Ένα βήμα πριν την σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν – Το μεγάλο δίλημμα των ΗΠΑ

Ποια είναι όμως η αφορμή αυτού του σημειώματος; Το ότι οι Ιρανοί, κατά πληροφορίες, φέρονται να εξέδωσαν NOTAM (Notice-to-Airmen) με την οποία επιβάλουν περιορισμούς στην κίνηση στον εναέριο χώρο τους, από τις 2.30 τα ξημερώματα της 4ης Νοεμβρίου, έως τις 6.30 το πρωί της 6ης Νοεμβρίου. Είναι βέβαια εντυπωσιακό, το πως σε… μεταμοντέρνους σύγχρονους πολέμους, εμπόλεμοι σχεδόν δίνουν ραντεβού!

Είναι προφανές, ότι η ιρανική ενέργεια συνδέεται με τη δέσμευση αντεκδίκησης των Ιρανών για το τελευταίο στρατιωτικό πλήγμα των Ισραηλινών στο Ιράν. Σε αυτό αποφεύχθηκαν στόχοι που αφορούσαν την πυρηνική υποδομή της χώρας και την ενεργειακή βιομηχανία. Οι στόχοι αυτοί εξαιρέθηκαν μετά από φορτικές πιέσεις των Αμερικανών. Όπως έχει ήδη προειδοποιήσει ο υπογράφων, η δέσμευση για ανταπόδοση από την πλευρά της Ισλαμικής Δημοκρατίας, θα φέρει ανταπάντηση των Ισραηλινών.

Σε αυτή την περίπτωση, φαντάζει ως σφόδρα πιθανό οι επιθέσεις να συμπεριλάβουν τις πυρηνικές υποδομές της Τεχεράνης, ενώ δεν αποκλείεται εξαπόλυση πλήγματος εναντίον ενεργειακών εγκαταστάσεων. Κι αυτό δεν είναι το χειρότερο. Το πιο προβληματικό σημείο είναι η περαιτέρω κλιμάκωση, στο πλαίσιο της οποίας η κάθε πλευρά καταφεύγει σε ολοένα και πιο “εξελιγμένα” όπλα και σκληρές μεθόδους – επιλογή στόχων, σε μια προσπάθεια να πείσει τον αντίπαλο να αναζητήσει την απεμπλοκή. Κάπως έτσι φθάνει όμως μια κατάσταση στο “μη περαιτέρω”…

Ισραήλ, Ιράν και προληπτικό πλήγμα

Ένα ακόμα θέμα που εγείρεται, αφορά την αλλαγή του πολεμικού μοτίβου όπως το γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Εάν οι Ισραηλινοί θεωρήσουν την επίθεση ως νομοτελειακή, για ποιον λόγο να μην εξετάσουν προληπτικό πλήγμα; Ή εναλλακτικά, γιατί να “παίξουν” μόνο άμυνα και όχι με την πρώτη ομοβροντία να απογειωθούν 100+ αεροσκάφη με στόχο να να δείξουν μια Τεχεράνη να φλέγεται; Αυτό, κατ’ ελάχιστο θα πετύχαινε να παρεμβάλει την επικοινωνιακή στόχευση των Ιρανών.

Στην προηγούμενη ανάλυση του υπογράφοντος για το θέμα, επισημαινόταν ο κίνδυνος οι ΗΠΑ να εγκαταλείψουν τη στρατηγική συμμετοχής στη σύγκρουση με αμιγώς “αμυντικό ρόλο”. Εφόσον απέτυχαν να αποτρέψουν την Τεχεράνη να επιτεθεί, μήπως πλησιάζει ολοένα και πιο κοντά η στιγμή που η Ουάσινγκτον θα συμπεράνει, ότι η αποτροπή της στο περιφερειακό μέτωπο της Μέσης Ανατολής έχει καταστεί αναξιόπιστη και χρήζει αποκατάστασης;

Μοναδικός τρόπος θα ήταν να απειλήσει με συμμετοχή σε επιθετικής φύσεως επιχειρήσεις σε βάρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Με απλά λόγια, είναι πλέον πιθανό το ενδεχόμενο να διαπιστώσουμε αρχικά, εξαπόλυση από μεγάλες –stand off– αποστάσεις μπαράζ πυραύλων Tomahawk από αντιτορπιλικά κατευθυνομένων βλημάτων τύπου Arleigh Burke και υποβρύχια που έχουν αναπτυχθεί στην ευρύτερη περιοχή, είτε αυτόνομα, είτε στο πλαίσιο ομάδων μάχης αεροπλανοφόρων. Εν συνεχεία, στο πλαίσιο κλιμάκωσης της αμερικανικής αντίδρασης, αεροσκάφη που επιχειρούν από αεροπλανοφόρα, θα μπορούσαν να αναλάβουν την εξουδετέρωση στόχων εντός του Ιράν.

Σε αυτή την περίπτωση και πάντα στο πλαίσιο της προσπάθειας των εμπολέμων να μην φανεί ότι υποχωρούν, πολλώ δε μάλλον ατάκτως, τα ιρανικά θα μπορούσαν να μην περιοριστούν αποκλειστικά εναντίον του εβραϊκού κράτους. Από τη ναρκοθέτηση των Στενών του Χορμούζ, επιθέσεις πειρατείας εναντίον πλοίων και ομηρείας των πληρωμάτων τους, μέχρι επιλεγμένες επιθέσεις εναντίον στόχων αμερικανικού ενδιαφέροντος στην ευρύτερη περιοχή (στρατιωτικές βάσεις σε Κατάρ, Εμιράρα και Σαουδική Αραβία – πλήγματα από σιιτικές πολιτοφυλακές εναντίον αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ;). Η πιθανότητα αυτή βέβαια είναι αισθητά χαμηλότερη.

Η οπτική των ΗΠΑ

Η αμερικανική ανάλυση της κατάστασης έχει εμφανώς αλλάξει ως προς το επίπεδο συναγερμού. Έχουν ήδη ξεκινήσει την ενίσχυση των δυνάμεών τους στην περιοχή με την αποστολή επιπλέον πολεμικών σκαφών επιφανείας, βομβαρδιστικών B-52, αεροσκαφών εναερίου ανεφοδιασμού και μαχητικών, ώστε να είναι έτοιμοι για παν ενδεχόμενο. Η ανησυχία του Πενταγώνου για την ασφάλεια του προσωπικού σε διάφορα σημεία στη Μέση Ανατολή, είναι εύλογη.

Λάδι στη φωτιά δίνουν οι συνεχείς πλέον δηλώσεις ανώτατων Ιρανών στρατιωτικών και πολιτικών αξιωματούχων, με αποκορύφωμα αυτή του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος προειδοποίησε για “συντριπτική απάντηση” στις ενέργειες του Ισραήλ, συμπεριλαμβάνοντας όμως και τις ΗΠΑ. Τέτοιες δηλώσεις δεσμεύουν την αξιοπιστία της χώρας και δεν μπορούν να αξιολογηθούν απλά στο πλαίσιο μιας “ακραίας ρητορικής”, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην ανάληψη δράσης, μπορεί όμως και όχι.

Υπενθυμίζεται, ότι η τεράστια πολεμική κινητοποίηση των Ισραηλινών επί έναν και πλέον χρόνο, μετά από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, προσδίδει αξιοπιστία στις αναφορές τους, ότι αυτή τη φορά θα επιχειρηθεί συνολικό “ξερίζωμα” του προβλήματος ασφαλείας. Αυτό σημαίνει, ότι πέραν της Χαμάς στη Γάζα, της Χεζμπολάχ στο Λίβανο και των Χούθι στην Υεμένη, όχι παράλογα, οι Ισραηλινοί θεωρούν ως “πηγή του κακού” την Τεχεράνη, η οποία τις αξιοποιεί χρηματοδοτώντας και εξοπλίζοντάς τις, με σκοπό να λειτουργήσουν ως βραχίονες της πολιτικής του.

Από τη σκοπιά των Ιρανών, οι οργανώσεις αυτές ενίσχυαν, μέχρι πρόσφατα, την αποτροπή της Ισλαμικής Δημοκρατίας, έναντι της ισραηλινής απειλής επίθεσης, με στόχο την εξουδετέρωση της πυρηνικής υποδομής της Τεχεράνης. Για να είμαστε πιο ακριβείς, οι Ισραηλινοί έχουν δεσμευθεί “να αποτρέψουν με κάθε τρόπο την απόκτηση πυρηνικού οπλοστασίου από την πλευρά του Ιράν”. Οι Αμερικανοί έχουν ήδη προειδοποιήσει το Ιράν, ότι αυτή τη φορά δεν θα μπορέσουν να συγκρατήσουν την Ιερουσαλήμ.

Οι Ισραηλινοί βέβαια πιστεύουν, ότι η στρατηγική των Ιρανών είναι πιο “αυτοκρατορική”. Δεν είναι αμιγώς αποτρεπτικού-αμυντικού περιεχομένου. Μέσω των σχέσεων με το συριακό καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ και του ελέγχου του Λιβάνου διά της Χεζμπολάχ, η Τεχεράνη επεδίωξε και πέτυχε γενικότερη γεωπολιτική “προβολή ισχύος” (projection of power), επηρεάζοντας την πολιτική σημαντικών περιφερειακών και μη δρώντων, όπως π.χ. της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ανησυχητικές εξελίξεις

Οι εξελίξεις είναι πιο ανησυχητικές από ποτέ, παρότι οι βασικοί πρωταγωνιστές είναι απόλυτα ορθολογιστές και λαμβάνουν τις αποφάσεις τους σταθμίζοντας αυτό που ίδιοι θεωρούν ως εθνικό τους συμφέρον. Το να κατηγορεί κανείς τους Ισραηλινούς ότι επιθυμούν να παρασύρουν τις ΗΠΑ σε πόλεμο με το Ιράν, ή την Τεχεράνη ότι δε διστάζει να χρησιμοποιήσει τα πιο φονικά όπλα που βρίσκονται στο οπλοστάσιό της, προδίδει –ένθεν κακείθεν– “ιδεολογική προσέγγιση”.

Αυτό όμως δυσχεραίνει την εξαγωγή ορθών συμπερασμάτων, εάν υποτεθεί ότι στόχος είναι η ορθή “διάγνωση” περί του τι μέλλει γενέσθαι. Οι Ισραηλινοί έχουν στόχο την επίλυση του προβλήματος και το διακηρύσσουν. Οι αναλυτές μπορούν να συμφωνούν ή να διαφωνούν με τις επιλογές τους, τους στόχους που θέτουν και τις μεθόδους που χρησιμοποιούν. Παρομοίως και για επιλογές, στόχους και μεθόδους των Ιρανών.

Αυτό που διαπιστώνεται πέραν πάσης αμφιβολίας στην παρούσα χρονική συγκυρία, είναι ότι Ισραήλ και Ιράν είναι “κλειδωμένα” σε μια πορεία στρατιωτικής σύγκρουσης, η οποία μάλιστα καθίσταται ολοένα και δυσκολότερο να αποτραπεί. Για να σταματήσει αυτό το σπιράλ κλιμάκωσης και δυνητικά επερχόμενης καταστροφής, πρέπει αν διαμορφωθούν συνθήκες οι οποίες να οδηγήσουν μία τουλάχιστον πλευρά να ανακρούσει πρύμναν. Είναι πιθανό να συμβεί;

Αυτό είναι από πολύ δύσκολο έως αδύνατο, όταν οι Ισραηλινοί καταφανώς δεν επιθυμούν απλά να “αγοράσουν” – έστω περισσότερο από όσο συνήθως – χρόνο αποτροπής, μέχρι τον επόμενο γύρο πολεμικής σύγκρουσης. Οι δε Ιρανοί αισθάνονται υψηλή πιθανότητα εσωτερικών τριγμών εάν δεν αντιδράσουν, σε μια στιγμή που διαπιστώνουν την κατακρήμνιση της περιφερειακής τους στρατηγικής. Εν αναμονή λοιπόν για την εισαγωγή νέων δεδομένων στην εξίσωση…

Σε συνεργασία με το defencepoint