Φωτιά βάζει ο Πομπέο στην Μέση Ανατολή

Η κυβέρνηση Τραμπ, για ακόμα μία φορά, παίζει με την σταθερότητα της πολύπαθης Μέσης Ανατολής. Ο Μάικ Πομπέο δήλωσε πως «η ίδρυση ισραηλινών οικισμών στη Δυτική Όχθη δεν είναι καθεαυτή ασύμβατη με το διεθνές δίκαιο». Η συγκεκριμένη δήλωση μπορεί να χαρακτηριστεί, επιεικώς, ως εξωφρενική. Διότι ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, κυριολεκτικά καταφέρνει και “βγάζει τρελούς”, τον ΟΗΕ, τις χώρες της ΕΕ, ακόμα και όλους τους προκατατόχους του.

Πολύ απλά, εκτός της κυβέρνησης Τραμπ, όλη η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει την Δυτική Όχθη της κοιλάδας του Ιορδάνη ως «κατεχόμενο έδαφος» και «παράνομους» τους ισραηλινούς εποικισμούς. Στην πραγματικότητα είναι τόσο τρομακτική η δήλωση Πομπέο που δύσκολα θα βρει διεθνείς υποστηρικτές, με εξαίρεση φυσικά τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου και ίσως τον Ζαίρ Μπολσονάρου στην Βραζιλία.

Σχεδόν με το που πάτησε το πόδι στον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος Τραμπ υποστηρίζει απερίφραστα την ατζέντα της σκληρής ισραηλινής δεξιάς στο Παλαιστινιακό ζήτημα, σε βαθμό που δεν τόλμησε ο ρεπουμπλικανός προκάτοχος του Τζορτζ Μπους, ακόμα και ο Ρόναλντ Ρήγκαν. Η συγκεκριμένη ατζέντα, δεν αρνείται μόνο την προοπτική δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους, αλλά επιδιώκει την προσάρτηση των (παρανόμως) κατεχόμενων αραβικών εδαφών στο Ισραήλ.

Επομένως οι δηλώσεις του Μάικ Πομπέο δεν έπεσαν ως “κεραυνός εν αιθρία”. Είχε προηγηθεί η αναγνώριση της κατεχόμενης Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ που προχώρησε η κυβέρνηση Τραμπ, όπως και η αναγνώριση της ισραηλινής κατοχής στα Υψίπεδα του Γκολάν στην Συρία. Όμως κυβέρνηση Τραμπ δεν έμεινε εκεί. Με μία σειρά συμβολικών κινήσεων, όπως το κλείσιμο των γραφείων της ΟΑΠ στην Νέα Υόρκη, έδειξε πως είναι διατεθειμένη, στην κυριολεξία, να εξευτελίσει τους Παλαιστίνιους.

Ο ρόλος “κλειδί” της Ιορδανίας

Το ερώτημα είναι γιατί η κυβέρνηση Τραμπ πήρε την απόφαση να επανεξετάσει ξαφνικά το καθεστώς των ισραηλινών εποικισμών στην Δυτική Όχθη. Σίγουρα θα ισχυριστεί πως το κάνει «για την ασφάλεια» του εβραϊκού κράτους, ένας ισχυρισμός που γίνεται ελάχιστα πιστευτός. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει σοβαρό ζήτημα ασφαλείας στην Γάζα, τον παλαιστινιακό θύλακα που ελέγχουν οι ισλαμικές οργανώσεις Χαμάς και Τζιχάντ.

Η ένταση του Ισραήλ με τους Παλαιστίνιους περιορίζεται στην Γάζα, όπως έδειξαν οι πρόσφατες εκτοξεύσεις ρουκετών, όχι στην Δυτική Όχθη, η οποία ελέγχεται από την κοσμική Φατάχ. Το 2007 οι δυνάμεις της Φατάχ πολέμησαν την Χαμάς στην Δυτική Όχθη, έχοντας την στήριξη των Αμερικανών και του Ισραήλ. Με τις προκλητικές του δηλώσεις ο Πομπέο, στην πράξη υπονομεύει την Φατάχ, όχι την Χαμάς.

Επίσης υπονομεύει την σταθερότητα της Ιορδανίας, η οποία συνορεύει με την Δυτική Όχθη. Ακολουθώντας την Αίγυπτο, η Ιορδανία είναι το δεύτερο αραβικό κράτος που υπέγραψε ειρήνη με το Ισραήλ, το 1994. Η βιωσιμότητα της ιορδανικής μοναρχίας υπήρξε κομβική για την ασφάλεια του εβραϊκού κράτους, ειδικά μετά τα γεγονότα του “Μαύρου Σεπτέμβρη”. Το 1970 οι δυνάμεις του βασιλιά Χουσείν, με μία αιματηρή επιχείρηση, διέλυσαν όλα τα στρατόπεδα των Παλαιστίνιων Φενταγίν στην Ιορδανία, προς μεγάλη ανακούφιση του Ισραήλ.

Η κίνηση “ματ” του Ιορδανού βασιλιά

Ο προσανατολισμός της Ιορδανίας ήταν παραδοσιακά φιλοδυτικός. Τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, η ιορδανική μοναρχία έμεινε αλώβητη από τον “ιό” των φιλοσοβιετικών εθνικιστικών καθεστώτων που κατέκλυσαν τον αραβικό κόσμο. Επιπλέον το ιορδανικό καθεστώς έχει στοιχεία κοσμικότητας, δεν κυριαρχεί η Σαρία, όπως στην Σαουδική Αραβία, ούτε βλέπουμε τις στυγνές μεθόδους καταστολής, όπως στην Αίγυπτο του Σίσι. Σίγουρα ο Ιορδανός μονάρχης αισθάνθηκε “προδομένος” από την αμερικανική αναγνώριση της ισραηλινής κατοχής στην Ιερουσαλήμ, μιας και το χασεμίτικο βασίλειο είναι προστάτης των ιερών τόπων των μουσουλμάνων.

Ίσως όμως η απόφαση Τραμπ να σχετίζεται με την πρόσφατη ένταση που σημειώθηκε μεταξύ Ισραήλ και Ιορδανίας. Αιτία υπήρξε η απόφαση του βασιλιά Αμπντουλάχ, να ανακοινώσει την “πλήρη κυριαρχία” της Ιορδανίας, σε δύο κομμάτια γης, τα οποία ελέγχονταν από τους Ισραηλινούς εδώ και δεκαετίες. Ο Ιορδανός μονάρχης προχώρησε σε αυτές τις ανακοινώσεις φορώντας στρατιωτική στολή εκστρατείας, μία κίνηση υψηλότατου συμβολισμού με δεδομένη την πολεμική ιστορία της περιοχής.

Η συνεχιζόμενη εποικιστική δραστηριότητα του Ισραήλ και η αμέριστη στήριξη που έχει από την κυβέρνηση Τραμπ, προβληματίζουν ιδιαίτερα τον βασιλιά Αμπντουλάχ. Ουάσιγκτον και Τελ Αβίβ επαναχαράσουν τον χάρτη της περιοχής, ερήμην των παραδοσιακών φιλοδυτικών αραβικών καθεστώτων. Με αυτή την κίνηση “ματ” ο Ιορδανό βασιλιά προειδοποιεί πως υπάρχουν όρια στην υποστήριξη του.

Το Ισραήλ ως “κράτος απαρχάιντ”

Φυσικά δεν πρόκειται δεν πρόκειται να “ιδρώσει το αυτί” του Τραμπ, ο οποίος θέλει να ικανοποιεί όλα τα χατίρια του Ισραηλινού πρωθυπουργού. Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου πιέζει να προσαρτηθούν οι ισραηλινοί εποικισμοί της Δυτικής Όχθης στο Ισραήλ και δεν αποτέλεσε έκπληξη που πανηγύρισε τις δηλώσεις Πομπέο. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός οραματίζεται ένα πάνοπλο “κράτος απαρχάιντ”, με τους Παλαιστινίους να αρκούνται σε ορισμένες εδαφικά οριοθετημένες ζώνες, όπως τα αλήστου μνήμης “μπαντουστάν” στην Νότιο Αφρική.

Η νέα προκλητική ενέργεια της κυβέρνησης Τραμπ είναι καθαρά “προβοκατόρικη” και επικίνδυνη για την Μέση Ανατολή και την διεθνή σκηνή. Λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για τα φιλοδυτικά αραβικά κράτη, τα οποία ίσως αναζητήσουν νέους “προστάτες”, μετά την δυναμική επιστροφή της Ρωσίας στην Μέση Ανατολή. Αποπροσανατολίζει από το μέτωπο που πραγματικά “καίει” το Ισραήλ, που δεν είναι άλλο από το Ιράν, στο οποίο μαίνονται οι αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις.

Πως μπορεί αλήθεια ο Τραμπ να υπολογίζει σε ένα συνασπισμό αραβικών κρατών κατά του Ιράν, όταν υποστηρίζει, ξεδιάντροπα, την ισραηλινή κατοχή; Είναι δυνατόν να μην κατανοεί πως η συγκεκριμένη ενέργεια, την στιγμή που αμφισβητείται η ιρανική επιρροή σε Ιράκ και Λίβανο, λειτουργεί ως “δώρο” για την προπαγάνδα της Τεχεράνης; Μήπως πιστεύει πως χαρίζοντας την Δυτική Όχθη στον Νετανιάχου “πατσίζει” την στήριξη του στον Ερντογάν;

Λίγη σημασία έχει τι σκέπτεαι ο πρόεδρος Τραμπ. Το κυριότερο πρόβλημα είναι πως η απόφαση του δημιουργεί ένα επικίνδυνο διεθνές προηγούμενο. Πετώντας όλα τα ψηφίσματα του ΟΗΕ στον κάλαθο των αχρήστων, ο Τραμπ με έναν πρωτοφανή κυνισμό επιβραβεύει το “δίκαιο του ισχυρού”. Μοιάζει περιττό να αναφέρουμε πως δίνει “πάτημα” σε αναθεωρητικές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, η οποία προβαίνει ακριβώς στους ίδιους ισχυρισμούς με τα Κατεχόμενα στην Κύπρο. Ελλάδα και Κύπρος οφείλουν να παρακολουθήσουν πολύ προσεκτικά τις εξελίξεις και να προβληματιστούν.