Γέφυρα -με πρόσκληση για καφέ- ρίχνει το Ισραήλ στον Ερντογάν

Η επικοινωνία μεταξύ του Ισραηλινού προέδρου Ισαάκ Χέρτζογκ και του Τούρκου ομολόγου του Ταγίπ Ερντογάν, αποτελεί σε πρώτη ανάγνωση μια προσπάθεια επαναπρόσεγγισης των δύο κρατών, με στόχο να διερευνήσουν την αποκατάσταση των σχέσεών τους. Στο πλαίσιο αυτό, ο Χέρτζογκ προσκάλεσε για καφέ τον Ερντογάν «προκειμένου να επιλυθούν καλύτερα τα προβλήματα στην περιοχή», μόλις λίγες μέρες μετά την τηλεφωνική τους συνδιάλεξη.

Οι επαφές των δύο προέδρων διαφημίζονται από την τουρκική πλευρά και χαρακτηρίζονται σαν βελτίωση των τουρκό-ισραηλινών σχέσεων. Ωστόσο, η κατάσταση εμφανίζεται να είναι διαφορετική καθώς παραμένουν οι σημαντικές διαφορές τους, όπως επίσης και τα αντικροούμενα γεωπολιτικά συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Ο  Ισραηλινός πρόεδρος ανέφερε σε βιντεοσκοπημένο του μήνυμά που παρουσιάστηκε στην έκθεση με θέμα “Καφές: Ανατολή και Δύση” ότι  «Πρόσφατα συνομίλησα με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και άλλους ηγέτες στην περιοχή. Είμαι βέβαιος ότι όταν μαζευτούμε γύρω από ένα τραπέζι για καφέ, μπορούμε να προσφέρουμε σε ολόκληρη την περιοχή μας ένα καλύτερο μέλλον με τη συνεργασία σε πολιτιστικά και άλλα θέματα» . H εκδήλωση “Καφές: Ανατολή και Δύση” ήταν μια τουρκική έκθεση στη Δυτική Ιερουσαλήμ και, συγκεκριμένα, στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνη και είχε θέμα τον τουρκικό καφέ σήμερα αλλά και την ιστορία του καφέ στα οθωμανικά χρόνια.

Todah Raba Mr. President for your warm and hospitable speech.I am grateful for you to provide this beautiful museum for such a wonderful exhibition.I am also sure that a cup of “Turkish coffee”around a table for regional leaders can contribute to solve many problems.@Isaac_Herzog pic.twitter.com/NZsxy75q2K

— Selim Öztürk (@selimthe4th) July 23, 2021

Τεταμένες σχέσεις

Η απάντηση από την τουρκική πλευρά ήρθε δια στόματος του Σελίμ Οζτούρκ, πολιτιστικό σύμβουλο στο Τελ Αβίβ, ο οποίος ανέφερε σε tweet «Ευχαριστώ (σ.σ.στα εβραϊκά) κύριε πρόεδρε για την θερμή και φιλόξενη ομιλία σας. Σας είμαι υπόχρεος που διαθέσατε αυτό το όμορφο μουσείο για μια τόσο θαυμάσια έκθεση. Είμαι κι εγώ βέβαιος ότι αν καθίσουν οι ηγέτες της περιοχής σε ένα τραπέζι πίνοντας “τούρκικο καφέ”, αυτό  θα συμβάλει στην επίλυση πολλών προβλημάτων».

Επισημαίνεται ότι Τούρκοι αξιωματούχοι επιδιώκουν με συνεχείς δηλώσεις τους να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι οι σχέσεις με το Ισραήλ βρίσκονται σε περίοδο βελτίωσης. Όμως ισραηλινές διπλωματικές πηγές σύμφωνα με ισραηλινά ΜΜΕ αναφέρουν ότι η Τουρκία έχει κάνει επανειλημμένες δηλώσεις περί αναθέρμανσης των διμερών σχέσεων, οι οποίες ποτέ δεν συνοδεύτηκαν από ανάλογες πράξεις.

Για περισσότερο από μια δεκαετία οι δυο χώρες έχουν ιδαίτερα τεταμένες σχέσεις. Ωστόσο, παρά την επιθετική ρητορική του Ερντογάν εναντίον του Ισραήλ, η Άγκυρα συνέχισε να διατηρεί ανοιχτούς δεσμούς μαζί του, συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού και του εμπορίου. Το τουρκό-ισραηλινό εμπόριο συνέχισε να αυξάνεται και σύμφωνα με αναλυτές μπορεί να δώσει ώθηση στις προσπάθειες εξομάλυνσης. Ο Ερντογάν είχε μια συγκρουσιακή σχέση με τον πρώην πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Επιπλέον, η επικοινωνία ήταν δύσκολη και με το Ρέουβεν Ρίβλιν, προκάτοχο του Χέρτζογκ, ο οποίος ήταν μέλος του κόμματος Likud του Νετανιάχου.

Ποιος είναι ο Χέρτζογκ

Όμως, τώρα με τον Χέρτζογκ στην προεδρία η κατάσταση έχει αλλάξει. Προέρχεται από κραταιό πολιτικό και κοινωνικό τζάκι Εβραίων. Από τους πρώτους που έφτασαν στο Ισραήλ από την Ευρώπη, εξασφαλίζοντας θέσεις εξουσίας και μέσω αυτών διαμόρφωσαν τον σημερινό χαρακτήρα του κράτους του Ισραήλ, αμέσως μετά την ίδρυσή του. Ο πατέρας του γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ιρλανδία.

Όταν μετακόμισε στο Ισραήλ, καταπιάστηκε με την πολιτική. Διατέλεσε πρόεδρος του Ισραήλ από το 1983 έως το 1993. Ο παππούς του σημερινού πρόεδρου ήταν ο αρχιραβίνος της χώρας από το 1936 μέχρι το 1959. Ο Χέρτζογκ εξελέγη βουλευτής με το Εργατικό Κόμμα από το 2003 μέχρι το 2018, διετέλεσε υπουργός σε διάφορα χαρτοφυλάκια, προτού πάρει στα χέρια του τα ηνία του κόμματος από το 2013 μέχρι το 2018, όταν και υπήρξε επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος και ηγέτης της αντιπολίτευσης.

Θεωρείται μετριοπαθής, ευέλικτος, έξυπνος και επικοινωνιακός. Δεν χαρακτηρίζεται από τον έντονο τόνο και την πολεμική διάθεση που χαρακτηρίζει αυτή την περίοδο την κεντρική σκηνή του Ισραήλ. Μεγάλο του ατού θεωρούνται οι στενές του σχέσεις και με το διεθνές πολιτικό κατεστημένο. Σχέσεις που καλλιέργησε, όταν ανέλαβε το 2018 πρόεδρος της Jewish Agency, μιας παντοδύναμης ΜΚΟ που συνεργάζεται στενά με την κυβέρνηση για την προώθηση της μετανάστευσης στο Ισραήλ και της συνεργασίας μεταξύ του κράτους του Ισραήλ και της εβραϊκής διασποράς.

Η νέα κυβέρνηση

Όμως, παρά το γεγονός ότι ο Χέρτζογκ ήταν στην αντιπoλιτευση, η ισραηλινή πολιτική έναντι της Τουρκίας αποφασίζεται από την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ναφτάλι Μπένετ. Επισημαίνεται, ότι εχθρικά συναισθήματα κατά του Ερντογάν δεν έχει μόνο ο  Νετανιάχου και το κόμμα του. Υπάρχουν μεταξύ των κομμάτων που αποτελούν το νέο κυβερνητικό συνασπισμό. Ωστόσο, η συμμετοχή ενός αραβικού κόμματος στο συνασπισμό μπορεί  να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ.

Ο Ερντογάν προσπαθεί να επαναπροσεγγίσει το Ισραήλ εδώ και μήνες. Ενδέχεται η κίνησή του να σχετίζεται και  με το ότι ο Αμερικανός πρόεδρος  Τζο Μπάιντεν έχει υιοθετήσει μια σκληρή στάση προς την Τουρκία.  Ενδεχομένως ο Μπάιντεν να θέλει να δει την Άγκυρα να μετριάζει τους τόνους της προς το Τελ-Αβίβ.

Ωστόσο, το καυτό  θέμα που απασχολεί το Ισραήλ είναι η υποστήριξη που προσφέρει η Τουρκία στην Χαμάς και εκτιμάται ότι πολύ δύσκολα θα επιλυθεί. Το Ισραήλ κατηγορεί από την Τουρκία ότι χρηματοδοτεί δραστηριότητες της παλαιστινιακής οργάνωσης που ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας. Ισραηλινά ΜΜΕ ισχυρίζονται ότι αξιωματούχοι της Χαμάς έχουν τουρκικά διαβατήρια και ότι η παλαιστινιακή οργάνωση λειτουργεί μια εγκατάσταση στην Τουρκία για διεξάγει κυβερνοεπιθέσεις και κατά ισραηλινών στόχων. Το Ισραήλ αν γίνουν διαπραγματεύσεις θα απαιτήσει η Τουρκία να διακόψει τη στήριξη προς τη Χαμάς και ο Ερντογάν δεν προβλέπεται να το δεχτεί.