Επίσκεψη θριάμβου του “σουλτάνου” στο Ναγκόρνο Καραμπάχ

Ο Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος θεωρείται και αυτός νικητής του πολέμου του Ναγκόρνο Καραμπάχ ετοιμάζεται να επισκεφθεί την πόλη Σούσα της περιοχής, επιδιώκοντας να κάνει επίδειξη ισχύος και να υπενθυμίσει σε εχθρούς και συμμάχους, ότι η Τουρκία έχει αποκτήσει πλέον σημαντική επιρροή στο Νότιο Καύκασο. Οι βασικοί αποδέκτες του μηνύματος της επίσκεψης θα είναι κατά κύριο λόγο, η Ρωσία και η ηττημένη Αρμενία.

Οταν ο Ερντογάν ανακοίνωσε την επίσκεψη του ανέφερε ότι «είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να είμαστε στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν με όλες τις δυνατότητές μας για την προστασία και την ανάκτηση των τουρκικών δομών στο Καραμπάχ»,  επισημαίνοντας «ότι 63 από τα 67 τζαμιά καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια της αρμενικής κατοχής, όπως επίσης και εκκλησίες».

Τα Σούσα έχουν στρατηγική σημασία καθώς βρίσκονται σε ψηλό έδαφος περίπου 10 χιλιόμετρα νότια της πρωτεύουσας της περιοχής, πάνω από το Στεπανακέρτ και στον δρόμο που συνδέει την πόλη με την αρμενική επικράτεια. Παράλληλα θεωρούνται σύμβολο της ιστορίας και του πολιτισμού του Αζερμπαϊτζάν με πολλά ιστορικά μνημεία, η αποκατάσταση των οποίων έχει ξεκινήσει. Πολλοί εξέχοντες μουσικοί και διανοούμενoί του Αζερμπαϊτζάν γεννήθηκαν στην πόλη. Η άσκηση της τουρκικής “ήπιας ισχύος”  βρίσκει εφαρμογή και εκεί, αποτελώντας ένα ακόμα μοχλό επιρροής της διπλωματίας του Ερντογάν.

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, ο Τούρκος πρόεδρος και σημαντικοί Τούρκοι πολιτικοί υποστήριξαν σθεναρά το Αζερμπαϊτζάν. Οι δηλώσεις τους περιλάμβαναν και αιτήματα για ολική απόσυρση των αρμενικών δυνάμεων από τα «διεθνώς αναγνωρισμένα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν» καθώς και πολλές επικρίσεις για τη Δύση. Την κατηγόρησαν ότι υιοθέτησε στην πορεία των χρόνων μια σταθερή φιλοαρμενική στάση.

Η ενεργή εμπλοκή της Τουρκίας στο πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ έγινε με στόχο να αποκτήσει πρόσβαση στην ρωσική παραδοσιακή σφαίρα επιρροής και η συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να πατήσει πόδι στην περιοχή. Ο Ερντογάν με τις κινήσεις του επιδιώκει να καταστήσει την Τουρκία σημαντικό δρώντα στη λήψη αποφάσεων που αφορούν τον Νότιο Καύκασο καθώς απέδειξε στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ότι έχει τη δυνατότητα να τις επηρεάζει με άσκηση διπλωματικών και στρατιωτικών μέσων.

Στενές σχέσεις

Όμως, η Ρωσία παραμένει ρυθμιστής των εξελίξεων και αν ο Ερντογάν ξεπεράσει τα όριά της τότε τα δεδομένα θα αλλάξουν. Άλλωστε, η συνθηκολόγηση της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν έγινε με μεσολάβηση του Βλαντιμίρ Πούτιν. Το Αζερμπαϊτζάν από την πλευρά του αντιλαμβάνεται τη στενή συμμαχία του με την Τουρκία, ως βάση για να απομακρυνθεί σταδιακά από τη Ρωσία. Η άρχουσα τάξη του Μπακού, σύμφωνα με αναλυτές, πιστεύει ότι η Μόσχα επιδιώκει να αποσταθεροποιήσει τη χώρα χρησιμοποιώντας την Αζερική διασπορά και τις εθνικές μειονότητες.

Ταυτόχρονα, το Μπακού είναι επιφυλακτικό και προς τη Δύση καθώς δεν ξεχνάει τις “πολύχρωμες” επαναστάσεις, που έριξαν δια βίου ηγέτες. Το Αζερμπαϊτζάν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα στους σχεδιασμούς της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, καθώς μπορεί να περιορίσει και την εξάρτηση της Τουρκίας από το ρωσικό φυσικό αέριο

Η στρατιωτική συνεργασία Άγκυρας και Μπακού, είναι επίσης σημαντική και αποδείχθηκε στον πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ με τη χρήση των τουρκικών drones, τα Bayraktar TB2, που έκαναν τη σημαντική διαφορά και έδωσαν τη νίκη στο Αζερμπαϊτζάν. Η στήριξη της Άγκυρας στο Μπακού το φθινόπωρο του 2020 θεωρείται λογική συνέχεια της ενίσχυσης των σχέσεων των δύο πλευρών, καθώς συνείσφερε στον πόλεμο και με την αποστολή ξένων ισλαμιστών μισθοφόρων και με αεροσκάφη τύπου F-16.

Αμυντική συνεργασία

Επιπλέον, η Τουρκία επιδιώκει την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας με τις χώρες της Κεντρικής Ασίας, για να εξάγει drones, τα οποία έχουν δοκιμαστεί σε πραγματικά πεδία μάχης. Επισημαίνεται, ότι οι στρατιωτικές εξαγωγές της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν αυξήθηκαν έξι φορές το 2020 και αφορούσαν πωλήσεις αεροσκαφών και  στρατιωτικό εξοπλισμό. Τα στοιχεία από την Συνέλευση των Τούρκων Εξαγωγέων δείχνουν ότι το Αζερμπαϊτζάν αγόρασε αμυντικό και αεροπορικό εξοπλισμό και από την Τουρκία,  ύψους 123 εκατομμυρίων δολαρίων τους πρώτους εννέα μήνες του 2020.

Οι περισσότερες από τις αγορές αφορούσαν drone, εκτοξευτές πυραύλων, πυρομαχικά και άλλα όπλα που παραδόθηκαν μετά τον Ιούλιο, όταν οι συνοριακές συγκρούσεις μεταξύ αρμενικών και αζερικών δυνάμεων ώθησαν την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν να πραγματοποιήσουν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις. Οι πωλήσεις αυξήθηκαν σε 36 εκατομμύρια τον Αύγουστο, συγκριτικά με τα 278.880 δολάρια και ανέβηκαν σε 77,1 εκατομμύρια τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τα στοιχεία.

Ο Ερντογάν εκτιμά ότι η συμμαχία του με το Αζερμπαϊτζάν ενισχύει τις νεοθωμανικές φιλοδοξίες του για την Κεντρική Ασία. Το 1991 ίδρυσε το Τουρκικό Συμβούλιο Συνεργασίας, που έχει κράτη-μέλη την Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Η Τουρκία θεωρεί τα κράτη-μέλη της Κεντρική Ασίας σημαντικά για την γεωπολιτική στρατηγική της επειδή: σχηματίζουν μια buffer zone μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας-Κίνας, έχουν πρόσβαση στην Κασπία Θάλασσα που είναι πλούσια σε αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και αποκτούν πρόσβαση σε μια τεράστια έκταση περίπου 4 εκατομμύρια km2, που έχει ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με την Τουρκία.