Γιατί η Δύση παίζει εκτός έδρας στην Ουκρανία

Τις τελευταίες μέρες σημειώνεται μια αυξανόμενη ένταση Κιέβου-Μόσχας με εστία την αποσχισθείσα περιοχή του Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία. Η αυξημένη στρατιωτική δραστηριότητα έχει προκαλέσει διεθνή ανησυχία, επειδή μπορεί να οδηγήσει σε σύρραξη, η οποία να προκαλέσει πολεμικό ντόμινο. Πιο συγκεκριμένα, εάν οι Ουκρανοί επιτεθούν εναντίον των αυτονομιστών στο Ντονμπάς, η Ρωσία θα παρέμβει και το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ θα σπεύσουν να εμπλακούν.

Ας δούμε, όμως, πρώτα τη στρατιωτική κατάσταση στο έδαφος. Ο ρωσικός στρατός χωρίζεται σε τέσσερις στρατιωτικές διοικήσεις. Η Δυτική Διοίκηση εφάπτεται της Φινλανδίας, των Βαλτικών Χωρών, της Πολωνίας και της Ουκρανίας. Η Νότια εφάπτεται με τη νότιο Ουκρανία και την Μαύρη Θάλασσα, ενώ ιδιαίτερο γεωγραφικό στοιχείο είναι ο θύλακος του Καλίνινγκραντ.

Η Δυτική Διοίκηση περιλαμβάνει τρεις στρατιές και η Νότια άλλες τρεις, οι οποίες είναι άρτια εξοπλισμένες με το καλύτερο υλικό και προσωπικό που διαθέτει η Ρωσία. Ταυτόχρονα διαθέτει μεγάλη δεξαμενή εφεδρειών, την οποία θα κινητοποιήσει σε περίπτωση σύρραξης. Πέραν αυτού, επί Πούτιν, η Ρωσία έχει αναβαθμίσει τις στρατιωτικές της ικανότητες, αναπτύσσοντας νέα όπλα και σχέδια.

Η συμμετοχή των ρωσικών δυνάμεων σε συρράξεις στον Καύκασο απέδειξε την ικανότητα τους να δημιουργούν τετελεσμένα, χωρίς αναστολές. Επιπλέον, η Μόσχα δεν διστάζει να αναλώσει εξοπλισμό, ακόμα και μονάδες. Η φιλοσοφία της είναι ότι το υλικό πρέπει να είναι φτηνό, άφθονο και ανθεκτικό στην ταλαιπωρία. Κι αυτό επειδή θεωρεί, όχι αναίτια, ότι σε υψηλής έντασης σύρραξη τα τεχνολογικά προηγμένα συστήματα των αντιπάλων θα εξαντληθούν σύντομα λόγω απωλειών και επιτεινόμενης φθοράς.

Λόγω των εχθροπραξιών με τη Ρωσία, η Ουκρανία διατηρεί 255.000 άτομα στις ένοπλες δυνάμεις. Είναι η τρίτη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη στην Ευρώπη μετά τη Ρωσία και τη Γαλλία. Ο αναλυτής Χριχόρι Πεντσένκο ανέφερε ότι το 51% του προσωπικού της Ουκρανίας ήταν επαγγελματίες στρατιωτικοί. Η Ουκρανία, όμως, εδώ και χρόνια ταλανίζεται όχι μόνο από την απόσχιση του Ντονμπάς και την προσάρτηση της Κριμαίας, αλλά κι από εσωτερικές έριδες. Η εσωτερική διάσπαση καθιστά την πολιτική ηγεσία εύθραυστη και μια καίρια ρωσική νίκη μπορεί να οδηγήσει το Κίεβο σε αποσύνθεση με ό,τι αυτό σημαίνει.

Η Ουκρανία είναι μια σχεδόν επίπεδη χώρα, που προσφέρεται για ταχυκίνητα τεθωρακισμένα πλήγματα σε μεγάλη απόσταση από την μεθόριο, ενώ δυνάμεις πεζικού θα καθηλώνουν τους αμυνόμενους σε σταθερές θέσεις. Βλέποντας τις επιχειρήσεις των ουκρανικών δυνάμεων εναντίον των αποσχιστών, είναι αμφίβολο αν υπάρχει μέριμνα για άλλου είδους άμυνας, ικανή να αποφύγει την περικύκλωση των κυρίων ουκρανικών δυνάμεων.

Οι ΗΠΑ στρατιωτικά

Αλλά η στρατιωτική αξία των αντιμαχόμενων δεν μετριέται με αριθμούς όπλων και προσωπικού. Άλλοι παράγοντες μπορεί να αποδειχτούν πολύ πιο κρίσιμοι και να γείρουν την ζυγαριά υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς. Από το 2001, που κηρύχτηκε ο “Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας” οι ΗΠΑ έχουν απομακρυνθεί από τις τακτικές χερσαίων επιχειρήσεων που απαιτούν την εφαρμογή κλασικών μεθόδων πολέμου: ταχεία κίνηση, υπερκερασμός, συντριπτικό πλήγμα. Αντίθετα δύο δεκαετίες τώρα, οι ΗΠΑ προσπαθούν ανεπιτυχώς να διεξάγουν ανταρτοπολέμους που συνεχίζουν να χάνουν από τη δεκαετία του 1970.

Η αγκύλωση αυτή άλλαξε την σύνθεση του αμερικανικού στρατού, τον εξοπλισμό και την όλη φιλοσοφία περί πολέμου. Ταυτόχρονα, άλλαξε και τις νοοτροπίες πολλών στρατών που επηρεάζονται από την αμερικανική εκπαίδευση, την οποία λαμβάνουν χιλιάδες ξένοι αξιωματικοί. Ταυτόχρονα, όμως, επανήλθαν σε μια πολιτική επέκτασης της επιρροής τους στην Ευρώπη, προσπαθώντας να ενσωματώσουν στο ΝΑΤΟ και στις ευρωατλαντικές δομές τα πρώην κράτη του Ανατολικού Συνασπισμού, φτάνοντας στα σύνορα της Ρωσίας.

Επί Κλίντον διαλύθηκε η πρώην Γιουγκοσλαβία, ενώ επί Ομπάμα υποκινήθηκαν “πορτοκαλί επαναστάσεις” που αποσταθεροποίησαν τα φιλορωσικά καθεστώτα σε χώρες στα σύνορα της Ρωσίας. Η πολιτική αυτή που θυμίζει το δόγμα ανάσχεσης-περίσχεσης, με την οποία οι ΗΠΑ αντιμετώπιζαν την ΕΣΣΔ, ανάγκασε τη Ρωσία του Πούτιν να αφυπνιστεί, οδηγώντας τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις σε αναδιοργάνωση αλλά και σε επεμβάσεις σε αυτό που οι Ρώσοι αποκαλούν το “πλησίον εξωτερικό”. Ενώ η Δύση διέσπειρε στρατεύματα σε ατελέσφορους πολέμους εναντίον τεράτων, που η ίδια είχε δημιουργήσει (τζιχαντιστές), η Ρωσία διεξήγαγε επιτυχώς σειρά επιχειρήσεων (Τσετσενία, Γεωργία, Οσετία, κλπ) και το 2014 στην Ουκρανία. Πρόκειται για συνδυασμένες διακλαδικές επιχειρήσεις συμβατικού πολέμου.

Ποιος θα συνδράμει την Ουκρανία

Σε περίπτωση που πολέμου, η ρωσική επίθεση, σε συνδυασμό με τους περιορισμένους ρωσικούς αντικειμενικούς σκοπούς, θα καταβάλει την Ουκρανία, οδηγώντας την γρήγορα στο τραπέζι πριν το ΝΑΤΟ προλάβει να αντιδράσει, ακόμη κι αν θέλει. Με ποιες δυνάμεις, εξάλλου, μπορεί να εμπλακεί το ΝΑΤΟ; Όμορες χώρες είναι η Πολωνία και η Γερμανία. Η Πολωνία δεν είναι αδύναμη, αλλά είναι αμφίβολο αν θα απογυμνώσει την δική της άμυνα για να συνδράμει την Ουκρανία. Η δε Γερμανία είναι αποδυναμωμένη στρατιωτικά, φθάνοντας σε οριακά χαμηλά επιχειρησιακά επίπεδα. Η Γαλλία βρίσκεται στην άλλη άκρη της Ευρώπης. Για να μετακινηθούν στρατεύματα και βαρύς οπλισμός θα πάρει μέρες μέχρι εβδομάδες, ακόμα κι αν υπάρχει βούληση, που είναι αμφίβολο.

Οι ΗΠΑ, που υποδαυλίζουν το αντιρωσικό κλίμα, έχουν ελάχιστες δυνάμεις πλέον στην Ευρώπη, με το στρατιωτικό δυναμικό τους σκορπισμένο στον πλανήτη. Μένει το Ναυτικό, που όμως δεν μπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο, περιοριζόμενο στην προσβολή στρατηγικών στόχων με πυραύλους. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να αναχαιτίσει μια ρωσικής επίθεση με βαριά θωρακισμένες ταχυκίνητες μονάδες.

Μετά τις περικοπές Ομπάμα, ένα σύνταγμα με 300 τροχοφόρα οχήματα Stryker υπήρξε για χρόνια η μόνη μόνιμη μηχανοκίνητη αμερικανική δύναμη στην Ευρώπη. Η 173η αεροπορική ταξιαρχία του στρατού βρίσκεται επίσης εκεί και έχει ενισχυθεί με δύο μοίρες με 18 εκτοξευτές πυραύλων MLRS. Οι Αμερικανοί αναπτύσσουν προσωρινά και μια θωρακισμένη ταξιαρχία, ανά εννέα μήνες. Μια τεθωρακισμένη ταξιαρχία διαθέτει περίπου 90 άρματα M-1 και 130 οχήματα μάχης M-2 συν περίπου 18 αυτοκινούμενα πυροβόλα.

Η Ρωσία δεν είναι Ιράκ

Υπενθυμίζουμε ότι το 2003 η προετοιμασία εισβολής στο Ιράκ διήρκεσε ένα μήνα πριν περίπου 180.000 στρατιώτες με τον οπλισμό τους συγκεντρωθούν για να εισβάλουν στο αδύναμο Ιράκ. Μετά πήρε πέντε εβδομάδες για να καταρρεύσει το καθεστώς που δεν πρόβαλε καν σοβαρή αντίσταση. Η Ρωσία δεν είναι Ιράκ και δεν μιλάμε για άμυνα, αλλά για επίθεση με τακτικές Blitzkrieg. Δηλαδή, η κρουστική ορμή επιδιώκει να διασπάσει τα αδύναμα σημεία της άμυνας για να φτάσει στα μετόπισθεν των εχθρικών σχηματισμών και να τους περικυκλώσει.

Η Ρωσία διαθέτει στρατό μικρότερο των 300.000 στρατιωτών, αλλά διαθέτει 12.000 άρματα εφάμιλλα, ή και καλύτερα των αντιπάλων της. Επίσης, έχει τεράστια δεξαμενή εφεδρείας. Ενώ η Ρωσία θα δρα σε ένα τόξο, του οποίου μπορεί να ενισχύσει οποιοδήποτε σημείο με σχετική ευκολία, οι Δυτικοί πρέπει να προστρέξουν από διάφορα σημεία. Επιπλέον, η Δύση δεν είναι ομοιογενής στρατιωτική οντότητα. Τα κράτη του ΝΑΤΟ συνασκούνται, αλλά δεν έχουν κοινό δόγμα, διάρθρωση δυνάμεων, οπλισμό, πυρομαχικά και εφόδια. Επιπλέον δεν μιλάνε την ίδια γλώσσα, πράγμα που σε τακτικό επίπεδο θα επιφέρει χάος. Αντίθετα η Ρωσία είναι μια και οι δυνάμεις της έχουν ενιαίο δόγμα, τακτικές, σχεδιασμό και οπλισμό.

Οποιαδήποτε ρωσική εισβολή θα στοχεύει στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ, όπου τα συμμαχικά στρατεύματα είναι αδύναμα. Τα κράτη της Βαλτικής (Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία) είναι ευάλωτα. Μια μελέτη έδειξε ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα χρειαστούν 60 ώρες για να καταλάβουν και τα τρία και να ενωθούν με το Καλίνιγκραντ. Μεταξύ των βαλτικών χωρών και της Ουκρανίας, παρεμβάλλεται η Λευκορωσία, καθιστώντας ακόμη πιο προβληματική την συνδρομή προς το βόρειο αυτό μέτωπο.

Στη Λευκορωσία, που ανήκει στην σφαίρα επιρροής της Μόσχας, σταθμεύουν ρωσικά στρατεύματα, κυρίως αεροσκάφη. Είναι αμφίβολο αν το ΝΑΤΟ θα θελήσει να εμπλέξει τις λίγες δυνάμεις που έχει σε επιχειρήσεις και στην Λευκορωσία, προσθέτοντας κι άλλον αντίπαλο και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για γενικευμένο πόλεμο στην ανατολική Ευρώπη που μπορεί να κλιμακωθεί σε παγκόσμιο.

Η Ουκρανία θα μείνει μόνη

Οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να υποστούν τις συνέπειες ενός μακροχρόνιου πολέμου και μάλιστα στα εδάφη τους, τον οποίο μάλλον θα χάσουν. Γι’ αυτό και σε τέτοια περίπτωση θα μπει στο τραπέζι το πυρηνικό σενάριο για να αποφευχθεί η διαφαινόμενη ήττα. Αρχικά με τακτικά πυρηνικά, αλλά όταν σπάσει το φράγμα δύσκολα θα υπάρξει αυτοσυγκράτηση.

Το ΝΑΤΟ έχει ποιοτική υπεροχή σε αεροπορία και αντιαρματικά ελικόπτερα κι αυτό θα αμβλύνει τις ρωσικές θωρακισμένες αιχμές που θα ξεχύνονται στην Ουκρανία. Αυτό όμως έχει μυθοποιηθεί. Οι ΗΠΑ έχουν καλύτερα αεροσκάφη, αλλά είναι διεσπαρμένα. Εκτός της Γαλλίας και της Βρετανίθας οι αεροπορίες των άλλων ευρωπαϊκών κρατών δεν αλλάζουν την εικόνα. Αλλά ακόμη και με την αναβάθμιση μετά το 2014, οι δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη θεωρούνται ανίκανες να αντιμετωπίσουν μια ρωσική επίθεση και στα κράτη της Βαλτικής κατέληξε μελέτη της RAND πριν μερικά χρόνια.

Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Για τους περισσότερους Ευρωπαίους είναι πολύ μακριά, ενώ κάποιοι δεν κατανοούν καν την διαφορά μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών. Ποιος Ευρωπαίος ηγέτης θα βάλει τη χώρα του σε πόλεμο με τη Ρωσία για την Ουκρανία; Κι αν ο ίδιος το πράξει πως θα το “πουλήσει” στους πολίτες του; Πολύ περισσότερο, όταν ένας τέτοιος πόλεμος είναι πολύ πιθανόν να μετατραπεί σε πυρηνικό. Οι ΗΠΑ βρίσκονται μακριά, αλλά η Ευρώπη θα υποστεί εφιαλτικές καταστροφές.

Από την άλλη πλευρά, η αναπόφευκτη ήττα της Ουκρανίας, σε περίπτωση πολέμου με τη Ρωσία, θα ήταν ισχυρό ράπισμα στις ΗΠΑ (και στο ΝΑΤΟ), επιταχύνοντας την αμφισβήτηση της αμερικανικής πρωτοκαθεδρίας παγκοσμίως. Αντίθετα, η Ρωσία θα κερδίσει πολιτική ισχύ. Οπότε εγείρεται το ερώτημα, πόσο αξίζουν οι διαβεβαιώσεις της Ουάσινγκτον ότι θα είναι στο πλευρό της Ουκρανίας και για ποιο λόγο η κυβέρνηση Μπάιντεν παίζει αυτό το χαρτί;