Γιατί οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις σε Βαλκάνιους πολιτικούς

Βρέχει κυρώσεις στα Βαλκάνια σε όσους πολιτικούς έχουν εκδηλώσει φιλορωσικές τάσεις, αν και τυπικά για την επιβολή των αμερικανο-βρετανικών κυρώσεων χρησιμοποιούνται προφάσεις σκανδάλων ή “υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών”. Στo στόχαστρο Αμερικανών και Βρετανών είναι πρώτος πρώτος ο πρώην πρωθυπουργός των Σκοπίων Νίκολα Γκρουέφσκι.

Ακολουθούν δύο πολιτικοί της Τριμερούς Προεδρίας της Σερβικής Δημοκρατίας (της Βοσνίας), ο Μίλοραντ Ντόντικ, και η πρόεδρος της Δημοκρατίας, Ζέλικα Τσβιγιάνοβιτς, που θεωρούνται “φιλορώσοι”. Επίσης κυρώσεις επιβλήθηκαν και σε μια Σερβίδα εισαγγελέα και έναν Βόσνιο βουλευτή. Υπενθυμίζεται ότι η Σερβική Δημοκρατία (της Βοσνίας) είναι η μία από τις δύο οντότητες που απαρτίζουν την Βοσνία-Ερζεγοβίνη, με την άλλη οντότητα να είναι η Ομοσπονδία Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.

Όσον αφορά στον Νίκολα Γκρουέφσκι, η κυβέρνησή του αντιστεκόταν στο θέμα της ονομασίας και έτσι εμπόδιζε την είσοδο της χώρας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Ο ίδιος θεωρούσε τον ρωσικό στρατό ανώτερο του ΝΑΤΟ. Απόρρητο έγγραφο που δημοσίευσε η βρετανική εφημερίδα Guardian το 2017 αποκάλυπτε τις προσπάθειες της Ρωσίας να συντηρήσει τον διχασμό στα Βαλκάνια ώστε να αποτρέψει την περαιτέρω διείσδυση του ΝΑΤΟ, αλλά ο Γκρουέφσκι επέμεινε ότι οι Ρώσοι δεν υπαγορεύουν την εξωτερική ή εσωτερική πολιτική του.

Οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί τότε μιλούσαν για ιδιαίτερα ενεργό μηχανισμό προπαγάνδας και για ανεξέλεγκτη δράση μυστικών υπηρεσιών που κατευθύνονταν από τις ρωσικές πρεσβείες πολλών χωρών της περιοχής, με στόχο να αποτραπεί η “ΝΑΤΟποίηση” των Βαλκανίων. Το 2015 είχε απονεμηθεί σε στενό συνεργάτη του Νίκολα Γκρουέφσκι το βραβείο Πούτιν, και η κυβέρνηση Γκρουέφσκι είχε υπογράψει σειρά συμφωνιών με ρωσικές επιχειρήσεις, όπως για την  κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου.

Ο ίδιος ο Γκρουέφσκι έλεγε και ξανάλεγε ότι «η Ρωσία ουδόλως ενδιαφέρεται να κατακτήσει τη χώρα μας» και η Μόσχα τον στήριζε σταθερά. Οι Βρετανοί υποστηρίζουν παράλληλα ότι η Ρωσία επίτηδες διέδιδε “θεωρίες συνωμοσίας” διαρκώς τα τελευταία χρόνια και ότι σε αυτές συμπεριλαμβάνονταν κατά τη γνώμη τους και τα σχέδια για “μεγάλη Αλβανία”. Αμερικανοί και Βρετανοί δηλώνουν εν ολίγοις ότι τα περί μεγάλης Αλβανίας είναι ρωσική προπαγάνδα. Στόχος των Ρώσων κατά τη γνώμη τους, ήταν να συντηρηθεί η εσωτερική κρίση μεταξύ σλαβόφωνων και αλβανόφωνων.

Και με την κυβέρνηση Ζάεφ, όμως, ειδικά με την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, η ρωσική προπαγάνδα έγινε ακόμα πιο ενεργή, κάτι που είχε και στην Ελλάδα συνέπειες και προκάλεσε απελάσεις. Ο Γκρουέφσκι μετά την άσκηση δίωξης εις βάρος του προ τριετίας, ζήτησε και έλαβε πολιτικό άσυλο στην Ουγγαρία. Εκτός από αυτόν, κυρώσεις επιβλήθηκαν τώρα και στον Σάσο Μιγιάλκοφ, τον πρώην επικεφαλής των Υπηρεσιών Αντικατασκοπείας των Σκοπίων.

Κυρώσεις

«Έχουμε προβεί σε αυτές τις ενέργειες ως απάντηση στην εμπλοκή αυτών των πρώην αξιωματούχων σε σημαντική διαφθορά. Οι ενέργειές τους υπονόμευσαν το κράτος δικαίου, τους δημοκρατικούς θεσμούς και τις δημόσιες διαδικασίες και διέβρωσαν την πίστη του κοινού στις κυβερνήσεις τους. Υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες ότι ο Γκρουέφσκι και ο Μιγιάλκοφ έκαναν κατάχρηση της εξουσίας τους για να ζητήσουν δωροδοκίες σε αντάλλαγμα για κυβερνητικές συμβάσεις και παρενέβησαν σε εκλογικές διαδικασίες για να ωφελήσουν πολιτικά τον εαυτό τους και το κόμμα τους»,ανέφερε η σχετική ανακοίνωση του Στέητ Ντιπάρτμεντ.

Όσον αφορά τους “Σέρβους”, η Τσβιγιάνοβιτς (από πατέρα Σερβοβόσνιο και μητέρα Κροατοβόσνια) αντιμετωπίζει την πρώτη δέσμη κυρώσεων του Ηνωμένου Βασιλείου για «υπονόμευση της νομιμότητας και της λειτουργικότητας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης» και την κατηγορία ότι η δράση της είναι ανθενωτική και αποσταθεροποιητική. Ο Βρετανός πρεσβευτής στη Βοσνία, Ματ Φιλντ, είπε ότι οι κυρώσεις δεν στρέφονται εναντίον πολιτών της Σερβικής Δημοκρατίας (της Βοσνίας), αλλά εναντίον συγκεκριμένων ατόμων.

Ο Ντόντικ από πλευράς του δήλωσε ότι αδιαφορεί για τις κυρώσεις που επέβαλε εις βάρος του το Ηνωμένο Βασίλειο, «καθώς είναι γνωστό ότι οι Βρετανοί ποτέ δεν είχαν καλές προθέσεις ως προς τους Σέρβους». Οι κυρώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου σημαίνουν ότι ο Ντόντικ και η Τσβιγιάνοβιτς δεν θα μπορούν να ταξιδέψουν στο Ηνωμένο Βασίλειο ή να χρησιμοποιήσουν ή να αποκτήσουν πρόσβαση σε οιαδήποτε περιουσιακά στοιχεία μπορεί να έχουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παρατηρητές στη χώρα φοβούνται πιθανές κυρώσεις από την ΕΕ. Οσον αφορά τις αμερικανικές κυρώσεις, ισχύουν τα ίδια για περιουσία στις ΗΠΑ και επιπλέον απαγορεύεται σε πολίτες των ΗΠΑ να έχουν συναλλαγές με τα άτομα στα οποία έχουν επιβληθεί κυρώσεις.

Στην παρούσα φάση οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις και στην πρώην γενική εισαγγελέα της Σερβικής Δημοκρατίας, Γκορντάνα Τάντιτς, και στον Ασίμ Σαράιλιτς, βουλευτή του μεγαλύτερου βοσνιακού κόμματος SDA, που είναι εθνικιστικό. Για την Γκορντάνα Τάντιτς η επιβολή των κυρώσεων αιτιολογήθηκε με το σκεφτικό ότι «ως επικεφαλής εισαγγελέας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, χρησιμοποίησε την επιρροή της για να παρέμβει στις δικαστικές διαδικασίες, για να προστατεύσει πολιτικούς από τη δίωξη και δεν ανέθεσε υποθέσεις σε εισαγγελείς μέσω ενός αυτοματοποιημένου συστήματος κατανομής υποθέσεων που είχε σχεδιαστεί, καθώς η ίδια ήθελε να αποτρέψει αξιόπιστες αναθέσεις εισαγγελικών καθηκόντων με βάση προσωπικούς ή πολιτικούς λόγους». Για τον Σαράιλιτς χρησιμοποιήθηκε ως πρόφαση ένα σκάνδαλο διαφθοράς και δωροδοκιών που δεν έχει ακόμη εκδικασθεί.