Ένα βήμα πριν τον εμφύλιο το Πακιστάν

Τον δρόμο για την φυλακή πήρε ο πρώην πρωθυπουργός του Πακιστάν Ίμραν Χαν, κατηγορούμενος για υπόθεση διαφθοράς, την στιγμή που συνεχίζονται οι μαζικές διαδηλώσεις των οπαδών του που καταλήγουν σε βίαιες συγκρούσεις με νεκρούς και τραυματίες. Ήδη ο πακιστανικός στρατός έχει αρχίσει να αναπτύσσεται στην επαρχία Πουντζάμπ, ενώ πληροφορίες θέλουν να συγκεντρώνει δυνάμεις και στο Ισλαμαμπάντ.

Ο πρώην αστέρας του κρίκετ και γνωστός playboy, αν και αναδείχθηκε στην εξουσία αρχικά με την εύνοια του στρατού (στις «πιο βρώμικες εκλογές στην ιστορία της χώρας», όπως είχαν χαρακτηριστεί) τελικώς ήρθε σε σύγκρουση και με τις ένοπλες δυνάμεις, που αποτελούν “κράτος εν κράτει” στην αχανή χώρα. Τα βίντεο με την κινηματογραφική σύλληψη του από πάνοπλους αστυνομικούς, έκαναν τον γύρο των διεθνών ΜΜΕ, ενώ παλαιότερη απόπειρα σύλληψης του είχε αποτραπεί μετά την κινητοποίηση των οπαδών του:

Ο Χαν το τελευταίο διάστημα κατηγορούσε υψηλόβαθμο στρατιωτικό ότι σχεδίαζε την δολοφονία του (τον περασμένο Νοέμβριο γλίτωσε από πυρά ενόπλου, απόπειρα που απέδωσε στον σημερινό πρωθυπουργό Σεχμπάζ Σαρίφ). Μετέπειτα έστρεψε τα πυρά ακόμα και προς τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων, λέγοντας πως ήταν αυτός που δρομολόγησε την απομάκρυνση του από την εξουσία, τον Απρίλιο του 2022. Είχε προηγηθεί μια επεισοδιακή πρόταση μομφής στο Κοινοβούλιο η οποία, εκτός από την αντιπολίτευση, υπερψηφίστηκε και από “αποστάτες” βουλευτές του Χαν, γεγονός που επέφερε την ανατροπή του.

(VIDEO) Imran Khan in stable condition after being shot in the leg during protest march pic.twitter.com/hDkvn1Awuh

— Anadolu English (@anadoluagency) November 3, 2022

Από τότε έχει διαμορφωθεί ένα σκηνικό στο Πακιστάν που θυμίζει ακριβώς τις ημέρες των Ιουλιανών του 1965. Ο Χαν διοργανώνει πολυπληθείς διαδηλώσεις οπαδών του, επιτιθέμενος στην αντιπολίτευση την οποία κατηγορεί για διαφθορά και εξαγορά των “αποστατών” βουλευτών του, στους Αμερικανούς και στο “κατεστημένο” του Πακιστάν, στο συμπεριλαμβάνει και τις ένοπλες δυνάμεις, που έχουν παράδοση στο να “ανεβοκατεβάζουν” πρωθυπουργούς στην αχανή χώρα. “Φωτιά” στο πολιτικό σκηνικό της χώρας είχε βάλει τον περασμένο χρόνο ένα αμερικανικό έγγραφο, που είχε φέρει στην δημοσιότητα ο ίδιος ο Χαν.

Σε αυτό ο Αμερικανός πρεσβευτής στο Πακιστάν ανέφερε πως «η βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ-Πακιστάν θα εξαρτηθεί από την απομάκρυνση του Χαν». Οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι σχέσεις των οποίων με το Πακιστάν έχουν περάσει από “σαράντα κύματα” από όταν ο Τραμπ το κατηγορούσε δημοσίως για την στήριξη της ισλαμικής τρομοκρατίας, αρνήθηκαν εξ ‘αρχής ότι βρίσκονται πίσω από σχέδια ανατροπής του Χαν. Σχολιάζοντας την επεισοδιακή σύλληψη του πρώην πρωθυπουργού, οι ΗΠΑ περιορίστηκαν να δηλώσουν πως… εύχονται οι ενέργειες των αρχών να γίνονται με βάση το Σύνταγμα και τις αρχές Δικαίου της χώρας!

Ιστορικό πραξικοπημάτων

Στο Πακιστάν κανένας πρωθυπουργός δεν έχει καταφέρει να ολοκληρώσει ομαλά την θητεία του. Για παράδειγμα, ο προκάτοχος του Χαν, Ναουάζ Σαρίφ, καθαιρέθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο το 2017 για υποθέσεις διαφθοράς, ενώ είχε ανατραπεί και με το πραξικόπημα του Περβέζ Μουσάραφ το 1999.

Άλλο παράδειγμα, ο αυτοαποκαλούμενος “ισλαμοσοσιαλιστής” Ζουλφιγκάρ Μπούτο, τον οποίο ανέτρεψε το 1979 και απαγχόνισε ο στρατηγός Ζία Ουλ Χακ (ο οποίος πέθανε το 1988 σε ένα “περίεργο” αεροπορικό δυστύχημα). Η δυναστεία των Μπούτο επέστρεψε στην εξουσία υπό την χαρισματική κόρη του Μπεναζίρ το 1988 και το το 1993, για να καθαιρεθεί το 1993 και το 1996 αντίστοιχα.

Η Μπούτο σχεδίαζε την τρίτη πολιτική επιστροφή της μετά το τέλος της δικτατορίας Μουσάραφ, αλλά δολοφονήθηκε το 2007 σε βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας, για την οποία καταδικάστηκε αργότερα ο άλλοτε πανίσχυρος-εκλιπών δικτάτορας Μουσάραφ. Οι σημερινοί ηγέτες της πακιστανικής αντιπολίτευσης είναι ο γιος της Μπεναζίρ Μπούτο και ο αδελφός του Ναουάζ Σαρίφ, Σεχμπάζ, που διορίστηκε πρωθυπουργός.

Ο Χαν, υπολογίζοντας στην στήριξη των οπαδών του και ειδικά στην νεολαία της χώρας, εμφανιζόμενος ως “αντισυστημικός” (το κόμματα των Μπούτο και Σαρίφ έχουν ιστορικό διαφθοράς) και πολέμιος των ΗΠΑ (απέδωσε την ανατροπή του σε αμερικανικό δάχτυλο, επειδή δεν ακύρωσε την επίσκεψη του στην Μόσχα, λίγο μετά την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία) έγινε ο πρώτος πρωθυπουργός στην ιστορία του Πακιστάν που είχε σοβαρές ελπίδες να επανεκλεγεί, αν μετείχε τελικώς στις εκλογές.

Χωρίς συμμάχους o Χάν

Το πρόβλημα του Χαν είναι πως στον “ανένδοτο αγώνα” του δεν έχει συμμάχους. Την πρώτη “πισώπλατη μαχαιριά” δέχτηκε από τον “αδελφό” του, τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν που αναγνώρισε άμεσα ως πρωθυπουργό τον Σεχμπάζ Σαρίφ. Ίσως να μην αποτελεί και έκπληξη καθώς ο Σαρίφ είχε δηλώσει παλαιότερα πως «οι εχθροί της Τουρκίας είναι και εχθροί του Πακιστάν»! Πρόκειται για έναν από τους πιο πλούσιους επιχειρηματίες του Πακιστάν, που έχει πολλές business και με την οικογένεια Ερντογάν. Είναι χαρακτηριστικό πως ο Ιμπραχήμ Καραγκιούλ απομακρύνθηκε το 2022 από την φιλοκυβερνητική Yeni Safak, όταν σκόπευε να δημοσιεύσει ένα άρθρο για το «αμερικανικό πραξικόπημα» στο Πακιστάν!

Η δεύτερη μαχαιριά ήρθε από την Σαουδική Αραβία, κάτι όμως αναμενόμενο. Η οικογένεια Σαρίφ έχει ιστορικό δεσμών με το σουνιτικό βασίλειο, σε αντίθεση με το Χαν, που είχε προβληματικές σχέσεις με το Ριάντ, όντας στενός σύμμαχος του Ερντογάν, την περίοδο που ο Τούρκος πρόεδρος ήταν απομονωμένος στον αραβικό κόσμο. Αν και η Ρωσία, δια της Μαρίας Ζαχάροβα, αρχικά είχε δείξει τις ΗΠΑ ως υπαίτιες για την ανατροπή του Χαν, ο Σαρίφ δεν διατάραξε τις σχέσεις με την Μόσχα.

Τον περασμένο Απρίλιο, το Πακιστάν ήρθε σε συμφωνία με την Ρωσία για την προμήθεια αργού πετρελαίου, ενώ έχει “ρίξει τους τόνους” ακόμα και έναντι του προαιώνιου εχθρού του, της Ινδίας (η οποία, σε αντίθεση με το Πακιστάν, αποτελεί ιστορικό σύμμαχο της Μόσχας, από τα χρόνια της ΕΣΣΔ). Πρόσφατα, ο Πακιστανός υπουργός Εξωτερικών πραγματοποίησε ιστορική επίσκεψη στο Νέο Δελχί, με το Ισλαλαμπάντ να αναζητεί διαύλους επικοινωνίας, εγκαταλείποντας την αντι-ινδική πολεμική του Χαν.

Μόνος σύμμαχος του Χαν οι οπαδοί του που κινητοποιούνται για τον πρωθυπουργό τους, έτοιμοι ακόμα και να συγκρουστούν με τις δυνάμεις της αστυνομίας, με τον στρατό να είναι με το “όπλο παρά πόδα”, ενώ στην χώρα “μυρίζει” ήδη εμφύλιος. Ασχέτως αν δεν έχει προβεί σε δηλώσεις, ο Τούρκος πρόεδρος σίγουρα θα παρακολουθεί τις εξελίξεις στο Πακιστάν και ίσως να σκέφτεται πως θα βρεθεί στην θέση του “αδελφού” του, σε περίπτωση που χάσει τις επικείμενες εκλογές…