Γιατί ο Τραμπ ωθείται να επιτεθεί στη Συρία

Γράφει ο Γιώργος Λυκοκάπης  – 

 Ο Ντόναλντ Τραμπ αιφνιδίασε ακόμα και το επιτελείο του όταν ανακοίνωσε στις 29 Μαρτίου την πρόθεση του να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από την Συρία. Λίγες μέρες μετά απέστειλε δυνάμεις της Εθνοφρουράς στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού για τον έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης. Ξεκίνησε αμέσως μία ρητορική αντιπαράθεση με την δεξιά κυβέρνηση του Ενρίκε Πιέτο, που θύμισε τις σκληρές προεκλογικές επιθέσεις του μεγιστάνα εναντίον του Μεξικού.

Ηταν φανερό πως ο Τραμπ ήθελε να εστιάσει στο εσωτερικό των ΗΠΑ, όπως έδειξε η απόφαση του για επιβολή δασμών στα κινεζικά προϊόντα. Η Συρία δεν ήταν στις προτεραιότητές του, μιας και το Ισλαμικό Κράτος έχει ουσιαστικά συντριβεί. Δεν τον απασχολούσε πλέον η ανατροπή του μπααθικού καθεστώτος, το οποίο εμφανίζεται εμφανώς ενισχυμένο. Ήταν θέμα χρόνου να επικρατήσουν οι δυνάμεις του Άσαντ στο τελευταίο προπύργιο των αντικαθεστωτικών ανταρτών, στην πόλη Γούτα, πάντα με την πολύτιμη βοήθεια της Μόσχας.

Κερδισμένο από μία αποχώρηση των ΗΠΑ θα ήταν σίγουρα και το σιιτικό Ιράν. Δυνάμεις του ιρανικού στρατού και σιίτες μαχητές της Χεζμπολάχ πολεμούν στο πλευρό των συριακών ενόπλων δυνάμεων από τις πρώτες μέρες του πολέμου. Η αυξανόμενη επιρροή του Ιράν στην Συρία προκαλεί αντιδράσεις στο Ισραήλ και την Σαουδική Αραβία. Για τον πρωθυπουργό Νετανιάχου και τον βασιλιά Σαλμάν, το καθεστώς της Τεχεράνης είναι εχθρός.

Οι πιο στενοί σύμμαχοι των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή σίγουρα δεν ενθουσιάστηκαν με την προοπτική αποχώρησης των Αμερικανών από την Συρία. Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν φάνηκε πρόθυμος να καλύψει το κενό. Όμως για το Τελ Αβίβ και το Ριάντ, το Παρίσι δεν μπορεί να υποκαταστήσει την αμερικανική παρουσία στην Συρία. Ο Εμμανουέλ Μακρόν είναι πολύ πιο διαλλακτικός στην αντιμετώπιση της Τεχεράνης από τον Αμερικανό ομόλογο του.

Η επίθεση με τα χημικά αλλάζει τα δεδομένα

Ανώτατοι αξιωματικοί του αμερικανικού στρατού πάσχιζαν προηγουμένως να μεταπείσουν τον Τραμπ. Η απόφαση του προέδρου για αποχώρηση έμοιαζε οριστική, μέχρι την επίθεση με χημικά όπλα που σημειώθηκε στην πόλη Ντούμα το Μεγάλο Σάββατο. Ο Τραμπ κατηγόρησε αμέσως για την επίθεση το καθεστώς Άσαντ, εξαπολύοντας ταυτόχρονα σκληρές ρητορικές επιθέσεις εναντίον της Μόσχας και της Τεχεράνης, των κυριότερων συμμάχων της Δαμασκού.

Οι εξελίξεις είναι πλέον ραγδαίες. Ουάσιγκτον και Μόσχα αντάλλαξαν βαριές κατηγορίες στον ΟΗΕ. Η Ρωσία μίλησε για προβοκάτσιες, ενώ οι ΗΠΑ κατηγόρησαν την Μόσχα για την αμέριστη στήριξη που προσφέρει στο αιμοσταγές καθεστώς του Άσαντ. Στο ίδιο μήκος κύματος με τις ΗΠΑ κινήθηκαν η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία. Ο Τραμπ ανέφερε πως θα λάβει μείζονες αποφάσεις για στρατιωτικά πλήγματα εναντίον της Συρίας τις επόμενες ώρες, παρά τις αντιδράσεις της Ρωσίας.

Ο Τούρκος πρόεδρος δεν εμπλέκεται προς το παρόν στην διαμάχη, αν και οι σχέσεις του με τον Άσαντ είναι πολεμικές. Ενδεικτική η συγκρατημένη ανακοίνωση της τουρκικής κυβέρνησης που μίλησε για επίθεση “που φέρεται” να πραγματοποιήθηκε από το συριακό καθεστώς. Ξεκάθαρα ο Ερντογάν έχει ως προτεραιότητα τη διαφύλαξη της συμμαχίας του με την Μόσχα και αποφεύγει περαιτέρω τυχοδιωκτισμούς στο μέτωπο της Συρίας. Οι Κούρδοι του YPG είναι ο πρωταρχικός του στόχος και όχι ο Άσαντ.

Με τα μάτια στραμμένα στο εσωτερικό

Πως όμως εξηγείται η μεταστροφή του Αμερικανού Προέδρου; Γιατί εμφανίζεται πρόθυμος για στρατιωτική εμπλοκή στην Συρία, όταν λίγες μέρες πριν ήταν έτοιμος να διατάξει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων; Ο Τραμπ δεν έχει τις φιλοδοξίες των νεοσυντηρητικών για “βίαιη εξαγωγή της δημοκρατίας” στην Μέση Ανατολή. Πασχίζει όμως να αποδείξει στο εσωτερικό των ΗΠΑ ότι δεν θυμίζει σε τίποτα τον Μπαράκ Ομπάμα.

Ο Ομπάμα απέφυγε το καλοκαίρι του 2013 να αναλάβει στρατιωτική δράση εναντίον του Άσαντ για παρόμοια επίθεση με χημικά που σημειώθηκε στο μέτωπο της Συρίας. Παρόλο που ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος είχε δηλώσει προηγουμένως εμφατικά πως η χρήση χημικών όπλων από την Δαμασκό θα παραβίαζε την “κόκκινη γραμμή” της Ουάσιγκτον. Ο Τραμπ χαρακτηρίζει την στάση του προκατόχου του δειλή και ντροπιαστική για την εικόνα των ΗΠΑ παγκοσμίως.

Φυσικά ο Ομπάμα απέφυγε να αναλάβει στρατιωτική δράση στην Συρία, όχι επειδή ήταν “δειλός”, αλλά γιατί υπήρχαν βάσιμες υποψίες πως η χρήση των χημικών όπλων ήταν προβοκάτσια. Προβοκάτσια των αντικαθεστωτικών ανταρτών ή των μυστικών υπηρεσιών της Σαουδικής Αραβίας με σκοπό να προκαλέσουν την στρατιωτική εισβολή των ΗΠΑ. Γι’ αυτό ο Ομπάμα προτίμησε την διπλωματική οδό στο ζήτημα των χημικών όπλων της Συρίας, ερχόμενος σε συμφωνία με την Μόσχα.

Όμως, ο σημερινός Πρόεδρος δεν έχει περιθώρια για διαπραγματεύσεις με την Μόσχα όσο διαρκούν οι έρευνες του FBI για το σκάνδαλο του Russiagate. Πριν μερικές ώρες το FBI πραγματοποίησε έφοδο στο σπίτι και στο γραφείο του δικηγόρου του Τραμπ, ο οποίος αντέδρασε οργισμένα, μιλώντας για “κυνήγι μαγισσών”. Κοινό μυστικό είναι πως σκέφτεται να αποπέμψει τον ειδικό ανακριτή Ρόμπερτ Μάλερ, τον οποίο θεωρεί “προκατειλημμένο” απέναντι του.

“Αλλαγής ατζέντας” ή “φωτιά και οργή”;

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ αναλαμβάνει στρατιωτική δράση στην Συρία. Τον Απρίλιο του 2017 είχε εκτοξεύσει 60 πυραύλους τόμαχοκ εναντίον συριακής στρατιωτικής βάσης. Αφορμή υπήρξε και τότε μία επίθεση με χημικά όπλα που είχε προηγηθεί. Τελικώς οι τόμαχοκ δεν άλλαξαν τους στρατιωτικούς συσχετισμούς στην Συρία, όπως είχαν τότε διαμορφωθεί. Παρέμειναν δυσμενείς για τους αντικαθεστωτικούς αντάρτες και ευνοϊκοί για το καθεστώς Άσαντ.

Ήταν όμως το ιδανικό επικοινωνιακό “προπέτασμα καπνού” που αναζητούσε ο Τραμπ για να απομακρύνει τον τότε διευθυντή τoυ FBI Τζέϊμς Κόμι. Ο Κόμι ερευνούσε το Russiagate και απομακρύνθηκε στις αρχές Μαίου, αφού όμως ο Πρόεδρος είχε ευφυώς αλλάξει την ατζέντα στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Ο Τραμπ έχει πιθανών σκοπό να ξεκινήσει έναν νέο γύρο αντιπαράθεσης με το FBI, απομακρύνοντας και τον ανακριτή Μάλερ. Θα το πράξει αφού έχει ολοκληρωθεί η στρατιωτική επιδρομή στην Συρία.

Υπάρχουν όμως ορισμένες διαφορές με το 2017 που πρέπει να επισημανθούν. Έχουμε πολεμική εμπλοκή του Ισραήλ, το οποίο βομβάρδισε στρατιωτικό αεροδρόμιο της Συρίας την Δευτέρα. Βλέπουμε μία οξεία αντιπαράθεση Ουάσιγκτον-Μόσχας που δεν υπήρχε αντιστοίχως το 2017. Η Μόσχα έχει προειδοποιήσει ότι θα υπάρξουν “σοβαρές συνέπειες” από μια νέα πυραυλική επίθεση των ΗΠΑ στην Συρία.

Ο Τραμπ είναι υπερβολικά εγωιστής και πολιτικά του είναι δύσκολο να υποχωρήσει. Πιθανότατα, θα υπάρξει επίθεση, απομένει να δούμε το εύρος του πλήγματος. Από αυτό θα κριθεί αν η επίθεση είναι ανάλογη με αυτή του 2017, επομένως θα πρέπει ληφθεί ως ένα παιχνίδι εξουσίας του Αμερικανού Προέδρου. Εάν όμως μιλάμε για “φωτιά και οργή”, δηλαδή για μαζικά στρατιωτικά πλήγματα εναντίον της Συρίας, υπάρχει ο κίνδυνος το μέτωπο της Συρίας να μετατραπεί σε μία γενικευμένη σύγκρουση, που θα έχει με βεβαιότητα τρομακτικές συνέπειες.