Γιατί ο Ερντογάν δεν θα πάρει το ευρωπαϊκό σύστημα αεράμυνας SAMP-T

Σε τηλεφωνική επικοινωνία το περασμένο Σάββατο, οι πρόεδροι Τουρκίας και Γαλλίας συζήτησαν για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών, αλλά στην ατζέντα ήταν και το γαλλο-ιταλικό αντιαεροπορικό πυραυλικό σύστημα μεγάλου βεληνεκούς SAMP-T. Σε σχετικό διαγωνισμό τον Αύγουστο 2013 από τα τέσσερα συστήματα που έλαβαν μέρος (το κινεζικό FD-2000, το αμερικανικό Patriot PAC-3, το γαλλο-ιταλικό SAMP-T και το ρωσικό S-400 PMU2). Τότε το κινεζικό σύστημα είχε βγει πρώτο και το Πεκίνο υποσχόταν να διαθέσει και την ανάλογη τεχνογνωσία στην Άγκυρα. Αλλά μάλλον λόγω πιέσεων της Ουάσιγκτον η επιλογή ναυάγησε.

Οι Τούρκοι είχαν αρχίσει συζητήσεις το 2014-2015 και με τη γαλλο-ιταλική κοινοπραξία, απαιτώντας τη μεταφορά τεχνογνωσίας στις τουρκικές εταιρίες. Για αγνώστους λόγους, όμως, ο Ερντογάν αποφάσισε το 2019 να αγοράσει τα ρωσικά S-400 με τα γνωστά αποτελέσματα. Ο πύραυλος Aster 30 που χρησιμοποιεί το σύστημα SAMP-T (“Surface-to-Air Missile Platform / Terrain”) εκπληρώνei την απαίτηση για άμυνα χερσαίας περιοχής.

Το αντιαεροπορικό σύστημα χρησιμοποιεί ένα δίκτυο ραντάρ και αισθητήρων (συμπεριλαμβανομένου του ραντάρ 3D σάρωσης φάσης) που του επιτρέπει να είναι αποτελεσματικό έναντι διαφόρων εναέριων απειλών. Xρησιμοποιεί επίσης μια αναβαθμισμένη έκδοση του ραντάρ μεγάλης εμβέλειας Arabel, που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος αναβάθμισης του πυραύλου Aster 30 block 1, προκειμένου να επεκτείνει την ικανότητά του έναντι στόχων μεγαλύτερης ταχύτητας και σε μεγαλύτερα ύψη.

Πύραυλοι Aster 30

Ο Aster 30 είναι ένας πύραυλος δύο σταδίων, για τη μέγιστη αποτελεσματικότητα στο στάδιο αναχαίτισης. Ο ενισχυτής στερεού προωθητικού εξασφαλίζει τη βέλτιστη διαμόρφωση της τροχιάς του πυραύλου προς την κατεύθυνση του στόχου και διαχωρίζεται λίγα δευτερόλεπτα μετά την κατακόρυφη εκτόξευση. Μέχρι τα μέσα της πορείας του, ο πύραυλος καθοδηγείται αδρανειακά, χρησιμοποιώντας ανανεωμένα δεδομένα στόχου που μεταδίδονται από τη μονάδα εμπλοκής μέσω του ραντάρ πολλαπλών λειτουργιών. Κατά την τελική φάση προσέγγισης του στόχου, η καθοδήγηση του πυραύλου επιτυγχάνεται από ηλεκτρομαγνητικό ενεργό αναζητητή που εξασφαλίζει ικανότητα υψηλής ακρίβειας σε όλες τις καιρικές συνθήκες.

Οι πύραυλοι Aster 30 εκτοξεύονται κατακόρυφα, έχοντας σχεδιαστεί αρχικά για ναυτική χρήση, επομένως μπορεί να εμπλέξει στόχους σε τόξο 360°. Κάθε όχημα εκτόξευσης περιέχει οκτώ πυραύλους Aster 30. Το σύστημα έχει υψηλό ρυθμό πυρός. Δύο εκτοξευτές μπορούν ο καθένας να εκτοξεύσει δύο βλήματα ταυτόχρονα σε 0,5 δευτερόλεπτα, 4 σε σύνολο.

Το αντιαεροπορικό σύστημα SAMP-T μπορεί να προσαρμοστεί ώστε να λειτουργεί με διάφορα ραντάρ μεγάλης εμβέλειας. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια, η εμβέλεια ανίχνευσης είναι 300-400 χλμ, όταν χρησιμοποιείται το ραντάρ μεγάλης εμβέλειας Thales GM400. Το όχημα εκτόξευσης μπορεί να βρίσκεται σε απόσταση έως και 25 χλμ. από το όχημα ραντάρ. Το σύστημα χρησιμοποιεί μια αρχιτεκτονική επικοινωνιών Link 16 συμβατή με το ΝΑΤΟ.

Αντιαεροπορικό σύστημα SAMP-T

Μια πλήρης πυροβολαρχία SAMP-T αποτελείται από τέσσερα οχήματα εκτόξευσης, ένα πολυλειτουργικό ραντάρ Thales Arabel με σύστημα αναγνώρισης φίλου ή εχθρού (IFF), μία μονάδα εμπλοκής σε όχημα διοίκησης και ελέγχου καθώς και όχημα με ηλεκτρική γεννήτρια. Επιπλέον, οι εκτοξευτές συνοδεύονται από δύο φορτηγά με υδραυλικούς γερανούς και ρυμουλκούμενα, που φέρουν εφεδρικά βλήματα για επαναφόρτωση.

Το αντιαεροπορικό σύστημα μπορεί να λειτουργήσει σε αυτόνομη λειτουργία, ή μπορεί να ενσωματωθεί σε ένα συντονισμένο δίκτυο. Αυτά τα συστήματα αεράμυνας μπορούν να συντονιστούν υπό τη δομή διοίκησης και ελέγχου του ΝΑΤΟ. Αυτό επιτρέπει τον συνδυασμό ραντάρ, καθώς και αεράμυνας και αντιβαλλιστικών μέσων διαφόρων χωρών σε ένα ενιαίο δίκτυο. Ο πύραυλος Aster 30 έχει βάρος 450 kg, μήκος 4,9 m, διάμετρο 18 cm και εμβέλεια πάνω από 100 χλμ, ενώ αναπτύσσει ταχύτητα 4,5 Mach.

Το αντιαεροπορικό σύστημα SAMP-T είναι αποτελεσματικό. Το γιατί στον τουρκικό διαγωνισμό δεν κέρδισε είναι άγνωστο. Τότε, Τούρκοι αξιωματικοί είχαν προαναγγείλει την νίκη των Κινέζων και ο Νταβούτογλου είχε πει ότι η κινεζική προσφορά είχε ανταποκριθεί στις πρωταρχικές απαιτήσεις της Τουρκίας για τιμή και συμπαραγωγή, προσθέτοντας: «Αν οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές συστημάτων προσέφεραν καλύτερους όρους, ίσως τους επιλέγαμε».

Ο υφυπουργός Αμυντικής Βιομηχανίας Μουράτ Μπαγιάρ είχε πει για το κινεζικό σύστημα ότι οι τρεις λόγοι πίσω από την αρχική επιλογή του ήταν η ικανοποίηση των επιχειρησιακών αναγκών, η ευκαιρία για πάνω από 50% συμπαραγωγή των πυραύλων στην Τουρκία, τα ανταλλακτικά και το συνολικό κόστος. Ο Μπαγιάρ είχε προσθέσει επίσης ότι η συμφωνία θα μπορούσε να υπογραφεί σε έξι μήνες και ότι το αντιαεροπορικό σύστημα να παραδοθεί σε τέσσερα χρόνια. Βέβαια, τίποτα δεν έγινε.

Το αντιαεροπορικό σύστημα SAMP-T δεν είναι ιδιαίτερη καινοτόμο, αλλά έχει το πλεονέκτημα, έναντι άλλων παρόμοιων συστημάτων, ότι είναι δύο σταδίων, πράγμα που του δίνει παρατεταμένη καύση και μεγαλύτερη τελική ταχύτητα. Είναι βέβαια και μια γενιά νεότερο και με αντίστοιχα νεότερα ραντάρ. Αλλά, η αεράμυνα είναι άμυνα. Δεν είναι όπλα, τα οποία μπορούν να αποκτήσουν επιθετικό ρόλο παρά μόνο σε μια στρατηγική “άρνησης περιοχής” και βέβαια δεν μπορούν να μπουν στα δυτικά παράλια της Τουρκίας, γιατί θα ήταν άκρως ευάλωτα. Μπορούν, όμως, να αποτελέσουν μια ομπρέλα, πίσω από την οποία τα τουρκικά αεροσκάφη μπορούν να κρυφτούν όταν κυνηγιούνται και να μην επιτρέπεται η διείσδυση ελληνικών αεροσκαφών στην τουρκική ενδοχώρα (όπως συνέβη με την ομπρέλα SAM των Αιγυπτίων στον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973).

Η Ελλάδα και το SAMP-T

Θα πάρει ο Ερντογάν το αντιαεροπορικό σύστημα SAMP-T; Η απάντηση είναι σχεδόν σίγουρα όχι. Ο σουλτάνος θέλει να είναι στο κέντρο του παζαριού και να κάνει σαματά σε τέτοια θέματα για να προσελκύει την υποστήριξη των υπερεθνικιστικών και να κρατάει υψηλά το ηθικό των ισλαμιστών, που εκφράζονται από φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ. Έτσι και οι “συνομιλίες” για το αντιαεροπορικό σύστημα SAMP-T δεν είναι τίποτα άλλο από μια αναφορά σε μια συνομιλία 20 λεπτών με διερμηνείς, στην οποία κύριο θέμα ήταν το θέμα των σιτηρών της Ουκρανίας.

Με αυτή την αναφορά στα τουρκικά ΜΜΕ ο Ερντογάν θέλει να δείξει στο κοινό του ότι μπορεί να ανατρέψει όλα τα προβλήματα που δημιούργησε η αγορά των S-400. Να δείξει ακόμα ότι και την Γαλλία και τον κατ’ αυτόν “ηλίθιο Μακρόν” μπορεί να τον φέρει στο τραπέζι. Όμως, πόρρω αυτά απέχουν από την πραγματικότητα. Η αναφορά σε μια παρελθούσα συνομιλία, που δεν ενέχει επίσημο χαρακτήρα ούτε καν πληροφόρησης, ή εκδήλωσης ενδιαφέροντος, δεν αλλάζει τίποτα. Ούτε βέβαια πρόκειται να αλλάξει η Γαλλία, ή η Ιταλία τα περί μεταφοράς τεχνογνωσίας και συμπαραγωγής με μια χώρα, η οποία –ασχέτως αμετροέπειας και ρητορικών προσβολών– θίγει τα συμφέροντα και των δύο στη Μεσόγειο, στη Λιβύη και στο Σαχέλ.

Βέβαια, η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίση. Στην Ιταλία παραιτήθηκε ο πρωθυπουργός και στη Γαλλία ο πρόεδρος δεν έχει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να εφαρμόσει μια δυναμική πολιτική, όπως θα ήθελε. Αλλά, ακόμη και υπό τις παρούσες οικονομικές δυσχέρειες μια πώληση υλικού αξίας μερικών, όχι πολλών, δισ. ευρώ σε μια παραπαίουσα οικονομία, δεν αποτελεί δελεαστικό αντίβαρο στις απειλές και στα τερτίπια του Ερντογάν. Ανεξαρτήτως της Τουρκίας, είναι η Ελλάδα που πρέπει να εξετάσει το αντιαεροπορικό σύστημα SAMP-T μαζί με άλλα τέτοια συστήματα για την αντικατάσταση των σοβιετικής προέλευσης σχετικά παρωχημένων συστημάτων που χρησιμοποιεί σήμερα.