Ένας φοιτητής διεκδικεί την προεδρία από το αντίγραφο του Πινοσέτ στη Χιλή

Σε συνθήκες έντονης πόλωσης θα πραγματοποιηθεί ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στην Χιλή, οι οποίες ξυπνούν τις μνήμες της ταραχώδους νεότερης ιστορία της. Έχουμε την σύγκρουση δύο ετερόκλητων πολιτικών κόσμων, «της δημοκρατίας και του κομμουνισμού», σύμφωνα με έναν από τους διεκδικητές της προεδρίας Χοσέ Αντόνιο Καστ. Ο Καστ, ένας απροκάλυπτος θαυμαστής της δικτατορίας του στρατηγού Ανγκούστο Πινοσέτ, έκανε την έκπληξη στον πρώτο γύρο των εκλογών, ερχόμενος πρώτος, με 28%.

Αντίπαλος του Καστ, με 26% στον πρώτο γύρο των εκλογών, είναι ο νεότερος υποψήφιος πρόεδρος της ιστορίας της Χιλής: ο 35χρονος Γκαμπριέλ Μπόριτς, υποστηριζόμενος από το Κομμουνιστικό Κόμμα και τα κόμματα της Αριστεράς και ηγετική φιγούρα του φοιτητικού κινήματος. Οι φοιτητές είχαν πρωτοστατήσει στις μεγάλες διαδηλώσεις που υποχρέωσαν τον συντηρητικό πρόεδρο της χώρας Σεμπαστιάν Πινιέρα να οργανώσει το ιστορικό δημοψήφισμα για την αλλαγή του Συντάγματος, με την συντριπτική πλειονότητα των Χιλιανών να επιλέγουν το “ΝΑΙ” στις αλλαγές ενός Συντάγματος, που ήταν κατάλοιπο της δικτατορίας του Πινοσέτ.

Αυτήν την αναθεώρηση του Συντάγματος δεν είναι διατεθειμένος να εφαρμόσει ο Καστ, μία μέχρι πρότινος περιθωριακή φιγούρα της χιλιανής ακροδεξιάς, όπως ακριβώς περιθωριακός “θεωρούνταν” και ο σημερινός πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαίρ Μπολσονάρου. Ο Καστ επωφελήθηκε από τον καταποντισμό της παραδοσιακής χιλιανής Δεξιάς: ο εκλεκτός του πρώην Χιλιανού προέδρου Πινιέρα, έλαβε μόλις το 12% των ψήφων, δηλώνοντας πως «επ’ ουδενί δεν θα ζητήσει να ψηφιστεί ο υποψήφιος της Αριστεράς».

Στον αντίποδα, η υποψήφια της κεντροαριστεράς Γιάσνα Προβόστε, που έλαβε επίσης μόλις το 12% των ψήφων, δήλωσε πως «δεν μπορεί να μείνει αμέτοχη στο πνεύμα του φασισμού που πρεσβεύει ο Καστ». Ο καταποντισμός της παραδοσιακής Δεξιάς και Αριστεράς στην Χιλή έφερε δύο μέχρι πρότινος outsider να διεκδiκούν την προεδρία της χώρας, σε μία αναμέτρηση που θυμίζει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική πόλωση της δεκαετίας του ’70, των ημερών της “Λαϊκής Ενότητας” του Σαλβαδόρ Αλιέντε, που τερμάτισε βίαια το πραξικόπημα του Πινοσέτ, το 1973.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται

Σε πολιτικό καθαρά επίπεδο, η ιστορία μοιάζει να επαναλαμβάνεται: Το 1973 οι αντιδράσεις στον “χιλιανό σοσιαλισμό” του Αλιέντε είχαν κάνει ένα σημαντικό μέρος των μεσαίων στρωμάτων και σύσσωμης της χιλιανής Δεξιάς να υποστηρίξει το “σωτήριο” πραξικόπημα του στρατηγού Πινοσέτ. Σήμερα ο κοινωνικός αναβρασμός στη Χιλή, που ξεκίνησε από τις μαζικές διαδηλώσεις του 2019 και έφτασε στην εξέγερση των Ινδιάνων Μαπούτσε στις νότιες επαρχίες της χώρας, έκαναν τους υποστηρικτές του Πινιέρα να αναζητήσουν το “σιδερένιο χέρι” σε έναν πολιτικό επίγονο του Χιλιανού δικτάτορα.

Ο Καστ βαθιά θρησκευόμενος και πατέρας εννέα παιδιών, είναι γιος ενός ναζιστή Γερμανού αξιωματικού που κατέφυγε στην Χιλή μετά τον Β Παγκόσμιο, όπως και πολλοί άλλου, με κυριότερο τον παιδεραστή ιεροκήρυκα Πολ Σέιφερ, τον ιδρυτή της τρομακτικής “Αποικίας της Αξιοπρέπειας”, μία “χριστιανική” κοινότητα-κολαστήριο. Ο Καστ υπόσχεται σκληρή στάση έναντι της παράνομης μετανάστευσης και ομνύει στο “οικονομικό θαύμα” του Πινοσέτ, στις διαβόητες νεοφιλελεύθερες συνταγές της απορρύθμισης και των ιδιωτικοποιήσεων της “Σχολής του Σικάγου”, που οδήγησαν σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά και σε όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.

Όσον αφορά τις ενδεχόμενες κοινωνικές αντιδράσεις, ο Καστ έχει την λύση: «μηδενική ανοχή στην βία των τρομοκρατών Μαπούτσε» (οι οποίοι έχουν εξεγερθεί έναντι των υλοτομικών εταιρειών που διεκδικούν την γη τους) και «στην βία των κομμουνιστών, των αλητών και των εγκληματιών», χαρακτηρίζοντας «μαλθακή» την στάση που είχε τηρήσει ο Πινιέρα στις διαδηλώσεις του 2019, το έναυσμα για τις οποίες είχε δώσει μία αύξηση στην τιμή του εισιτηρίου του μετρό.

Υπενθυμίζεται ότι η “μαλθακή” αντιμετώπιση του Πινιέρα (το όνομα του οποίου, όπως και του Σιτσέλ, εμπλέκεται σε δεκάδες σκάνδαλα) είχε αφήσει δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες, με την Χιλή να μετατρέπεται σε μία κανονική εμπόλεμη ζώνη, κάνοντας τον ΟΗΕ να ζητήσει να ερευνηθεί ο «ανησυχητικός αριθμός» των ανθρώπων που τραυματίστηκαν από τα σφαιρίδια που εκτόξευαν τα όπλα της αστυνομίας.

Βαρόμετρο οι εκλογές στη Χιλή

Αν και ο Πινιέρα έκανε έκκληση στους δύο προεδρικούς υποψηφίους να αποφύγουν την οξύτατη πόλωση, ο ίδιος και ο Σιτσέλ έπαιξαν με το “φάντασμα” μιας κομμουνιστικής εξέγερσης για να συσπειρώσουν τους υποστηρικτές τους και στο τέλος οδήγησαν στην εντυπωσιακή ενίσχυση του Καστ, που μονίμως κατηγορούσε την παραδοσιακή χιλιανή Δεξιά, ότι δεν είναι “αρκετά πινοσετική”! Όσον αφορά τον Μπόριτς, στο πρόγραμμα του δεσμεύεται για μία «πιο δίκαια η Χιλή», για δημόσια δωρεάν παιδεία, ασφάλιση και καταπολέμηση της διαφθοράς, ένα πρόγραμμα καθαρά σοσιαλδημοκρατικό, αν και στην Λατινική Αμερική είναι αρκετό για την ετικέτα του “κομμουνιστή” ή του “τσαβίστα”.

Το αποτέλεσμα στην Χιλή είναι βαρόμετρο πολιτικών εξελίξεων για όλη την Λατινική Αμερική, ειδικά για την Βραζιλία, εν όψει των επικείμενων εκλογών του 2022. Ο ακροδεξιός πρόεδρος Μπολσονάρο, που είχε υπηρετήσει ως λοχαγός την στρατιωτική δικτατορία της δεκαετίας του ’80, έχει αφήσει να εννοηθεί πως αν ηττηθεί (όπως είναι πολύ πιθανό, λόγω και της εγκληματικής διαχείρισης της πανδημίας από μέρους του, την οποία συνεχίζει να αποκαλεί «γριπούλα») θα αμφισβητήσει το αποτέλεσμα.

Ο Βραζιλιάνος πρόεδρος, που έχει βρεθεί στην μάλλον σουρεαλιστική θέση να αντιπολιτεύεται το κράτος που ο ίδιος κυβερνά, συνεχίζει το “αντάρτικο” του κατά του Ομοσπονδιακού Ανώτατου Δικαστηρίου και των… περιοριστικών μέτρων για τον κορονοϊό, που εφαρμόζουν ακόμα και Δεξιοί κυβερνήτες! Με δεδομένη την πόλωση στις χιλιανές εκλογές, μία ενδεχόμενη νίκη του Μπόριτς με μικρή διαφορά, μοιραία θα φέρει στο προσκήνιο αντίστοιχα σενάρια εκτροπής και στην Χιλή, καθώς ένας υποψήφιος που εμφανίζεται ως επίγονος του Πινοσέτ, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα αναγνωρίσει την ήττα του.