οργάνωση, μια ίλη αρμάτων μάχης αποτελείται από 14 άρματα και μια επιλαρχία αρμάτων μάχης από 56. Βέβαια, ως έχουν τα πράγματα οι παρούσες ουκρανικές ίλες συνήθως δεν αριθμούν πάνω από 10 άρματα.

Αυτό σημαίνει ότι στο κοντινό μέλλον η Ουκρανία θα μπορούσε μετά βίας να παρατάξει επί του πεδίου μια επιλαρχία μέσων αρμάτων με δύο ίλες Μ1 Abrams μια ίλη Challenger-2 και μια ίλη Leopard-2. Αργότερα δε, αν ολοκληρωθούν οι παραδόσεις Leopard 1 και 2, θα μπορεί να παρατάξει στη μάχη και δύο επιλαρχίες Leopard-2, δύο μειωμένες επιλαρχίες Leopard-1, δύο ίλες-Μ1 Abrams και μια ίλη Challenger-2. Η παράδοση των ξεπερασμένων –ψυχροπολεμικής εποχής– Leopard 1 θα δώσει στους Ουκρανούς σχεδόν δύο ακόμη επιλαρχίες, οι οποίες όμως είναι αμφίβολο αν μπορούν να χρησιμεύσουν σε κάτι περισσότερο από υποστήριξη επιχειρήσεων άλλων μονάδων, ή για την εκμετάλλευση ρήγματος.

Προβλήματα πολυτυπίας

Ο κάθε τύπος απαιτεί διαφορετικά ανταλλακτικά και διαδικασίες συντήρησης. Τουλάχιστον τα Μ1 Abrams και τα Leopard-2 χρησιμοποιούν κοινά πυρομαχικά για τα λειόκανα πυροβόλα των 120 χιλιοστών, σε αντίθεση με τα Challenger-2, των οποίων τα πυροβόλα είναι μεν 120 χιλιοστών, αλλά ραβδωτά και το πυρομαχικό είναι δύο τμημάτων (βλήμα-προωθητικό). Το Μ1 Abrams είναι εξαιρετικά πολύπλοκο, γεμάτο με εξαιρετικά ευαίσθητο εξοπλισμό, που δημιουργεί προκλήσεις συντήρησης. Ακόμη και έμπειροι χειριστές αρμάτων από την Ουκρανία θα χρειαστούν μήνες εκπαίδευσης με μια ομάδα υλικοτεχνικής υποστήριξης σε συνεχή ετοιμότητα.

Αυτό σημαίνει ότι το επόμενο διάστημα αναγκαστικά η Ουκρανία θα πρέπει να βασίζεται στο σοβιετικής εποχής αρματικό δυναμικό που διαθέτει και το οποίο συμπλήρωσε με επισκευασμένα ρωσικά άρματα που εγκαταλείφθηκαν. Η Ουκρανία ξεκίνησε τον πόλεμο με 900 T-64, T-72 και T-80 σοβιετικής κατασκευής. Έκτοτε, υποστηρίζει ότι έχει καταλάβει έως και 500 επιπλέον ρωσικά άρματα μάχης, αν και τα περισσότερα από αυτά είναι σε άθλια κατάσταση. Σύμφωνα με ανεξάρτητη ανάλυση της ολλανδικής εταιρείας συμβούλων Oryx, οι Ουκρανοί έχουν χάσει 450 άρματα μάχης μέχρι στιγμής.

Σε άρθρο του, το περιοδικό  Forbes θεωρεί ότι τα 14 βρετανικά άρματα θα χρησιμοποιηθούν από τις 25η και 80η Αερομεταφερόμενες Ταξιαρχίες που μάχονται πέριξ της Κρεμίνα εναντίον της ρωσικής 90ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας, με κάθε μια να σχηματίζει από μια μειωμένης δύναμης ίλη επτά αρμάτων. Δεν θα χρειαζόταν πολλές απώλειες για να βγει μια ίλη επτά αρμάτων εκτός μάχης. Η απλή επιχειρησιακή φθορά θα μπορούσε να το καταφέρει αυτό, χωρίς απώλειες από εχθρικά πυρά.

Από την άλλη, η ρωσική 90η Τεθωρακισμένη Μεραρχία χρησιμοποιεί τα καλύτερα άρματα που έχουν οι Ρώσοι, Τ-90, καθώς και τα εννέα σωζόμενα οχήματα μάχης BMP-T, τα οποία εκτελούν και ρόλο καταστροφέων αρμάτων. Θα μπορούσαν να υπάρχουν εκατό ή περισσότερα ρωσικά T-90 στο δάσος γύρω από την Κρεμίνα, τα οποία βέβαια δεν θα πέσουν λεία των μόλις 14 Challenger-2. Ως εκ τούτου, το Forbes θεωρεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο τελικά θα δωρίσει στην Ουκρανία επιπλέον Challenger-2.

Μεταφορά και συντήρηση

Η Ουκρανία κατάφερε να περιορίσει τα ρωσικά άρματα το 2022, στοχεύοντας τα ευάλωτα αθωράκιστα βυτιοφόρα που τα τροφοδοτούσαν με ντίζελ. Χωρίς καύσιμα, ακόμη και το καλύτερο άρμα γίνεται στην καλύτερη περίπτωση ένα σταθερό πυροβολείο και βέβαια στόχος για το αντίπαλο πυροβολικό και τις αντιαρματικές ομάδες. Τόσο για λόγους καυσίμου όσο και για λόγους συντήρησης, τα δυτικά άρματα πρέπει να μεταφέρονται όσο το δυνατόν πιο κοντά στο πεδίο της μάχης. Η μεταφορά αποτελεί επιπλέον πρόκληση, επειδή ένα σύγχρονο άρμα ζυγίζει 60-70 τόνους και οι τράκτορες που μπορούν να τα μεταφέρουν είναι λίγοι στην Ουκρανία.

Δεν είναι, επίσης, ακόμη σαφές εάν τα δυτικά άρματα που παρέχονται στην Ουκρανία θα είναι καινούργια, καθώς τα επιτελεία θέλουν να απαλλαχθούν από τα παλαιότερα. Οι δωρεές μεγάλου αριθμού τεθωρακισμένων οχημάτων μπορεί να φαίνονται γενναίες πολιτικά, αλλά τα παλαιότερα τεθωρακισμένα έχουν περιορισμένη αξία για την Ουκρανία, επειδή δεν έχει την ικανότητα να συντηρεί παλιό δυτικό εξοπλισμό. Η Αυστραλία δώρισε 28 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού M113, που θα μπορούσαν να ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.

Ένας άλλος παράγοντας είναι οι αντιαρματικές δυνατότητες της Ρωσίας. Τα αντιαρματικά όπλα της έχουν σχεδιαστεί να καταστρέφουν δυτικά άρματα μάχης τελευταίας γενιάς (Kornet), στα πρόσω του πεδίου μάχης. Επίσης, ζήτημα είναι η ικανότητα των Ρώσων να πλήξουν τα άρματα κατά την μεταφορά τους (πιο εύκολο αν μεταφέρονται με τρένα, που κι αυτό έχει δυσκολίες, λόγω διαφορετικού πλάτους δικτύου) από τα σύνορα της Πολωνίας-Ουκρανίας.

Η Ουκρανία χρειάζεται νέο εξοπλισμό που να μπορεί να συμμετάσχει στον πόλεμο με ελάχιστη συντήρηση. Αυτό, όμως, είναι πιο δύσκολο να αποκτηθεί, επειδή οι χώρες του ΝΑΤΟ υποβάθμισαν το αρματικό τους δυναμικό τα τελευταία χρόνια. Σήμερα, έχουν ελάχιστα άρματα, με εξαίρεση τις ΗΠΑ και την Ελλάδα (πίνακας). Οι ΗΠΑ έχουν την δυνατότητα αποστολής εκατοντάδων Abrams, αλλά δεν είναι διατεθειμένες να τα αποχωριστούν, προφασιζόμενες ακόμη και την απειλή της Κίνας.

Οπότε, δεν είναι απίθανο αν τραβήξει ο πόλεμος, να δούμε τις ΗΠΑ να πιέζουν το Κάιρο (ίσως και τη Βαγδάτη) και την Αθήνα να στείλουν στην Ουκρανία αιγυπτιακά (και ιρακινά) Abrams και ελληνικά Leopard. Είναι σαφές ότι μία τέτοια αποδυνάμωση του ελληνικού Στρατού θα επηρεάσει αρνητικά την ισορροπία δυνάμεων με την Τουρκία. Μπορεί ο σεισμός να την έχει κάμψει, αλλά η πείρα διδάσκει να κρατάμε μικρό καλάθι.