Εμιράτα: Η “μικρή Σπάρτη” της Μέσης Ανατολής

Αν και αριθμητικά μικρές, οι ένοπλες δυνάμεις των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων είναι αναμφισβήτητα οι καλύτερα εκπαιδευμένες και οι πιο ικανές μεταξύ των μελών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Tα τελευταία χρόνια η “Μικρή Σπάρτη” της Μέσης Ανατολής έχει αποκτήσει πολύτιμη εμπειρία πρώτης γραμμής στο Αφγανιστάν, τη Λιβύη και την Υεμένη και οι ειδικές δυνάμεις της χώρας εντυπωσίασαν πολλούς παρατηρητές με την αμφίβια επίθεσή τους για την κατάληψη του Άντεν στην Υεμένη, τον Ιούλιο του 2015.

Κάποτε τα Εμιράτα ήταν ένα κράτος με περιορισμένη παρουσία στη διεθνή σκηνή, αλλά η απόκτηση προηγμένων όπλων, η καθιέρωση καθολικής στρατιωτικής θητείας και η επέκταση του στόλου των μαχητικών αεροσκαφών και των βαρέων οχημάτων, έχει καταστήσει την χώρα υπολογίσιμο παίκτη την περιοχή. Το εμφανέστερο σημάδι της ισχύος αυτής είχε έρθει το καλοκαίρι του 2020, όταν τα Εμιράτα συνεργάστηκαν με την Αίγυπτο για να βομβαρδίσουν ισλαμιστικές πολιτοφυλακές και Τούρκους “συμβούλους” στην βάση Αλ Ουατίγια. Ήταν η περίοδος που η Τουρκία χαρακτήριζε «κακόβουλη» την επιρροή των Εμιράτων στην περιοχή, πριν οι δύο χώρες αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους.

“Nervos belli, pecuniam infinitam”, έλεγε ο Κικέρων. Ο πρώην υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Τζέιμς Μάτις ονόμασε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα “Μικρή Σπάρτη”, λόγω της αυξανόμενης στρατιωτικής παρουσία της χώρας στη Μέση Ανατολή και την Αφρική είναι το αποτέλεσμα πολυετών επενδύσεων και επιδεικνύουν φιλοδοξίες που ξεπερνούν τη σύντομη ιστορία της ομοσπονδίας.

Το 1991, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Σεΐχης Μοχάμεντ Μπιν Σαγιέντ ξεκίνησε την αναδημιουργία των ενόπλων δυνάμεων αφότου το Ιράκ εισέβαλε στο Κουβέιτ. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι αγορές οπλισμού από τις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί παράλληλα με την επιρροή του Ζαγιέντ στην Ουάσιγκτον. Οι συνολικές αμυντικές δαπάνες των Εμιράτων έφτασαν τα 13,9 δισεκατομμύρια δολάρια το 2018 και θα φτάσουν τα 16,4 δισ. δολάρια το 2019.

Τα Εμιράτα ενισχύουν τις εγχώριες βιομηχανικές και ανθρώπινες δυνατότητές τους για να υποστηρίξουν αυτές τις επιχειρήσεις. Η έκθεση όπλων Διεθνούς Άμυνας του 2019 στο Αμπού Ντάμπι είχε αποκαλύψει εγχώρια κατασκευασμένα θωρακισμένα οχήματα και ελαφρά αεροσκάφη, ανακοίνωσε αγορές οπλικών συστημάτων αξίας 5,4 δισ. δολαρίων. Τα κυβερνητικά ταμεία για την ανάπτυξη της άμυνας, οι επενδύσεις σε εγχώριες εταιρείες και οι βραβεύσεις για ακαδημαϊκές έρευνες που σχετίζονται με στρατιωτικές εφαρμογές αποτελούν μέρος του σχεδίου για την ενίσχυση της αμυντικής-βιομηχανικής ικανότητας.

Τα Εμιράτα και η προβολή ισχύος

Τα Εμιράτα επιδεικνύουν μια πολύπλευρη προσέγγιση εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή συνδυάζοντας στρατιωτική, οικονομική και διπλωματική πίεση για να αποκτήσουν φυσική πρόσβαση. Η Σομαλία, για παράδειγμα, υπήρξε πεδίο μάχης μεταξύ των Εμιράτων και των Σαουδαράβων συμμάχων τους κατά του Κατάρ και της Τουρκίας ως μέρος της συνεχιζόμενης κρίσης στον Κόλπο. Με τη Σομαλία, που θεωρείται πύλη προς 100 εκατομμύρια ανθρώπους σε μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της Αφρικής, την Αιθιοπία, τα Εμιράτα έχουν υπογράψει 25ετείς μισθώσεις για αεροπορικές και ναυτικές βάσεις.

Μετά την επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των Εμιράτων και του Τζιμπουτί το 2015, τα ΗΑΕ υπέγραψαν συμφωνία για τη χρήση του λιμένα Ασάμπ της Ερυθραίας για την υποστήριξη των επιχειρήσεων στην Υεμένη. Αυτό το σύμπλεγμα βάσεων είναι ένα σημαντικό εργαλείο προβολής ισχύος γύρω από την περιοχή του Κόλπου. Οι βάσεις επίσης χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση στρατευμάτων από την Αφρική και την Υεμένη.

Η στρατιωτική δράση των Εμιράτων δεν σταματά γύρω από την Αραβική Χερσόνησο. Σε συνεργασία με την Αίγυπτο, υπήρξαν οι κυριότεροι υποστηρικτές του στρατάρχη Χαφτάρ στη Λιβύη, κατά την πολιορκία της Τρίπολης. Το Αμπού Ντάμπι προσφέρθηκε στο παρελθόν να παράσχει αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα και πυροβολικό στον Χαφτάρ. Επιπλέον, ο στρατό των Εμιράτων αποκτά πιθανώς εμπειρία στη χρήση οπλισμένων μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων μέσω της χρήσης κινεζικών αεροσκαφών τέτοιου τύπου.

Σουδάν και Υεμένη

Τα Εμιράτα έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην εκδίωξη του Ομάρ Αλ Μπασίρ στο Σουδάν. Βοήθησαν στη δημιουργία μιας μεταβατικής κυβέρνησης και εκπαίδευσαν 14.000 Σουδανούς, οι οποίοι αργότερα πολέμησαν στην Υεμένη. Τόσο το Κατάρ, όσο και τα Εμιράτα έστειλαν προηγουμένως δισ. δολάρια στο Σουδάν ως οικονομική βοήθεια για να κερδίσουν την εύνοια της στρατιωτικής κυβέρνησης.

Όταν οι διαμαρτυρίες πολιτών έφεραν τον Μπασίρ στα πρόθυρα της έκπτωσης και φυγής, το Ριάντ και το Αμπού Ντάμπι προσέφεραν τρία δισ. δολάρια στο στρατιωτικό μεταβατικό συμβούλιο. Φαίνεται, τουλάχιστον προς το παρόν, ότι η επιρροή των Εμιράτων εδραιώθηκε με περιορισμένη ανάγκη στρατιωτικής δράσης.

Οι ανακοινώσεις που ακολούθησαν για αναδιάταξη μεγάλης κλίμακας στην Υεμένη, έδειξαν μια σειρά δυνατοτήτων όσον αφορά τα πραγματικά κίνητρα των Εμιράτων. Πολλοί παρατηρητές πίστευαν ότι οι ανακατατάξεις θα τα βοηθήσουν να αναδιατάξουν τις δυνάμεις τους καλύτερα στον Κόλπο για να αντισταθμίσουν την ισχύ του Ιράν. Στην πορεία αποδείχθηκε πως η απόφαση του Αμπού Ντάμπι υποδήλωνε τον διαχωρισμό μεταξύ των πολιτικών του Ριάντ και των Εμιράτων, αφήνοντας τη Σαουδική Αραβία αφοσιωμένη στο μέτωπο της Υεμένης.

Αν και δέχτηκαν επιθέσεις από τους Χούθι, τα Εμιράτα επέλεξαν να γεφυρώσουν την αντιπαράθεση τους με το Ιράν, τον κυριότερο σύμμαχο των σιϊτών ανταρτών που πολεμούν επί χρόνια την Σαουδική Αραβία και τους συμμάχους της στην Υεμένη. Ίσως η απόσυρση των Εμιράτων να ήταν και μια καθυστερημένη αναγνώριση ότι ένας τρομερός πόλεμος, στον οποίο σκοτώθηκαν χιλιάδες πολίτες και μετέτρεψε την Υεμένη σε ανθρωπιστική καταστροφή δεν μπορεί να είναι νικηφόρος. Πάντως, ο ακριβής αριθμός στρατιωτικού προσωπικού των Εμιράτων που παραμένουν στην Υεμένη είναι άγνωστος, αλλά φαίνεται πως τα Εμιράτα θα διατηρήσουν τις εγκαταστάσεις της Μουκάλα για να συνεχίσουν να διεξάγουν επιχειρήσεις αντιτρομοκρατίας.

Τι αναμένεται

Η προηγούμενη δεκαετία κατέδειξε την προθυμία και ικανότητα των Εμιράτων να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική δύναμη για την καταπολέμηση απειλών –πραγματικών ή θεωρούμενων– μακριά από τις ακτές τους. Με πρόθυμους εταίρους και ντόπια στρατεύματα, τα Εμιράτα πιθανότατα θεωρούσαν τις επιχειρήσεις στην περιοχή του Κόλπου ως προσπάθειες ενίσχυσης της τοπικής σταθερότητας και επίδειξη δύναμης προς το εξωτερικό.

Οι ενέργειες των Εμιράτων έτυχαν τύχει σφοδρής κριτικής και η συμμετοχή τους σε πολέμους όπως στην Υεμένη αντιμετωπίζουν την ίδια κριτική που δέχονται τόσο η Σαουδική Αραβία όσο και οι ΗΠΑ. Ωστόσο, τα Εμιράτα απέδειξαν την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν τη διπλωματία, την οικονομική βοήθεια και τη στρατιωτική ισχύ για την προώθηση των συμφερόντων τους. Την έχουν αποδείξει, παρότι σχετικά νέο κράτος με νεόδμητο στρατό. Οι πολλά υποσχόμενες εγχώριες αμυντικές δυνατότητές τους προσβλέπουν στην αυτονομία και βιωσιμότητα.

Αν και έχουν κλείσει το μέτωπο αντιπαράθεσης τους με την Τουρκία, η γειτνίαση με το Ιράν, παρά τα “ανοίγματα” τους προς την Τεχεράνη, ενισχύουν την ανάγκη για επιχειρησιακά ικανές στρατιωτικές δυνάμεις. Η γειτονιά της “Μικρής Σπάρτης” παραμένει τεταμένη και το Αμπού Ντάμπι προετοιμάζεται για συγκρούσεις και μεγαλύτερες ευθύνες ασφαλείας.