Γιατί ο Ερντογάν ρίχνει τώρα γέφυρα στο Ισραήλ

Σε κινήσεις για την αποκατάσταση των σχέσεων με το Ισραήλ κινείται ο Ταγίπ Ερντογάν, καθώς βλέπει ότι οι νέες γεωπολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή απομονώνουν την Τουρκία, αλλά και ότι ο νέος Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα ακολουθήσει διαφορετική πολιτική προς την Άγκυρα από τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο Ερντογάν στο πλαίσιο αυτό, διόρισε νέο πρέσβη στο Ισραήλ και ενώ έχουν αναφερθεί ακόμα και μυστικές συναντήσεις Τούρκων και Ισραηλινών αξιωματούχων.

Τα δυο κράτη δεν έχουν πρεσβευτές, από τον Μάιο του 2018, όταν η Τουρκία ζήτησε την αποχώρηση του Ισραηλινού πρέσβη από την Άγκυρα εξαιτίας των επιθέσεων του ισραηλινού στρατού στη Γάζα. Ο νέος Τούρκος πρέσβης είναι, σύμφωνα με ξένα δημοσιεύματα, ο Οφούκ Ολούτας 40 ετών, πρόεδρος του Κέντρου Στρατηγικής Έρευνας στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών. Εχει σπουδάσει εβραϊκά και πολιτική της Μέσης Ανατολικής στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ και είναι ειδικός στις ιρανικές υποθέσεις.

Η αποκατάσταση των τουρκό-ισραλινών σχέσεων περιλαμβάνει και έντονο παρασκήνιο. Ο διευθυντής της ΜΙΤ Χακάν Φιντάν συναντήθηκε τρεις φορές την τελευταία περίοδο, σύμφωνα με την ιστοσελίδα Al Monitor, με ανώτερους αξιωματούχους των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών σε μία προσπάθεια, εξομάλυνσης των σχέσεων των δύο κρατών, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης της Άγκυρας. Οι συναντήσεις έγιναν για να συζητηθούν θέματα ασφαλείας αναφορικά με τις εξελίξεις σε Λιβύη και Συρία.

Οι κινήσεις του Ερντογάν για επανεκκίνηση των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας θεωρούνται συνυφασμένες με τις υπό διαμόρφωση νέες εξελίξεις, που αφορούν και την εκλογή Μπάιντεν στην αμερικανική προεδρία. Ο Ερντογάν ανησυχεί για  επιβολή κυρώσεων από τις ΗΠΑ εξαιτίας της  αγοράς των ρωσικών αντιπυραυλικών και αμυντικών συστημάτων S-400. H Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ πέρασε αμυντικό νομοσχέδιο δαπανών, ύψους 740 δισ. δολαρίων, όπου προβλέπονται και κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας. Το νομοσχέδιο για να τεθεί σε ισχύ πρέπει να εγκριθεί και από την Γερουσία.

Τι φοβάται ο Ερντογάν

Η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ θα δείξει στο νέο ένοικο του Λευκού Οίκου, ότι η Άγκυρα επιθυμεί να κλείσει το μέτωπο, με ένα κράτος, στενό σύμμαχο των ΗΠΑ. Ταυτοχρονα, ο Ερντογάν γνωρίζει ότι το Ισραήλ εντάσσεται στον αντί-τουρκικό άξονα της ανατολικής Μεσογείου – Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος. Η Τουρκία επιδιώκει να προσεγγίσει το Ισραήλ και σε αυτό το πλαίσιο, σε θέματα ΑΟΖ.

Ο στενός σύμβουλος του Ταγίπ Ερντογάν και πρώην ναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτζί, δημοσίευσε άρθρο σε ισραηλινό think-tank, που αναφέρεται σε μια πιθανή συμφωνία μεταξύ των δύο κρατών σχετικά με τις ΑΟΖ τους. Το άρθρο προτείνει τη μεταφορά των μπλοκ 8, 9, 11 και 12 από την Κύπρο στο Ισραήλ. Παράλληλα, προβλέπει και τη σύνδεση του υπό σχεδιασμού ισραηλινού αγωγού φυσικού αερίου στην Ευρώπη με τον υπάρχοντα τουρκικό, ως μια πιο πρακτική και οικονομική λύση συγκριτικά με τον αγωγό East Med.

Σημαντικοί παράγοντες της προσέγγισης που επιχειρεί ο Ερντογάν στο Ισραήλ, θεωρούνται και οι συμφωνίες ειρήνης του Ισραήλ, με Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Μπαχρέιν. Η Τουρκία επέκρινε σφοδρά τις συμφωνίες ειρήνης, που έγιναν με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ και τις χαρακτήρισε ως κίνηση εναντίον της Παλαιστίνης. Η Τουρκία ανησυχεί ιδιαίτερα για ένα αντί-τουρκικό μέτωπο Ισραήλ και Εμιράτων, καθώς το μικρό κράτος του Κόλπου είναι εχθρός της. Επιπλέον, ο Ερντογάν βρίσκεται σε έντονη αντιπαράθεση με την Γαλλία του Εμμανουέλ Μακρόν, που μαζί με Ελλάδα και Κύπρο, πιέζουν για επιβολή κυρώσεων από την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.

Εμπόδια

Ωστόσο, η επανεκκίνηση των σχέσεων Τουρκίας και Ισραήλ θα πρέπει να υπερκεράσει σημαντικά εμπόδια για να υλοποιηθεί. Η αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων κρίνεται αναγκαία και ο Ερντογάν το έχει καταλάβει, για αυτό και όρισε το νέο πρέσβη. Το Ισραήλ, από την πλευρά του, θα ζητήσει από την Τουρκία να σταματήσει να παρέχει στήριξη προς την παλαιστινιακή Χαμάς.

Η κυβέρνηση της Άγκυρας κατηγορείται από το Τελ Αβίβ, ότι χρηματοδοτεί δραστηριότητες της παλαιστινιακής οργάνωσης που ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας. Ισραηλινά ΜΜΕ ισχυρίζονται ότι αξιωματούχοι της Χαμάς έχουν τουρκικά διαβατήρια και ότι η παλαιστινιακή οργάνωση λειτουργεί μια εγκατάσταση στην Τουρκία για διεξάγει κυβερνοεπιθέσεις και κατά ισραηλινών στόχων.

Η Τουρκία έχει επικρίνει σφοδρά το Ισραήλ για τις επιθετικές πολιτικές του προς τους Παλαιστίνιους, όπως κατασκευή νέων ισραηλινών εποικισμών και σχέδια για προσάρτηση τμημάτων της Δυτικής Όχθης. Οι σχέσεις των δύο κρατών υπέστησαν βαρύ πλήγμα το 2010, με την υπόθεση του πλοίου Μαβί Μαρμαρά, που ήταν στο στολίσκο που επιχείρησε να σπάσει τον αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας για να προσφέρει βοήθεια στους Παλαιστίνιους.

Κατά την επιδρομή ισραηλινών κομάντο σκοτώθηκαν Τούρκοι ακτιβιστές, τους οποίους και αποζημίωσε αργότερα η ισραηλινή κυβέρνηση. Επίσης, η κυβέρνηση της Άγκυρας υποστηρίζει τη λύση δύο κρατών στην ισραηλινό-παλαιστινιακή διένεξη. Το ερώτημα που εγείρεται είναι τι όρους θα θέσει το Ισραήλ, καθώς θεωρείται να ιδιαίτερα δύσκολο να κάνει παραχωρήσεις στην πολιτική του προς το Παλαιστινιακό. O πρωθυπουργός Μπένζαμιν Νετανιάχου είναι επικεντρωμένος στην προάσπιση της εθνικής ασφαλείας και σε αυτό θα βασίσει την εκστρατεία του, σε περίπτωση νέων εκλογών.