Φαίνεται πως Τραμπ και Σι Τζινπίνγκ διαβάζουν Θουκυδίδη

Την στιγμή που το ενδιαφέρον της παγκόσμιας επικαιρότητας έχουν μονοπωλήσει οι εξελίξεις στην Συρία, ένας άλλος πόλεμος μοιάζει να βαίνει προς την λήξη του. 16 μήνες μετά το ξέσπασμα του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας, οι δύο πλευρές φαίνεται να είναι πολύ κοντά στην σύναψη μίας εμπορικής συμφωνίας, όπως ανέφερε δημοσίευμα της κινεζικής εφημερίδας «Xinhua».

Για «μεγάλη πρόοδο» μίλησε και ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος για συμβολικούς λόγους επιδιώκει να υπογραφεί η συγκεκριμένη εμπορική συμφωνία, εντός του αμερικανικού εδάφους. Είναι φανερό πως ο Αμερικανός πρόεδρος επιθυμεί να “σαλπίσει υποχώρηση” στον οικονομικό πόλεμο που ξεκίνησε έναντι του Πεκίνου.

Έναν πόλεμο που περιλάμβανε την επιβολή δασμών, κατηγορίες για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας των αμερικανικών επιχειρήσεων και πρακτικές που περισσότερο θυμίζουν κατασκοπευτικό θρίλερ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η σύλληψη της κόρης του κινεζικού κολοσσού Huawei στον Καναδά, η οποία προφανώς έγινε με αμερικανική προτροπή. Οι λόγοι του πολέμου δεν ήταν μόνο οικονομικοί.

Τόσο ο Τραμπ, όσο και το επιτελείου του, θεωρούν την Κίνα δυνητική απειλή για την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Όμως από τα μέσα του περασμένου Αυγούστου, ο πρόεδρος Τραμπ άρχισε να έχει δεύτερες σκέψεις για τον οικονομικό πόλεμο που ξεκίνησε με το Πεκίνο. Είναι ενδεικτικό πως βρήκε «πειστικά» τα επιχειρήματα του διευθύνοντα συμβούλου της Apple, ο οποίος στην μεταξύ τους συνάντηση, καταφέρθηκε εναντίον της επιβολής δασμών.

Ο Τραμπ “κατάπιε” τον εγωισμό του

Και όμως ο Ντόναλντ Τραμπ, που θεωρεί ως “θεϊκή αποστολή”(!) την αντιμετώπιση της Κίνας, άκουσε με προσοχή την κριτική του Τιμ Κουκ στην εμπορική του πολιτική. Μην ξεχνάμε πως μιλάμε για έναν πρόεδρο, που αποπέμπει συνεργάτες του από το twitter και εγωιστικά δηλώνει πως διακατέχεται από «ανυπέρβλητη σοφία»! Όμως φαίνεται πως και ο Τραμπ άρχισε να φοβάται την τροπή που μπορεί να έπαιρνε μία κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου με την Κίνα.

Και αν όχι ο Τραμπ, σίγουρα οι Αμερικανοί ψηφοφόροι, όπως έδειξαν οι δημοσκοπήσεις που ακολούθησαν. Ο φόβος μίας οικονομικής ύφεσης ήταν πλέον κυρίαρχος στην πλειοψηφία των Αμερικανών πολιτών, οι οποίοι αποδοκίμαζαν την εμπορική του πολιτική, με το συντριπτικό ποσοστό του 60%. Τα δημοσκοπικά μηνύματα του Σεπτεμβρίου σήμαναν συναγερμό για τον ένοικο του Λευκού Οίκου.

Ο Τραμπ δεν θέλει με τίποτα να διακινδυνεύσει τις καλές επιδόσεις της αμερικανικής οικονομίας, το οποίο αποτελεί το “δυνατό χαρτί” για την επανεκλογή του. Με το Πεκίνο να αρχίζει να “δείχνει τα δόντια του”, χρησιμοποιώντας το “υπερόπλο” των πωλήσεων αμερικανικών ομολόγων, το ενδεχόμενο μίας ύφεσης άρχισε να γίνεται όλο και περισσότερο υπαρκτό, ακόμα και για έναν πρόεδρο με τον εγωισμό του Τραμπ.

Για να προσεγγίσει όμως το Πεκίνο στην νέα φάση εμπορικών των διαπραγματεύσεων, ο Αμερικανός πρόεδρος έπρεπε να προχωρήσει σε μία κίνηση καλής θέλησης. Θεωρούμε αυτό ακριβώς έκανε με την συγκρατημένη στάση που έδειξε στις διαδηλώσεις που συνεχίζουν και μαίνονται στο Χονγκ Κονγκ. Εάν ήθελε ο Τραμπ να “στριμώξει” την Κίνα, θα υποστήριζε ευθέως τις διαδηλώσεις. Απέφυγε να το κάνει, μία κίνηση που προκάλεσε πολλές συζητήσεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ.

Το Χονγκ Κονγκ “καίει” την Κίνα

Όμως η προτεραιότητα του Τραμπ είναι η επίτευξη της εμπορικής συμφωνίας, όχι η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μία επαρχία της Κίνας. Η μοναδική κόκκινη γραμμή που έθεσε ήταν να μην γίνει το Χονγκ Κονγκ «Τιεν Αν Μεν». Δηλαδή να μην προχωρήσει ο κινεζικός στρατός σε μία αιματηρού εύρους καταστολή, όπως είχε κάνει με τους Κινέζους φοιτητές το 1989.

Στην ουσία ο Αμερικανός πρόεδρος είπε πως δεν θα υπάρξει κανένα ζήτημα αν το Πεκίνο περιορίσει την καταστολή των διαδηλώσεων, αποκλειστικά στην χρήση δακρυγόνων και πλαστικών σφαιρών. Μπορούμε να εντοπίσουμε ομοιότητες με την στάση που επέδειξε στο ζήτημα της Συρίας. Όπως είδαμε ανέχτηκε την τουρκική εισβολή, προειδοποιώντας ταυτόχρονα την Άγκυρα να μην ξεπεράσει «τα όρια», δηλαδή να μην πραγματοποιηθούν εκτεταμένες σφαγές Κούρδων.

Όπως φαίνεται, οι Κινέζοι έλαβαν το μήνυμα. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Λε Γιουτσένγκ δήλωσε πριν μερικές μέρες, ότι οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν «με σεβασμό» το Πεκίνο στις διαπραγματεύσεις για την εμπορική συμφωνία. Μπορεί να μην συνδέεται απόλυτα με την κρίση στο Χονγκ Κονγκ, αλλά ο Αμερικανός πρόεδρος έδειξε με την στάση του ότι όντως αντιμετωπίζει την Κίνα με «σεβασμό».

Έδειξε ότι σέβεται την αρχή της «ενιαίας και αδιαίρετης Κίνας», η οποία απασχολεί τους ιθύνοντες του Πεκίνου, περισσότερο από οποιαδήποτε εμπορική συμφωνία. Σίγουρα ο Τραμπ πρότεινε κάποιες ευφάνταστες ιδέες για την επίλυση της κρίσης, όπως την πραγματοποίηση μίας συνάντησης του Σι Τζιν Πινγκ με την ηγεσία των διαδηλωτών, κάτι που είναι απολύτως αδύνατον να πραγματοποιηθεί. Οι απειλές του Κινέζου πρόεδρου ότι «θα κομματιάσει» όσους επιθυμούν την διάλυση της Κίνας, δείχνουν τα πραγματικά του αισθήματα για τους διαδηλωτές.

Οι ομοιότητες με τον Πελοποννησιακό Πόλεμο

Διάχυτος ήταν ο φόβος ότι ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας θα εξελίσσονταν σε μία ολοκληρωτική στρατιωτική αναμέτρηση. Είναι η γνωστή θεωρία του ιστορικού Γκράχαμ Άλισαν, περί «της παγίδας του Θουκυδίδη». Η θεωρία του καθηγητή βλέπει στο δίπολο ΗΠΑ-Κίνας πολλές ομοιότητες με την περίπτωση του δίπολου Αθήνας-Σπάρτης, στην εποχή της αρχαιότητας.

Η εμφάνιση της Αθήνας, ως ανερχόμενης δύναμης, προκάλεσε την αντίδραση της Σπάρτης, της τότε δεσπόζουσας δύναμης. Όπως θυμόμαστε το αποτέλεσμα ήταν ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Ένας πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας, με βεβαιότητα, θα μετατρέπονταν σε Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένα εφιαλτικό ενδεχόμενο το οποίο απομακρύνεται εάν, όπως τουλάχιστον φαίνεται, οι δύο πλευρές καταλήξουν σε μία εμπορική συμφωνία.

Μία συμφωνία που θα είναι φυσικό προϊόν υποχωρήσεων και αμοιβαίων συμβιβασμών. Διότι ο Τραμπ προφανώς και γνωρίζει πως, είναι τέτοια η ορμή της παγκοσμιοποίησης, που δεν μπορεί να αποτρέψει την οικονομική ενίσχυση της Κίνας. Από την πλευρά του το Πεκίνο, πιθανώς να υποχρεωθεί να περιορίσει ορισμένες αμφιλεγόμενες επιχειρηματικές του πρακτικές, που όντως συνιστούν «κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας», όπως ισχυρίζεται ο Αμερικανός πρόεδρος (και όχι μόνο).

Σε κάθε περίπτωση η Κίνα κερδισμένη θα είναι. Θα παραμείνει μία ισχυρή οικονομική και εμπορική δύναμη και θα “απαλλαγεί” από τους Αμερικανούς στο Χονγκ Κονγκ. Το ερώτημα είναι αν θα έχει εξασφαλίσει χειροπιαστά κέρδη ο πρόεδρος Τραμπ, για να τα παρουσιάσει στους Αμερικανούς ψηφοφόρους. Θα είναι η ιδανική ευκαιρία να αποδείξει ότι όντως κατέχει την «Τέχνη της διαπραγμάτευσης», όπως έχει γράψει στο πολύκροτο βιβλίο του, ή αν τελικώς οι θεωρίες του αποδειχτούν “λόγια του αέρα”. Δεν θα είναι η πρώτη φορά άλλωστε.