Γάζα: Αγωνία για την ειρήνη δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου

Ήταν 7 Οκτωβρίου 2023, όταν ισλαμιστές μαχητές της Χαμάς εισέβαλαν στο Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας, εξαπολύοντας επίθεση εναντίον συμμετεχόντων στο μουσικό φεστιβάλ «Supernova». Περίπου 1.200 άμαχοι σκοτώθηκαν και 251 άτομα απήχθησαν και μεταφέρθηκαν στη Γάζα. Την επόμενη ημέρα, το Ισραήλ εξαπέλυσε αντεπίθεση με συνεχή βομβαρδισμό και ολικό αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας, ενώ σημειώθηκαν συγκρούσεις και στη Δυτική Όχθη και στα σύνορα με τον Λίβανο. Οι παλαιστινιακές δυνάμεις ονόμασαν την επιχείρησή τους «Κατακλυσμός του Αλ-Άκσα», ενώ η ισραηλινή πλευρά απάντησε με την «Επιχείρηση Σιδερένια Ξίφη».

Σήμερα, η Χαμάς εμφανίζεται πιο στριμωγμένη από ποτέ. Ενδεχομένως και να είναι. Ομως έχει αποδειχθεί «πολύ σκληρή για να πεθάνει», καταγράφοντας σημαντικές νίκες εις βάρος του Ισραήλ. Οργάνωσε μία από τις θεαματικότερες τρομοκρατικές επιθέσεις που έχουν καταγραφεί στη σύγχρονη Ιστορία, εξόντωσε 1.200 ανθρώπους –αμάχους στη συντριπτική πλειονότητά τους– και απήγαγε 250 ομήρους, τους οποίους χρησιμοποίησε φέρνοντας την ισραηλινή κοινωνία απέναντι στην ισραηλινή κυβέρνηση.

Ταυτόχρονα, παρότι γνώριζε τις οδυνηρές συνέπειες για τον τοπικό πληθυσμό της Γάζας, επέλεξε και πέτυχε να οδηγήσει το Ισραήλ σε έναν πόλεμο διαρκείας και τελικά στη διεθνή απομόνωσή του. Κέρδισε μάλιστα τον «πόλεμο» της επικοινωνίας, ελέγχοντας και αξιοποιώντας αποτελεσματικά την πληροφόρηση από τη Γάζα· χωρίς κανείς να παραγνωρίζει την αντικειμενική καταστροφή που συνεπάγεται η ισραηλινή εκστρατεία. Επίσης, παρά τα σφοδρά πλήγματα εις βάρος της, επί δύο χρόνια διατήρησε τις τάξεις της ως λειτουργικής παραστρατιωτικής οντότητας·κεφαλαιοποιώντας τις στρατηγικές επιλογές της να κατασκευάσει ένα δίκτυο τούνελ που λειτούργησε ως προστατευτικό δίχτυ ασφαλείας και να ενσωματωθεί στην κοινωνία των πολιτών της Γάζας λειτουργώντας μέσα από αυτήν.

Ειρήνη;

Δύο χρόνια μετά ακριβώς, οι αντιπροσωπείες της Χαμάς και του Ισραήλ ξεκίνησαν συγκεκριμένα τη Δευτέρα (06/10) έμμεσες συνομιλίες στην Αίγυπτο, σηματοδοτώντας μια σημαντική διπλωματική εξέλιξη στις προσπάθειες τερματισμού της σύγκρουσης που εχει ισοπεδώσει τη Γάζα.

«Ο τρόμος αυτής της ημέρας μας έχει σημαδέψει όλους, οι όμηροι πρέπει να απελευθερωθούν και να μπει ένα τέλος στην αδιανόητη ανθρωπιστική καταστροφή», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, καθώς οι Παλαιστίνιοι μετρούν περισσότερους από 67.000 νεκρούς και οι Ισραηλινοί σχεδόν 2.000 (μαζί με τα 1.200 θύματα της 7ης Οκτωβρίου). «Μετά από δυο επώδυνα χρόνια πρέπει να επιλέξουμε την ελπίδα. Τώρα», τόνισε ο Γκουτέρες καλώντας όλους να αδράξουν την «ευκαιρία» που δίνει το σχέδιο Τραμπ.

Όλες οι πλευρές σημειώνουν ότι στις διαπραγματεύσεις που γίνονται στο αιγυπτιακό θέρετρο Σαρμ Ελ Σεϊχ το ζητούμενο, σε αρχικό επίπεδο τουλάχιστον, είναι η σύγκλιση απόψεων πάνω σε «τεχνικά ζητήματα» ώστε να γίνει πράξη τις επόμενες ημέρες η απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών ομήρων από τη μία πλευρά, και η απελευθέρωση 2.000 Παλαιστινίων κρατουμένων από την άλλη. Ο πρώτος γύρος των συνομιλιών τη Δευτέρα, μεταξύ της Χαμάς και των μεσολαβητών, έγινε σε «θετική ατμόσφαιρα», όπως ανέφερε αιγυπτιακή πηγή σήμερα τα ξημερώματα. Τώρα οι μεσολαβητές θα μιλήσουν με την ισραηλινή αντιπροσωπεία για το «πλαίσιο του μηχανισμού» ανταλλαγής ομήρων και κρατουμένων.

Ταυτόχρονα ή σε επόμενο στάδιο θα πρέπει να επιστραφούν οι σοροί των υπόλοιπων 28 Ισραηλινών που πιστεύεται ότι βρίσκονται σε διαφορετικές τοποθεσίες στην ισοπεδωμένη Γάζα, ίσως κάτω από ερείπια. Αντίστοιχα, το Ισραήλ θα πρέπει να απελευθερώσει 250 κρατούμενους (που εκτίουν ισόβια ή πολυετείς καθείρξεις για τρομοκρατικές επιθέσεις) καθώς και 1.750 από τους Παλαιστίνιους (ανάμεσά τους γυναίκες και παιδιά) που αιχμαλωτίσθηκαν στη Λωρίδα της Γάζας τα τελευταία δυο χρόνια. Η Χαμάς αξιώνει να απελευθερωθούν ηγετικές προσωπικότητες των Παλαιστινίων που δεν ανήκουν στις τάξεις της, όπως ο Μαρουάν Μπαργούτι ( το δημοφιλέστερο στέλεχος της Φατάχ) και ο Αχμαντ Σααντάτ (ηγέτης του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης), καθώς και δικά της στελέχη που είχαν πάρει μέρος στη επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.

Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, τη Δευτέρα απέδωσε τα εύσημα στον Πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, για την πρόοδο στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για τη Γάζα, χαρακτηρίζοντάς τον «φανταστικό» και λέγοντας πως «πιέζει πολύ σκληρά για αυτή τη συμφωνία», καθώς ξεκίνησαν στο Κάιρο οι έμμεσες συνομιλίες ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ.

Ύμνοι Τραμπ για Ερντογάν

«Ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι φανταστικός, πιέζει πολύ σκληρά για αυτή τη συμφωνία», δήλωσε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο. «Είναι ένας πολύ ισχυρός άνθρωπος, η Χαμάς τον σέβεται πολύ». Παράλληλα, ο Αμερικανός πρόεδρος εξέφρασε βεβαιότητα ότι μια ειρηνευτική συμφωνία για τη Γάζα είναι εφικτή, δηλώνοντας πως είναι «αρκετά σίγουρος» ότι θα προκύψει συμφωνία από τον τρέχοντα γύρο διαπραγματεύσεων, οι οποίες διεξάγονται βάσει του 20-σημείου σχεδίου της κυβέρνησής του. «Πιστεύω ότι θα έχουμε συμφωνία. Είναι δύσκολο να το λέω αυτό, όταν για τόσα χρόνια προσπαθούσαν να υπάρξει συμφωνία», είπε. «Θα έχουμε μια συμφωνία για τη Γάζα, είμαι αρκετά σίγουρος, ναι» είπε συγκεκριμένα.

Ο Τραμπ ανέφερε ότι διατηρεί συγκεκριμένες προϋποθέσεις για κάθε συμφωνία, χωρίς ωστόσο να διευκρινίσει αν σε αυτές περιλαμβάνεται και ο αφοπλισμός της Χαμάς, όταν ρωτήθηκε σχετικά από δημοσιογράφους. «Έχω κόκκινες γραμμές· αν κάποια πράγματα δεν ικανοποιηθούν, δεν θα το κάνουμε», σημείωσε. «Αλλά πιστεύω ότι τα πάμε πολύ καλά και νομίζω ότι η Χαμάς έχει αρχίσει να συμφωνεί σε πολύ σημαντικά πράγματα».

Δέον να σημειωθεί ότι το πλαίσιο της συμφωνίας ενδυναμώνει ως μεσολαβητές και περιφερειακούς παίκτες τόσο το Κατάρ όσο και την Τουρκία, που θα επιδιώξουν να πιέσουν τη Χαμάς για παραχωρήσεις ώστε να ικανοποιήσουν την Ουάσιγκτον και, την ίδια ώρα, θα επιχειρήσουν να στηρίξουν την παραμονή της οργάνωσης στο προσκήνιο.

Σοκ

Σχεδόν δύο χρόνια από την 7η Οκτωβρίου, η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες δημοσίευσε νέα στοιχεία που καταδεικνύουν την καταστροφή στη Γάζα από τις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις στον θύλακα που ακολούθησαν την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ. Ειδικότερα, περισσότεροι από 66.000 Παλαιστίνιοι -μεταξύ των οποίων πάνω από 18.000 παιδιά- έχουν σκοτωθεί στη Γάζα από τις 7 Οκτωβρίου 2023, σύμφωνα με ενημερωτικό δελτίο της UNRWA. Το Υπουργείο Υγείας της Γάζας ανέφερε το Σάββατο ότι αριθμός αυτός ξεπερνά τους 67.000, και σχεδόν 170.000 άλλους τραυματίες, όπως μεταδίδει το CNN.

Άλλα στοιχεία που δημοσίευσε ο ΟΗΕ:

• Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της Γάζας έχουν εκτοπιστεί, πολλοί από αυτούς πολλές φορές.
• Σχεδόν το 80% των κτιρίων έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν καταστραφεί σε όλη τη Γάζα και πάνω από το 98% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων έχουν υποστεί ζημιές, έχουν καταστεί απρόσιτες ή και τα δύο. 
• 455 θάνατοι λόγω υποσιτισμού, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 150 παιδιών.
• Έχουν καταγραφεί πάνω από 790 επιθέσεις εναντίον εργαζομένων στον τομέα της υγείας, ασθενών, νοσοκομείων και άλλων ιατρικών εγκαταστάσεων.
• Σχεδόν 660.000 παιδιά αναγκάστηκαν να μείνουν εκτός σχολείου για τρίτη συνεχή χρονιά και σχεδόν το 92% των σχολείων χρειάζονται σημαντικές επισκευές ή πλήρη ανακατασκευή.
• Σχεδόν το 90% των συστημάτων ύδρευσης-αποχέτευσης της Γάζας έχουν καταστραφεί και περισσότερες από δύο στις πέντε οικογένειες ζουν κοντά σε απόβλητα.
• Μισό εκατομμύριο γυναίκες και κορίτσια στερούνται προϊόντων υγιεινής και πάνω από το 60% των σπιτιών δεν έχουν πρόσβαση σε σαπούνι.