Είναι οι εκλογικές σκοπιμότητες στη Δύση που την ωθούν σε κλιμάκωση στην Ουκρανία;

Ευρύτερος ευρωπαϊκός πόλεμος στον ορίζοντα εκτιμά ότι ίσως “μας έρχεται” ο Stephen Bryen, ο οποίος υπηρέτησε ως διευθυντής προσωπικού της Υποεπιτροπής Εγγύς Ανατολής της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ και ως αναπληρωτής υφυπουργός Άμυνας για θέματα πολιτικής άμυνας. Σε άρθρο του στους Asia Times και στο Weapons and Strategy εκτιμά στην ουσία ότι εν όψει νίκης της Ρωσίας – ή ενός παρατεταμένου πολέμου με την Ουκρανία να μειονεκτεί – κάποιοι στην ΕΕ, με τις ευλογίες του περιβάλλοντος Μπάιντεν, φλερτάρουν επικίνδυνα με επέκταση του πολέμου εκτός Ουκρανίας.

«Ο κίνδυνος ενός ευρωπαϊκού πολέμου δεν ήταν ποτέ τόσο υψηλός, γιατί οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες συμφωνούν ότι η Ουκρανία χάνει αργά, αλλά σταθερά και αναπόφευκτα, τον πόλεμο. Και αυτό έχει συνέπειες», γράφει ο Bryen. Ο αρθρογράφος βλέπει ότι η Ουκρανία δεν έχει αρκετούς στρατιώτες για να συνεχίσει να πολεμά τους Ρώσους για πολύ ακόμη, ενώ η Ρωσία έχει μεγάλο απόθεμα.

Παράλληλα, όμως, όπως γράφει, η στρατηγική της Ρωσίας δεν είναι ξεκάθαρη. Τη μία οι Ρώσοι λένε ότι θέλουν να δημιουργηθεί μια «ζώνη ανάσχεσης» για να προστατεύεται το ρωσικό έδαφος από επιθέσεις, και από την άλλη η τοποθέτηση βαλλιστικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς και πυραύλων κρουζ αποκλείει την ουδέτερη ζώνη, εκτός εάν αυτή φθάνει σχεδόν στον ποταμό Δνείπερο. Ακόμη και τότε, αυτή η ουδέτερη ζώνη δεν θα προστατεύει τη Ζαπορίζια ή την Κριμαία. Οπότε ποιος είναι ο στόχος; Και τι επιδιώκουν στην άλλη όχθη ΗΠΑ και ΝΑΤΟ;

Το ΝΑΤΟ, γράφει ο Bryen, εισάγει τώρα F-16 στην Ουκρανία, τα οποία σύμφωνα με πληροφορίες θα λειτουργούν από ρουμανικά αεροδρόμια. Θα είναι εξοπλισμένα με πυραύλους κρουζ JASSM μεγάλου βεληνεκούς και πυραύλους αέρος-αέρος AIM-120. Τι θα γίνει; Θα καταστρέψει η Ρωσία την ρουμανική αεροπορική βάση; ‘Η μήπως το ΝΑΤΟ θα αποσυρθεί από την ιδέα να χρησιμοποιήσει ρουμανικές βάσεις για τα F-16; «Αυτά πάντως εκτιμάται ότι θα έχουν ως κύριο στόχο να πλήττουν την Κριμαία», γράφει ο Bryen. Προς το παρόν Ρουμανία και ΝΑΤΟ έχουν συμφωνήσει επισήμως μόνον στο ότι θα εκπαιδεύουν σε βάσεις της Ρουμανίας Ουκρανούς πιλότους στα F-16 και ότι τα αεροπλάνα δεν θα απογειωθούν από εκεί για αντιρωσικές ενέργειες (όμως πιθανόν ο Bryen να έχει άλλη πληροφόρηση).

Η εμπλοκή του ΝΑΤΟ

«Η Κριμαία είναι εξαιρετικά σημαντική για τη Ρωσία. Πρόσφατα, η Ουκρανία εκτόξευσε πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς σε στόχους της Κριμαίας, συμπεριλαμβανομένων αεροδρομίων και λιμανιών, ειδικά στη Σεβαστούπολη. Πιστεύεται ότι σύντομα, για άλλη μια φορά, θα επιχειρήσει να καταστρέψει και τη γέφυρα του Κερτς», γράφει ο Bryen.

Τους περισσότερους από αυτούς τους πυραύλους, όπως τονίζει ο αρθρογράφος, οι Ουκρανοί τους έχουν προμηθευτεί από το ΝΑΤΟ (κυρίως αμερικανικούς) και σε όλους έχουν δοθεί στόχοι με βάση τις συντεταγμένες που παρέχονται επίσης από το ΝΑΤΟ. «Το ΝΑΤΟ χρησιμοποιεί κατασκοπευτικά αεροπλάνα, ραντάρ μεγάλης εμβέλειας και δορυφόρους για να εντοπίζει τις ακριβείς συντεταγμένες για τους Ουκρανούς πελάτες του», σημειώνει ο Bryen.

Οι Ρώσοι, που εξαρτώνται από την αεράμυνα για την απόκρουση, έχουν μείνει σχετικά σιωπηλοί επί του θέματος των επιθέσεων λαμβανομένων υπ’ όψιν όσων διακυβεύονται. «Είναι γνωστό τοις πάσι ότι αυτές οι επιθέσεις στην Κριμαία δεν εξυπηρετούν κανέναν απολύτως από στρατιωτική άποψη, δεδομένου ότι η Ουκρανία δεν διαθέτει τις χερσαίες δυνάμεις που απαιτούνται για να δώσει μάχη εκεί. Στόχος των επιθέσεων είναι αποκλειστικά να ταπεινωθούν οι Ρώσοι και να αναγκασθούν να πατήσουν φρένο ή να κόψουν ταχύτητα στις επιθέσεις. Όμως το πιο πιθανό είναι η τακτική αυτή να γίνει μπούμερανγκ και να φέρει το αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Καθώς η πίεση δηλαδή εντείνεται, η Ρωσία δεν φαίνεται να δειλιάζει, αλλά αντιθέτως εκτιμάται ότι θα απαντήσει πιθανόν με θηριώδη βία, επιτιθέμενη στο Χάρκοβο (κάτι που αποφεύγει, πιθανόν επειδή ζουν πολλοί ρωσόφωνοι εκεί) είτε στην Οδησσό είτε στο Κίεβο, πιθανόν και σε όλες τις προαναφερόμενες πόλεις, καθώς έχει περισσότερους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς από όσους μπορεί να προμηθεύσει το ΝΑΤΟ. Η δε Ουκρανία δεν διαθέτει επαρκείς αντιαεροπορικές άμυνες για να προστατεύσει τις πόλεις της.

Η δυτική στρατηγική 

Ποια είναι, λοιπόν, η στρατηγική του ΝΑΤΟ; Θα θελήσει να τιμωρήσει τη Ρωσία, επειδή η Ουκρανία χάνει τον πόλεμο. Οπότε η Δύση προσπαθεί να πείσει τους Ρώσους ότι θα πληρώσουν πολύ ακριβά την επερχόμενη ήττα της Ουκρανίας. Κάποιοι στο ΝΑΤΟ μπορεί να πιστεύουν ότι με όσα λένε και κάνουν θα αυξηθεί η πίεση στο εσωτερικό της Ρωσίας για να υποχωρήσει ο Πούτιν και να σταματήσει τις επιθετικές επιχειρήσεις, ή ίσως θέλουν να πιστεύουν ότι θα τον  κάνουν να επιδιώξει κατάπαυση πυρός.

Δυστυχώς, δεν υπάρχει κανένας λόγος που να ισχυροποιεί αυτό το σκεπτικό και να δείχνει ότι η Ρωσία μπορεί να πειστεί να σταματήσει τις επιχειρήσεις της εναντίον της Ουκρανίας ή και να εξετάσει καν το ενδεχόμενο κατάπαυσης του πυρός. Παρά τις άπειρες συζητήσεις για κατάπαυση, αυτή θα λειτουργούσε ξεκάθαρα υπέρ της Ουκρανίας και όχι της Ρωσίας.

Οι Ρώσοι έδωσαν ήδη την απάντησή τους σε όσα κάνουν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ με κάποια κράτη-μέλη του. Το απαντητικό μήνυμα στην Ουάσιγκτον ήταν η αποστολή ρωσικών πλοίων και πυρηνικού υποβρύχιου στην Κούβα και η διεξαγωγή ασκήσεων εν πλω στον Ατλαντικό. Το αν η Ουάσιγκτον πήρε το μήνυμα ή όχι, δεν είναι ξεκάθαρο. Στην πραγματικότητα, όλα δείχνουν το αντίθετο. Ούτε οι ΗΠΑ παίρνουν το μήνυμα, αλλά και η Ρωσία θυμώνει όλο και περισσότερο με τις επιθέσεις στο έδαφός της και στην Κριμαία. Αυτό δεν την ωθεί σε κατάπαυση, αλλά την πιέζει απεναντίας να εντείνει ακόμα περισσότερο τις επιθέσεις σε ουκρανικούς στόχους.

«Αυτά τα μηνύματα, για μεγαλύτερη ένταση προς πάσα κατεύθυνση ήταν σαφή σε διάφορες συναντήσεις στην προ εβδομάδος οικονομική σύνοδο κορυφής της Αγίας Πετρούπολης», γράφει ο Bryen. Ο Πούτιν δεν το είπε, τουλάχιστον όχι κραυγαλέα, αλλά οι πιέσεις που ασκούνται είναι να ενταθούν οι επιθέσεις στην Ουκρανία και να κατακεραυνωθεί όχι μόνον αυτή, αλλά και το ΝΑΤΟ.

Εξωτερική απειλή και εκλογές

Ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες, εν τω μεταξύ, χάνοντας επικίνδυνα την πολιτική υποστήριξη που είχαν στο εσωτερικό της χώρας τους –και ιδιαίτερα ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν – μπορεί να επιλέξουν έναν μεγαλύτερο πόλεμο για να προσπαθήσουν να μετατοπίσουν την κοινή γνώμη υπέρ τους, ή για να “δικαιωθούν” στην εμμονή του για ανάμιξη του ΝΑΤΟ και ανάπτυξη ευρωπαϊκού στρατού που να μπορεί να τα βάλει με τη Ρωσία.

Η αποστολή στρατευμάτων και η προσφορά μαχητικών αεροσκαφών και άλλων όπλων από τη Γαλλία και άλλους, θα μπορούσε να ερμηνευθεί ότι στοχεύει σε έναν ευρύτερο ευρωπαϊκό πόλεμο. Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ προφανώς βρίσκονται πίσω από τη χρήση βάσεων για τα F-16 στη Ρουμανία μπορεί να είναι μεθόδευση του Μπάιντεν για να προκαλέσει πόλεμο στην Ευρώπη και να σώσει την καταρρέουσα πολιτική παρουσία του στο εσωτερικό των ΗΠΑ.  Μία άλλη εκδοχή είναι ο Μπάιντεν να μην ξέρει τίποτα για αυτό το πλάνο, αλλά το “βαθύ κράτος” να σκέφτηκε αυτή τη “νέα” στρατηγική για να μη χάσει τις εκλογές. Τέτοιες ιδέες είναι εγγενώς επικίνδυνες επειδή οι άμυνες του ΝΑΤΟ είναι ανησυχητικά μετρημένες. Το να διακινδυνεύεις τη Συμμαχία και το μέλλον της Ευρώπης για να μην απωλέσεις την εξουσία είναι, από μόνο του, ντροπιαστικό και αν αληθεύει, εγκληματικό.

Ούτε υπάρχει οιαδήποτε ένδειξη ότι η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη θα υποστήριζε την επέκταση του πολέμου. Αντιθέτως, όλα δείχνουν ότι είναι ήδη διαμορφωμένο ένα καταπιεσμένο, παγερό αντιπολεμικό κλίμα στην Ευρώπη, το οποίο όμως μπορεί να εκραγεί, τόσο από τα δεξιά, όσο και από τα αριστερά και πιθανώς και από το κέντρο. Το ΝΑΤΟ βρίσκεται ήδη επικίνδυνα κοντά στο να μετατραπεί σε επιθετική συμμαχία, κάτι που θα μπορούσε να σημαίνει τη διάλυση και την απόρριψή του.

Ο Bryen αναφέρει επίσης ότι κανείς δεν κάνει αυτή τη στιγμή σοβαρές προτάσεις για ειρηνευτικές συνομιλίες. Η Ρωσία δεν μπορεί να παραδώσει τα εδάφη που κατέκτησε γιατί θα είχε μεγάλο πολιτικό κόστος στο εσωτερικό της και θα μέμφονταν τον Πούτιν ότι έκανε ολόκληρο πόλεμο για το τίποτα – την Κριμαία ήδη την είχε προσαρτήσει. Κατά συνέπεια, σε καμία διαπραγμάτευση δεν υπάρχει περίπτωση η Ρωσία να αποδώσει στην Ουκρανία εδάφη, εκτός και αν εδραιώσει απολύτως ότι το Κίεβο θα δεσμευτεί σε απολύτως ουδέτερο καθεστώς, εκτός ΝΑΤΟ.

Αδιέξοδο και διαπραγματεύσεις

Η μεγαλύτερη “έκπτωση” που μπορεί ίσως να κάνει η Ρωσία – αν ηττηθεί πλήρως η Ουκρανία – είναι να δεχτεί μεν να αποσύρει τα στρατεύματά της από τις ρωσόφωνες περιοχές που έχει καταλάβει, υπό τον όρο όμως όχι απλώς μιας ουδέτερης Ουκρανίας, αλλά και της πλήρους και αναγνωρισμένης αυτονομίας του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζια.

Οι πρόσφατες εκλογές της ΕΕ στην Ευρώπη και η επόμενη προεδρική αναμέτρηση στις ΗΠΑ υποδηλώνουν ότι ενδέχεται να υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στη στήριξη της Ουκρανίας στο εγγύς μέλλον. Οπότε αυτή τη στιγμή κάθε διαπραγμάτευση είναι “στον αέρα” και συζητούν ηγέτες που μπορεί σύντομα να μην είναι πια ηγέτες.

«Θα πρέπει να συμπεράνει κανείς», γράφει ο Bryen, «ότι ο Πούτιν δεν σοβαρολογεί στην ουσία όταν μιλάει για διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων για την Ουκρανία, όπως δεν σοβαρολογούν ούτε οι ΗΠΑ ούτε το ΝΑΤΟ. Οι συζητήσεις για τις διαπραγματεύσεις είναι “κουβέντα να γίνεται” πιθανόν εκ το πονηρού, στάχτη στα μάτια για να αποκρύβονται οι αληθινές προθέσεις».

Στις ΗΠΑ δεν εξετάζουν καν το θέμα προς το παρόν, γιατί θεωρούν ότι διαπραγματεύσεις μπορούν να γίνουν μόνον μελλοντικά, με την ελπίδα ότι αν η Ουκρανία καταφέρει να αποσπάσει μερικά εδάφη της πίσω, η Ρωσία θα δεχτεί κατάπαυση του πυρός και τότε η Ουκρανία θα μπορέσει λίγο να ανασυνταχθεί, οπότε ο Πούτιν ίσως φανεί πιο διαλλακτικός.

Με αυτό το σενάριο, το τωρινό αδιέξοδο θα μετατρεπόταν σε μελλοντική ευκαιρία που θα μπορούσε να αναγκάσει τους Ρώσους να αποχωρήσουν εντελώς από την Ουκρανία – φαντάζονται στις ΗΠΑ. Προς το παρόν, όμως, τίποτα δεν δείχνει ότι αυτό είναι πιθανό, και οι Ρώσοι συνεχίζουν να προελαύνουν, παρόλο που ο ρυθμός τους έχει επιβραδυνθεί. Για να τα λέμε όλα, κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα πόσο αποφασισμένη είναι και μέχρι πού μπορεί να φτάσει η Ρωσία στο θέμα της Ουκρανίας, ούτε πόσο πραγματικά της στοιχίζει οικονομικά αυτός ο πόλεμος. Σχεδόν σίγουρα ο Πούτιν γνωρίζει ότι υπάρχουν ελάχιστες έως καθόλου πιθανότητες για οποιαδήποτε συμφωνία με την Ουκρανία αυτή τη στιγμή. Το μέλλον είναι αβέβαιο…