Εξωθούν το Ιράν στον δρόμο της Βόρειας Κορέας

του Γιώργου Λυκοκάπη  –

“Να παραμείνουν οι ΗΠΑ στην συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν”, δήλωσε εμφατικά ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Ρωσίας στον ΟΗΕ. Αναφερόταν στη συμφωνία του Μπαράκ Ομπάμα, των υπόλοιπων μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γερμανίας το 2015, με το ισλαμικό καθεστώς της Τεχεράνης. Ήταν μία θαρραλέα διπλωματική κίνηση, με στόχο να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμα των Ιρανών και να λήξουν οι κυρώσεις που είχαν απομονώσει τη χώρα τους.

Η συμφωνία προέβλεπε τον περιορισμό των πυρηνικών δραστηριοτήτων της Τεχεράνης με αντάλλαγμα την άρση των οικονομικών κυρώσεων. Ο έμπειρος διπλωμάτης μοιάζει να κάνει μία δραματική έκκληση στον σημερινό Αμερικανό πρόεδρο να μην ενταφιάσει την ιστορική αυτή συμφωνία, όπως είχε υποσχεθεί προεκλογικά. Ως υποψήφιος πρόεδρος είχε μιλήσει για “κακή συμφωνία” και είχε κατηγορήσει τον Ομπάμα ότι ακολουθούσε “πολιτική κατευνασμού” έναντι της Τεχεράνης.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο Τραμπ, το Ιράν “στηρίζει την ισλαμική τρομοκρατία, παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και αναπτύσσει πυρηνικά όπλα”. Είναι με λίγα λόγια ένα “κράτος παρίας”, αντίστοιχο με τη Βόρεια Κορέα του Κιμ Γιονγκ Ουν. Οι ισχυρισμοί αυτοί γίνονται αποδεκτοί μόνο από τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου και τον βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας, τους στενούς συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή. Αυτοί, όμως, έχουν τους δικούς τους λόγους να συνεχιστεί η απομόνωση της Τεχεράνης. Φυσικά οι κατηγορίες αυτές δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.

Οι σιίτες του Ιράν

Η μεγάλη πλειονότητα των Ιρανών είναι σιίτες μουσουλμάνοι. Το σουνιτικό Ισλάμ, στο οποίο ανήκουν όλες οι τζιχαντιστικές οργανώσεις που αιματοκυλούν μεγαλουπόλεις της Δύσης, μισεί τους σιίτες σαν αιρετικούς. Η Αλ Κάϊντα, το παρακλάδι της στην Συρία Αλ Νούσρα, οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και φυσικά το Ισλαμικό Κράτος είναι σουνίτες. Η μόνη σιιτική οργάνωση με ένοπλη δραστηριότητα είναι η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η οποία ξεκίνησε ως δύναμη αντίστασης κατά της ισραηλινής κατοχής της χώρας τη δεκαετία του 1980. Δεν υποστηρίζει την επιβολή της Σαρία, ούτε ασκεί βία εις βάρος των χριστιανών, όπως η Αλ Καϊντα ή το Ισλαμικό Κράτος.

Οι σιιτικές κοινότητες του Ιράκ μετρούν χιλιάδες θύματα από την τυφλή βία των τζιχαντιστών, τους οποίους εξαρχής πολέμησαν στη Συρία οι Ιρανοί πολιτοφύλακες από κοινού με τη Χεζμπολάχ. Αν υπάρχουν κράτη που χρηματοδοτούν και εξοπλίζουν τις οργανώσεις των τζιχαντιστών είναι οι παραδοσιακοί σύμμαχοι της Αμερικής, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και η Τουρκία του Ερντογάν. Τους δε Αφγανούς Ταλιμπάν υποστηρίζει εμμέσως πλην σαφώς το Πακιστάν, το οποίο παρεμπιπτόντως κατέχει εδώ και αρκετά χρόνια πυρηνικά όπλα, όπως και το Ισραήλ.

Φυσικά τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Ιράν παραβιάζονται, όχι όμως στον βαθμό και στην έκταση της Σαουδικής Αραβίας. Στο Ιράν οι γυναίκες εργάζονται κανονικά και έχουν δικαίωμα ψήφου, πράγματα αδιανόητα στο Βασίλειο των Σαούδ, όπου εφαρμόζεται το Ισλάμ των Ουαχαβιτών, της πιο ακραίας εκδοχής του σουνιτισμού. Ας σημειωθεί ότι για τις μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Σαουδική Αραβία δεν υπάρχει καμία διεθνής αντίδραση.

Μεταρρυθμιστές εναντίον σκληροπυρηνικών

Εάν ο Πρόεδρος Τραμπ επιμείνει στην σκληρή γραμμή του εναντίον της Τεχεράνης και τορπιλίσει τη συμφωνία του προκατόχου του, θα υπονομευτεί η μετριοπαθής κυβέρνηση του μεταρρυθμιστή προέδρου Χασάν Ροχανί. Πιθανόν στο μέλλον θα έχουμε επικράτηση των σκληροπυρηνικών του καθεστώτος. Η αντιπαράθεση των μεταρρυθμιστών και των σκληροπυρηνικών στο εσωτερικό του Ιράν είναι κομβικής σημασίας για το μέλλον της χώρας και του πυρηνικού της προγράμματος.

Οι μεταρρυθμιστές υπό τον Πρόεδρο Ροχανί συγκέντρωσαν το 60% των ψήφων στις τελευταίες προεδρικές εκλογές. Εκφράζουν την πλειοψηφία των νέων, των γυναικών και των μεσαίων στρωμάτων. Επιδιώκουν το άνοιγμα στη Δύση, την άρση των κυρώσεων, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και τη χαλάρωση των αυστηρών διατάξεων του ισλαμικού νόμου. Το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας μπορεί να παραμείνει αυστηρά για ειρηνικούς σκοπούς, όπως προβλέπει η σχετική συμφωνία του 2015.

Οι σκληροπυρηνικοί του καθεστώτος είναι συσπειρωμένοι γύρω από τον Αγιοτολάχ Χαμεϊνί, ο οποίος τυπικά είναι ο πνευματικός ηγέτης της χώρας, αλλά στην πραγματικότητα διαθέτει και πολιτική ισχύ. Σε γενικές γραμμές, στη σκληροπυρηνική πτέρυγα ανήκει η πλειονότητα του σιιτικού ιερατείου, των δικαστών και οι Φρουροί της Επανάστασης. Θεωρούν πως δεν υπάρχει κανένα περιθώριο συνεννόησης με τη Δύση. Θεωρούν ότι οι ΗΠΑ θα εκμεταλλευθούν την πρώτη ευκαιρία για να επιτεθούν στρατιωτικά στο Ιράν.

Η ανάπτυξη πυρηνικών όπλων είχε κριθεί ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια του Ιράν, με την έννοια ότι θα απέτρεπε τη στρατιωτική επίθεση εκ μέρους των Αμερικανών. Υπενθυμίζουμε ότι στη δεκαετία του 2000 ο πρόεδρος Μπους ο νεότερος και η νεοσυντηρητική κυβέρνησή του είχαν προαναγγείλει στρατιωτική επέμβαση εναντίον του Ιράν. Δεν την πραγματοποίησαν, επειδή κόλλησαν στο ναρκοπέδιο του Ιράκ. Οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να είναι αυστηρά περιορισμένες, αλλιώς το καθεστώς του Ιράν κινδυνεύει να έχει το ντροπιαστικό τέλος της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος μετά την εφαρμογή της περεστρόικα του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ.

Κρίσιμος ρόλος στη Μέση Ανατολή

Το Ιράν είναι σημαντικός γεωπολιτικός παίχτης στη Μέση Ανατολή. Έχει ανεπτυγμένη βιομηχανία, μία μορφωμένη νεολαία (το 70% του πληθυσμού) και φυσικά άφθονο πετρέλαιο. Ασκεί επιρροή στους σιιτικούς πληθυσμούς του Ιράκ και του Λιβάνου, χώρες με βαρύνουσα σημασία για τη σταθερότητα της περιοχής. Μονάδες των Φρουρών της Επανάστασης πολεμούν με αποτελεσματικότητα τους τζιχαντιστές στη Συρία. Η Τεχεράνη μπορεί να συμβάλει και στην σταθερότητα του Αφγανιστάν, μέσω της επιρροής που ασκεί στη σιιτική μειονότητα των Χαζάρων που αποτελούν το 10% του πληθυσμού.

Το Ιράν έβγαλε σε αρκετές περιπτώσεις τις ΗΠΑ από την δύσκολη θέση. Συνέβαλε τον Αύγουστο του 2014 στην αναίμακτη ανατροπή του σιίτη πρωθυπουργού Μαλίκι στο Ιράκ. Κατά τον Ομπάμα ήταν ο βασικός υπεύθυνος για τη διαφθορά και τη σεχταριστική βία που επικρατούσε στη χώρα, χρόνια μετά την πτώση του Σαντάμ Χουσεΐν. Υπό αυτές οι συνθήκες το Ισλαμικό Κράτος έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές στην σουνιτική μειονότητα της χώρας, ακόμα και σε παλιούς οπαδούς του εθνικιστικού κόμματος Μπάαθ, του πρώην (σουνίτη) δικτάτορα.

Αξίζει να σημειωθεί πως η εισβολή του ΝΑΤΟ στη Λιβύη πραγματοποιήθηκε με την ανοχή της Τεχεράνης. Οι μουλάδες αρνήθηκαν να υπερασπιστούν τον παλιό τους σύμμαχο, τον συνταγματάρχη Καντάφι. Αντιθέτως, υποστήριξαν εμπράκτως τον πρόεδρο Μπασάρ Αλ Άσαντ, όταν ξέσπασε ο πόλεμος στη Συρία.

Το ίδιο λάθος από τις ΗΠΑ

Εάν ο Τραμπ επιμείνει στην προεκλογική του ρητορική, θα κλείσει για άλλη μια φορά τις πόρτες της Δύσης στο Ιράν. Θα επαναληφθεί το ίδιο λάθος που είχε κάνει ο πρώην πρόεδρος Μπους, όταν μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους ενέταξε το Ιράν στον περιβόητο “Άξονα του Κακού”.

Όπως προαναφέραμε, το νεοσυντηρητικό επιτελείο του απειλούσε ευθέως την Τεχεράνη με στρατιωτική εισβολή. Στον κύκλο των νεοσυντηρητικών ήταν και ο πρώην αριστερός ακτιβιστής Ντέιβιντ Χόροβιτς, που εξελίχθηκε σε “γεράκι” του πολέμου. Υποστήριζε την “βίαιη εξαγωγή της δημοκρατίας” στην Μέση Ανατολή, θυμίζοντας τους παλιούς τροτσκιστές που μιλούσαν για “την παγκόσμια επανάσταση”!

Δύο μόλις χρόνια πριν την 11η Σεπτεμβρίου σύσσωμος ο διεθνής Τύπος μιλούσε για την “άνοιξη της Τεχεράνης”, για τη μεγάλη νίκη των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων στις προεδρικές εκλογές του Ιράν. Οι απειλές του προέδρου Μπους συνέβαλαν στην επικράτηση του σκληροπυρηνικού Μαχμούτ Αχμαντινετζάντ στις εκλογές του 2005. Γνωστός για την εμπρηστική του ρητορική κατά των ΗΠΑ και του Ισραήλ, δρομολόγησε το πυρηνικό πρόγραμμα, προκειμένου να δημιουργήσει συνθήκες αποτροπής. Όπως υποστήριζε “δεν θα υποχωρήσουμε στις ατομικές μας φιλοδοξίες, ούτε χιλιοστό“.

Οι πύλες της κολάσεως

Ο Ντόναλντ Τραμπ επιδιώκει να καταργήσει την κληρονομία του Μπάρακ Ομπάμα από το Obamacare, το άνοιγμα στην Κούβα, μέχρι την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Η κοινή λογική επιβάλει να συνεχίσει την πολιτική του προκατόχου του και να μην υπονομεύσει την μεταρρυθμιστική κυβέρνηση του Ιράν.

Εμμένοντας σε μία ανέξοδη πολιτική κυρώσεων, θα οδηγήσει στην άνοδο στην εξουσία των σκληροπυρηνικών του καθεστώτος και μεσομακροπρόθεσμα στην απόκτηση πυρηνικών όπλων από το Ιράν, όπως συνέβη με τη Βόρεια Κορέα. Εάν μπει στον πειρασμό να επιτεθεί στρατιωτικά στην Τεχεράνη θα ανοίξει τις πύλες της κολάσεως στην πολύπαθη περιοχή. Όπως έλεγε ο ηγέτης της Ισλαμικής Επανάστασης Αγιοτολάχ Χομεϊνί, “οι δρόμοι θα πλημμυρίσουν αμερικάνικο αίμα”.