Γερμανική έκθεση: Λάθος τα μέτρα για τον κορονοϊό

Γράφει η Ελίνα Σκαρπαθιώτη* – 

Έκθεση-φωτιά στελέχους του ομοσπονδιακού υπουργείου Εσωτερικών της Γερμανίας αποκαλεί το λοκντάουν “ψευδή συναγερμό” και την γερμανική κυβέρνηση “έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς φέικ νιουζ(fake news)”.

Η γερμανική κυβέρνηση δέχεται το τελευταίο διάστημα εντεινόμενη κριτική αναφορικά με την αναλογικότητα των μέτρων αντιμετώπισης της κρίσης του κορωνοϊού που έχει λάβει σε σύγκριση με το μέγεθος της ίδιας της κρίσης. Εκατοντάδες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας ενάντια στον περιορισμό της ισχύος άρθρων του Συντάγματος λαμβάνουν χώρα σε όλη την Γερμανία ήδη από τον περασμένο Απρίλιο, ενώ ολοένα και περισσότεροι διακεκριμένοι επιστήμονες ασκούν κριτική στο συνεργαζόμενο με την γερμανική κυβέρνηση Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ (ΙΡΚ) σε μία σειρά από σημεία:

• Το ΙΡΚ δημοσιεύει στοιχεία για επιβεβαιωμένα κρούσματα κορωνοϊού, χωρίς όμως να δημοσιεύει την αναλογία των κρουσμάτων σε σχέση με των αριθμό των διενεργηθέντων τεστ, ούτε και συνολικότερες εκτιμήσεις για τον γενικό πληθυσμό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την προβολή μιας όχι τόσο ξεκάθαρης εικόνας για την παρούσα κατάσταση, την παραπληροφόρηση και τη διασπορά πανικού στην κοινωνία.
• Τα στοιχεία που παρέχει το ΙΡΚ δεν διακρίνουν μεταξύ αριθμού των θανάτων που προκλήθηκαν από τον Covid-19, και θανάτων ασθενών που ήταν απλά θετικοί στον Covid-19.
• Στην Γερμανία (όπως και στην Ελλάδα) συστήθηκε η αποφυγή των νεκροψιών, παρότι πρόκειται για την ασφαλέστερη μέθοδο εξαγωγής συμπερασμάτων για το τί προκάλεσε τους θανάτους αυτούς, και άρα αποτελεσματικότερης θεραπείας των τρεχόντων περιστατικών.
• Το Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ δεν έκανε εξ’αρχής δειγματοληπτικά τεστ επί του συνολικού πληθυσμού, τα οποία μάλιστα θα μπορούσε να επαναλαμβάνει σε τακτά διαστήματα ώστε να δοθεί μία εικόνα αναφορικά με την μεταδοτικότητα του ιού.
• Τέλος, τίθενται εύλογα ερωτηματικά για την χρονική στιγμή που ελήφθη η απόφαση της κυβέρνησης να επιβάλει λόκνταουν.

Παρέκκλιση γερμανικής κυβέρνησης

Δύο τελευταίες ημέρες πριν την απόφαση αυτή, το Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ είχε ανακοινώσει ότι η μεταδοτικότητα του ιού ήταν χαμηλότερη από αυτή των προηγούμενων ημερών! Επιπλέον το κοινωνικό σύνολο είχε ήδη συμμορφωθεί στις υποδείξεις των ειδικών, τηρούσε αποστάσεις στις μετακινήσεις του σε δημόσιους χώρους και λάμβανε προληπτικά μέτρα υγιεινής.

Η διαμάχη αυτή αναφορικά με την αναγκαιότητα ή μη αυτών των κυβερνητικών μέτρων μεταφέρθηκε ήδη και στην γερμανική Μπούντεσταγκ, με το φιλελεύθερο κόμμα FPD να μιλάει ξεκάθαρα για απόφαση που ελήφθη «βάσει πολιτικών κριτηρίων και όχι βάσει κατασταλαγμένων συμπερασμάτων επιστημονικής έρευνας».

Σε κάθε περίπτωση πάντως αυτό που σίγουρα προβληματίζει αυτούς που ασχολούνται με την διαχείριση κρίσεων είναι η παρέκκλιση της γερμανικής κυβέρνησης από τις οδηγίες της έκθεσης αντιμετώπισης κινδύνου πανδημίας που είχε συνταχθεί ήδη το 2012 από το Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ για λογαριασμό της, και η οποία αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «οι πολίτες σε μία τέτοια περίπτωση πανδημίας πρέπει να θεωρούνται από την κυβέρνηση ως συνεργάτες στην αντιμετώπισή της αντί για αποδέκτες εντολών του κράτους».

Ψευδής συναγερμός

Ανάμεσά τους και ο Στέφαν Κον, ανώτερο στέλεχος διαχείρισης κρίσεων στο Ομοσπονδιακό υπουργείο Εσωτερικών. Τμηματάρχης στον τομέα ΚΜ4 “Διαχείρισης Κρίσιμων Υποδομών”, υπεύθυνος δηλαδή για την ασφάλεια της υδροδότησης, της ηλεκτροδότησης και του διαδικτύου σε ομοσπονδιακό επίπεδο, ο 57χρονος Κον συνέταξε με δική του πρωτοβουλία 83σελιδη έκθεση με τίτλο “Corpus Delicti” (“Τεκμήριον Εγκλήματος”), στην οποία περιέγραψε την κρίση του κορωνοϊού ως “ψευδή συναγερμό” και την καταπολέμηση της πανδημίας ως “μοιραία”.

Από τον Μάρτιο που συνέταξε αρχικά την έκθεση αυτή με τις επισημάνσεις-φωτιά για την διαχείριση της κρίσης από το υπουργικό τιμ που ανέλαβε την συγκεκριμένη ευθύνη για λογαριασμό της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, ο Κον την προώθησε διαδοχικά σε όλες τις ιεραρχικές βαθμίδες του υπουργείου, ξεκινώντας από τον Διευθυντή του Τμήματός του και καταλήγοντας στο γραφείο του Υπουργού Χορστ Ζεεχόφερ, ηγέτη του χριστιανοδημοκρατικού κόμματος της Βαυαρίας CSU. Κατά περίεργο τρόπο, όλοι αγνόησαν επιδεικτικά την έκθεσή του αυτή. Αντιλαμβανόμενος την κρισιμότητα του θέματος και τις συνέπειες που έχει για όλη την χώρα, ο Κον έκανε αρχικά επίσημη προσφυγή για το θέμα αυτό στην υπηρεσία του.

Τελικά στις 8 Μαΐου αποφάσισε να κοινοποιήσει την έκθεσή του με ηλεκτρονικό μήνυμα με τίτλο «Αποτελέσματα εσωτερικής εκτίμησης της διαχείρισης της κρίσης του κορωνοϊού» στον επικεφαλής της Διεύθυνσής του, στο Επιτελείο Διαχείρισης Κρίσης Κορωνοϊού στο Υπουργείο Εσωτερικών, στην Καγκελαρία, καθώς και στις κυβερνήσεις όλων των ομοσπονδιακών κρατιδίων της Γερμανίας. Φυσικά, η αντίδραση του υπουργείου ήταν άμεση: απαλλάχθηκε των καθηκόντων του και τέθηκε σε προσωρινή αργία, ενώ ξεκίνησε και πειθαρχική δίωξη εναντίον του.

Το “έγκλημά” του σύμφωνα με το υπουργείο ήταν ότι χρησιμοποίησε το επίσημο επιστολόχαρτο του υπουργείου, δίνοντας την λανθασμένη εντύπωση ότι πρόκειται για επίσημο έγγραφο και θέσεις της Κυβέρνησης. Αναφέρθηκε επίσης με έμφαση ότι στο ανώτερο κυβερνητικό στέλεχος «δεν είχε ανατεθεί, ούτε είχε επιτραπεί η σύνταξη μιας τέτοιας έκθεσης»! Επί της ουσίας, όμως, δεν υπήρξε κανένας σχολιασμός σε όλα όσα καταλόγισε ο ανώτερος κυβερνητικός υπάλληλος στην γερμανική κυβέρνηση.

“Ακροδεξιός” λένε τα κατεστημένα ΜΜΕ

Και ενώ τα μεγάλα γερμανικά ΜΜΕ που έχουν αναλάβει θέση ενίσχυσης της κυβερνητικής γραμμής αποπειράθηκαν να υποβαθμίσουν το γεγονός με τις συνήθεις ρητορικές περί “ακροδεξιών κύκλων” και “θεωριών συνωμοσίας”, λόγω του ότι η έκθεση αυτή δημοσιεύθηκε σε ιστοσελίδες που ασκούν δριμεία κριτική στην κυβέρνηση και μιλούν για ψευδή πανδημία και περιορισμό των συνταγματικών ελευθεριών των πολιτών, η πραγματικότητα έρχεται να διαψεύσει αυτούς τους ισχυρισμούς με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο.

Η αλήθεια είναι ότι ο Στέφαν Κον είναι ενεργό μέλος του γερμανικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, το οποίο αποτελεί εταίρο της παρούσας κυβέρνησης. Υπήρξε μάλιστα και υποψήφιος για την ηγεσία του χριστιανοδημοκρατικού κόμματος το 2018. Έχει ακροδεξιά στελέχη το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα με το οποίο συγκυβερνά η καγκελάριος Μέρκελ;!

Ας δούμε όμως τί ακριβώς καταλογίζει ο Στέφαν Κον στην κυβέρνηση Μέρκελ αναφορικά με την διαχείριση της κρίσης του κορωνοϊού. Στην έκθεσή του αναφέρει ότι αγνοήθηκε η προϋπάρχουσα γνώση αναφορικά με τη διαχείριση μίας πανδημίας. Από προηγούμενες μελέτες, ασκήσεις και αναλύσεις κινδύνου είναι γνωστό ότι σε μία πανδημία υπάρχουν πάντα τουλάχιστον δύο ρίσκα, τα οποία οι ομάδες διαχείρισης κρίσεων πρέπει να έχουν υπόψη τους:

1. οι υγειονομικές ζημίες λόγω ενός παθογόνου μικροοργανισμού και
2. οι παράπλευρες ζημίες από παρενέργειες των μέτρων προστασίας ή (ως ειδική περίπτωση) από ψευδή συναγερμό.

Γι’ αυτό το λόγο τα μέτρα προστασίας δεν μπορούν να εφαρμόζονται προληπτικά και με τυχαίο τρόπο, γιατί υπάρχει το ενδεχόμενο να επιφέρουν αυτά τα ίδια επιπλέον έκτακτες ζημίες. Εν προκειμένω, οι υγειονομικές πτυχές κυριάρχησαν τόσο έντονα στην δουλειά του Επιτελείου Διαχείρισης Κρίσης Κορωνοϊού, που άλλες εξίσου σημαντικές πτυχές παραμελήθηκαν.

Κανονικό κύμα γρίπης

Με βάση τα στοιχεία που συνέλεξε για την έκθεσή του από καταξιωμένους επιστήμονες, γιατρούς και καθηγητές, ο Στέφαν Κον κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αφενός η πανδημία είναι συγκρίσιμη με ένα κανονικό κύμα γρίπης και αφετέρου η αντίδραση του γερμανικού Συστήματος Υγείας ήταν μοιραία. Ως αποτέλεσμα των κυβερνητικών μέτρων, δυόμιση εκατομμύρια Γερμανοί πολίτες στερήθηκαν ιατρικής περίθαλψης. Μόνο και μόνο λόγω αναβολής προγραμματισμένων εγχειρήσεων και θεραπειών που δεν συνεχίστηκαν, πέθαναν κάποιες δεκάδες χιλιάδες ασθενών, ίσως “από 5.000 έως και 125.000 ασθενείς”.

Δεδομένης όμως της μη καταγραφής αυτών των θανάτων, η θνησιμότητα αυτή δεν μπορεί να εκτιμηθεί με μεγάλη ακρίβεια. Εξαιτίας των μέχρι στιγμής συσσωρευμένων κυβερνητικών μέτρων του κορωνοϊού είναι πιθανό να χαθεί δυνητική διάρκεια ζωής από τον πληθυσμό της Γερμανίας συνολικής τάξης έως και αρκετών εκατομμυρίων ετών, και για τον επιπλέον λόγο ότι πολλοί άνθρωποι παθαίνουν κατάθλιψη και γίνονται βίαιοι και το συνολικό επίπεδο υγείας επιδεινώνεται.

Η κριτική κορυφώνεται με έναν συνολικό πολιτικό απολογισμό: το κράτος αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς fake news, καθώς χρησιμοποίησε ψευδή νούμερα στην κρίση του κορωνοϊού. Οι ελλείψεις και τα λάθη στην διαχείριση της κρίσης οδήγησαν ως συνέπεια στην μεταβίβαση αβάσιμων πληροφοριών και έτσι κατά συνέπεια προκάλεσαν παραπληροφόρηση του πληθυσμού.

Και τέλος «η αναλογικότητα των παραβιάσεων στα δικαιώματα των πολιτών επί παραδείγματι δεν είναι αυτή τη στιγμή δεδομένη». Αυτό μπορεί «να γεννήσει υποψίες, ότι ο καθοριστικός στόχος προστασίας της Εθνικής Διαχείρισης Κρίσεως δεν είναι πλέον η υγεία και η ασφάλεια του πληθυσμού, αλλά η αξιοπιστία και η αποδοχή των κυβερνητικών κομμάτων και των μελών της κυβέρνησης».

---

*Η Ελίνα Σκαρπαθιώτη είναι μουσικός και δημοσιογράφος. Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη διοίκηση επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο UTS της Αυστραλίας, καθώς και μεταπτυχιακές σπουδές πιάνου και εθνομουσικολογίας στο Πανεπιστήμιο Indiana University στις ΗΠΑ. Συνεργάστηκε με περιοδικά, εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς στην Ελλάδα. Ζει στο Βερολίνο από το 2014.