Γιατί οι Ουκρανοί θα μισήσουν σύντομα τον Ζελένσκι και τις ΗΠΑ

Είναι αποκαλυπτικά τα αποτελέσματα στις ελεύθερες εκλογές από το 1990 μέχρι το 2014. Στο τόξο ανατολική και νότια Ουκρανία, από το Χάρκοβο μέχρι την Οδησσό, ο φιλορώσος υποψήφιος για την προεδρία αποσπούσε πάνω από 90% των ψήφων. Αντιθέτως, στη δυτική Ουκρανία το ποσοστό του έπεφτε κάτω από το 10%. Το ακριβώς αντίστροφο συνέβαινε με τον εκάστοτε φιλοδυτικό υποψήφιο. Οι ρωσόφωνοι είναι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των Ουκρανών, αρκετοί εκ των οποίων, μάλιστα, έχουν και ρωσική εθνική συνείδηση, ενώ οι υπόλοιποι κατά κανόνα θεωρούσαν τους Ρώσους “αδελφό έθνος”, τουλάχιστον μέχρι τη ρωσική εισβολή. Αντιθέτως, στη δυτική Ουκρανία επικρατούσε ένα ισχυρό αντιρωσικό κλίμα με ιστορικές καταβολές.

Το 2014 ενορχηστρώθηκε το πραξικόπημα του Μαϊντάν εναντίον του διεφθαρμένου φιλορώσου προέδρου Γιανουκόβιτς. Η σχετική εξονυχιστική έρευνα Καναδού καθηγητή δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας για το τι πραγματικά συνέβη τότε. Το αποτέλεσμα, πάντως, ήταν να βαθύνει και να παγιωθεί ο υφιστάμενος κοινωνικός διχασμός. Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, το αντιρωσικό πογκρόμ και η de facto απόσχιση του Ντονμπάς προκάλεσαν ρήξη μεταξύ Κιέβου και Μόσχας.

Ο Ζελένσκι εξελέγη με 73% (έναντι 25% του Ποροσένκο, ακραιφνώς δυτικόφιλου και αναμεμιγμένου στο πραξικόπημα του Μαϊντάν), επαγγελλόμενος την πάταξη της διαφθοράς και τη γεφύρωση του χάσματος με τη Μόσχα. Γι’ αυτό και υπερψηφίστηκε και από πολλούς ρωσόφωνους-Ρώσους. Άλλαξε, όμως, βιολί. Ίσως έπαιξε ρόλο η αποκάλυψη –με αδιάσειστα στοιχεία– της βρετανικής εφημερίδας Guardian των παράνομων λογαριασμών του, με μεγάλα ποσά σε φορολογικούς παραδείσους. Δεν φαίνεται να είναι τυχαίο πως όταν ο Ζελένσκι έπεσε στην αγκαλιά της Ουάσινγκτον, αυτά τα στοιχεία εξαφανίστηκαν από τα δυτικά Μίντια.

Πώς φτάσαμε στην εισβολή

Από τότε –όπως έχει αποκαλύψει η New York Times– η CIA εγκατέστησε 12 σταθμούς παρακολούθησης κι όχι μόνο στα ρωσοουκρανικά σύνορα, ενώ από τη σύνοδο του Βουκουρεστίου το 2008 το ΝΑΤΟ είχε διακηρύξει την πρόθεσή του να επεκταθεί στην Ουκρανία. Επίσης, είχαν αρκετά νωρίτερα εγκατασταθεί σε Πολωνία και Ρουμανία συστήματα αεράμυνας και πυραυλικά συστήματα που στόχευαν τη Ρωσία, αν και επισήμως λεγόταν πως είχαν στόχο το Ιράν!

Μετά το πραξικόπημα του Μαϊντάν, την προσάρτηση της Κριμαίας και την εξέγερση στο Ντονμπάς υπογράφηκαν οι δύο ρωσοουκρανικές ειρηνευτικές συμφωνίες του Μινσκ, τις οποίες εγγυήθηκαν Γαλλία και Γερμανία. Οι συμφωνίες πρόβλεπαν ότι το Ντονμπάς θα παραμείνει στην ουκρανική επικράτεια, με καθεστώς τοπικής αυτονομίας. Οι συμφωνίες γρήγορα παραβιάστηκαν από το Κίεβο (με την παρασκηνιακή παρότρυνση ΗΠΑ-Βρετανίας) κι όπως αργότερα ομολόγησε κυνικά η Μέρκελ, οι συμφωνίες έγιναν μόνο και μόνο για να κερδίσουν οι Ουκρανοί χρόνο και να εξοπλιστούν! Από το 2014 μέχρι την εισβολή, μάλιστα, πολλές χιλιάδες Ρώσοι και φιλορώσοι άμαχοι, πολίτες της Ουκρανίας στο αποσχισθέν τμήμα του Ντονμπάς, σκοτώθηκαν από τους βομβαρδισμούς των ουκρανικών δυνάμεων.

Η ύστατη προσπάθεια για να αποτραπεί η εισβολή ήταν το σχέδιο της Μόσχας για μία αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη, που υποβλήθηκε στη Δύση στα τέλη του 2021. Η Δύση το πέταξε αμέσως στον κάλαθο των αχρήστων, αρνούμενη να συζητήσει σχετικά. Κάπως έτσι φτάσαμε στη –σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο παράνομη– ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο 2022. Η δεύτερη προσπάθεια για ειρήνη έγινε την άνοιξη του 2022, με τις διαπραγματεύσεις στην Κωνσταντινούπολη.

Μόσχα και Κίεβο είχαν μονογράψει σχέδιο ειρηνευτικής συμφωνίας με εξαιρετικά ευνοϊκές προβλέψεις για την Ουκρανία, συγκρινόμενες με τις τωρινές εδαφικές απώλειες και με τους τωρινούς ρωσικούς όρους. Όπως έχει αποδειχθεί από ομολογίες εμπλεκομένων, η συμφωνία τορπιλίστηκε όταν επισκέφθηκε το Κίεβο ο τότε Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον και πίεσε –και εξ ονόματος των ΗΠΑ– τον Ζελένσκι να την απορρίψει, όπως και έγινε.

Το δυτικό αφήγημα

Σύμφωνα με το δυτικό αφήγημα, η ρωσική εισβολή ήταν κεραυνός εν αιθρία, μία απρόκλητη επίθεση που υπαγορεύθηκε από το αυτοκρατορικό σύνδρομο του Πούτιν, ο οποίος οραματίζεται να κατακτήσει την ανατολική Ευρώπη. Το δυτικό αφήγημα διαμορφώθηκε και προβλήθηκε για να συσπειρώσει τη δυτική κοινή γνώμη πίσω από την αντιρωσική εκστρατεία. Ο Πούτιν εξομοιώθηκε με τον Χίτλερ και η άρνηση της διπλωματίας τεκμηριώθηκε με το επιχείρημα ότι τους “Χίτλερ τους πολεμάς, δεν τους κατευνάζεις”.

Τα γεγονότα, όμως, δείχνουν ότι η εισβολή ήταν η ύστατη προσπάθεια της Ρωσίας να προασπίσει την εθνική της ασφάλεια, αποτρέποντας την επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Αυτό δεν είναι δικαιολογία, είναι εξήγηση. Μετά από μεγάλες αυταπάτες, στη Μόσχα πείστηκαν ότι η Δύση επιζητούσε την απομόνωση και στρατηγική ήττα της Ρωσίας. Με άλλα λόγια, ενεργοποιήθηκε το ένστικτο εθνικής αυτοσυντήρησης. Για τους Ρώσους η Ρωσία είναι ιστορικά μεγάλη δύναμη και πρέπει να παραμείνει τέτοια. Στη Διάσκεψη του Μονάχου το 2007 ο Πούτιν είχε ζητήσει από τη Δύση να σεβαστεί τα ρωσικά συμφέροντα εθνικής ασφαλείας κι αυτό λέει και τώρα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο πυρήνας του προβλήματος υπερβαίνει την Ουκρανία, αφορά την αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη.

Στον παλιό Ψυχρό Πόλεμο οι Δυτικοί αναγνώριζαν τη Σοβιετική Ένωση ως μεγάλη δύναμη και σέβονταν την εθνική της ασφάλεια. Μετά την κατάρρευσή της, όμως, θεωρούν τη Ρωσία ηττημένη που δεν έχει δικαίωμα να διεκδικεί τέτοιο σεβασμό. Δεν είναι τυχαίο ότι την αποκαλούν περιφρονητικά «βενζινάδικο με πυρηνικά»! Οι Δυτικοί υποτιμούν βαθιά τη Ρωσία και στην πραγματικότητα ψυχολογικά τους αρέσει να είναι βυθισμένοι σ’ αυτή την ανάγνωση.

Με άλλα λόγια, ο δυτικός αντιρωσισμός δεν είναι ορθολογικός. Παραβιάζει την αρχή ότι πρέπει να γνωρίζεις καλά τον αντίπαλό σου εάν θέλεις να τον νικήσεις. Εάν δεν αρθεί αυτή η δυτική προσέγγιση ο νέος Ψυχρός Πόλεμος θα συνεχίζεται, ακόμα κι αν βρεθεί διευθέτηση στην Ουκρανία. Γι’ αυτό και οι ιδέες που κυκλοφορούν στη Δύση για ειρήνευση στην Ουκρανία –μεταξύ αυτών και του Τραμπ– είναι στον αέρα. Οι ΗΠΑ δεν είναι ο τρίτος που θα μεσολαβήσει μεταξύ Μόσχας και Κιέβου. Είναι εμπλεκόμενες στον πόλεμο.

Η επιδίωξη των ΗΠΑ

Μπορεί στη Δύση να έλεγαν με κραυγαλέο κυνισμό ότι φθείρουν τη Ρωσία, πολεμώντας την “μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό”, αλλά έχει σημασία τι έπραξε η ουκρανική ηγεσία. Εάν δεν είχε πραγματοποιηθεί το πραξικόπημα του Μαϊντάν, η Ουκρανία δεν θα είχε χάσει την Κριμαία, ούτε το Ντονμπάς. Αλλά και στη συνέχεια το Κίεβο τορπίλισε τις σχετικά ευνοϊκές Συμφωνίες του Μινσκ. Προφανώς, ο Ποροσένκο και το αντιρωσικό στρατόπεδο πίστεψαν ότι αφού έχουν πίσω τους τη Δύση, θα νικήσουν τη Ρωσία. Σ’ αυτή την οπτική προσχώρησε και ο Ζελένσκι, αν και ο ίδιος έχει ομολογήσει ότι η Δύση χρησιμοποιεί τους Ουκρανούς και τον πόλεμο για να φθείρει τη Ρωσία.

Αναμφίβολα, η Δύση στήριξε με όπλα, χρήμα, πληροφορίες, συμβουλές, ειδικευμένο προσωπικό και εκπαίδευση το Κίεβο, αλλά ο πόλεμος ήταν εξαρχής χαμένος για το Κίεβο. Αν και οι Ουκρανοί πολέμησαν και πολεμούν –ακόμα και τώρα που είναι υπό κατάρρευση– με απαράμιλλη γενναιότητα, η διαφορά δυναμικού είναι καταλυτική υπέρ της Ρωσίας. Η επιδίωξη των ΗΠΑ, άλλωστε, δεν ήταν η ήττα της Ρωσίας, επειδή, ακόμα κι αν αυτή ήταν εφικτή, φοβούνταν ότι σε περίπτωση υπαρξιακού κινδύνου η Μόσχα θα κατέφευγε στα πυρηνικά. Επιδίωξή τους ήταν η μεγαλύτερη δυνατή φθορά της Ρωσίας σ’ όλα τα επίπεδα και εάν ήταν δυνατόν η αποσταθεροποίηση του Πούτιν. Είναι ενδεικτικό ότι ο Μπάιντεν σταδιακά παραχώρησε στο Κίεβο τα πιο σύγχρονα και φονικά οπλικά συστήματα, αν και ούτε αυτά άλλαξαν την πορεία του πολέμου.

Υπενθυμίζω ότι το καλοκαίρι του 2023, ενώ οι Δυτικοί είχαν συνείδηση πως ο ουκρανικός στρατός δεν ήταν έτοιμος, πίεσαν ασφυκτικά για να αρχίσει η περιβόητη αντεπίθεση στο νότιο μέτωπο, αδιαφορώντας για τις πολλές χιλιάδες ουκρανικές ζωές που αυτή κόστισε. Μας το λέει η Wall Street Journal: «Όταν η Ουκρανία ξεκίνησε τη μεγάλη της αντεπίθεση, οι Δυτικοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι γνώριζαν ότι το Κίεβο δεν διέθετε όλη την εκπαίδευση ή τα όπλα, από οβίδες μέχρι μαχητικά αεροπλάνα, που απαιτούνταν για να κάμψει τις ρωσικές δυνάμεις».

Αλλά κι όταν ο ρωσικός στρατός ανέλαβε την πρωτοβουλία των κινήσεων και αργά αλλά σταθερά κέρδιζε έδαφος, η πίεση των Δυτικών προς τον Ζελένσκι είναι να κατεβάσει το όριο στράτευσης για να καλύψει τα τεράστια κενά από τις απώλειες. Έτσι, το όριο κατέβηκε από τα 27 στα 25 και τώρα τον πιέζουν να το κατεβάσει στα 18. Μία τέτοια απόφαση, όμως, θα είχε καταστροφικές δημογραφικές επιπτώσεις για την Ουκρανία, η οποία έχει ήδη χάσει σχεδόν τον μισό πληθυσμό της.

Η ώρα της αλήθειας

Είναι κοινός τόπος πλέον ότι η ζυγαριά έχει γύρει υπέρ της Ρωσίας. Η κατάσταση του ουκρανικού στρατού γίνεται όλο και πιο δραματική και εάν δεν μεσολαβήσει κάποια δραματική εξέλιξη θα καταρρεύσει. Η Μόσχα είναι ανοικτή σε διαπραγμάτευση, αλλά οι όροι της είναι επώδυνοι για το Κίεβο. Από την άλλη, η παράταση των επιχειρήσεων επιδεινώνει συνεχώς τη θέση του. Για να αποτρέψει τη διαφαινόμενη ήττα, ο Ζελένσκι προσπαθεί με κάθε τρόπο να παρασύρει το ΝΑΤΟ στον πόλεμο, αλλά βρίσκει τοίχο.

Είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού ότι όταν θα φτάσει η ώρα της αλήθειας, ο Ζελένσκι θα κατηγορήσει τη Δύση ότι “πρόδωσε την Ουκρανία”. Οι Ουκρανοί εκείνη την ώρα θα έρθουν –εάν δεν έχουν ήδη αρχίσει να έρχονται– αντιμέτωποι με αμείλικτα ερωτήματα: Άξιζε τον κόπο στον βωμό της ένταξης στο ΝΑΤΟ:

• Να μετρήσουν εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες;
• Να ακρωτηριαστεί η χώρα τους;
• Να καταστραφούν οι υποδομές και η οικονομία της;
• Να εγκαταλείψει τις εστίες του ο μισός πληθυσμός (μετανάστευση, απώλειες κλπ) και όσος έμεινε να υφίσταται εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, χωρίς ηλεκτρικό και θέρμανση μέσα στο χειμώνα;
• Τί θα τους κόστιζε εθνικά εάν είχαν επιλέξει εξαρχής την ουδετερότητα και είχαν αποφύγει τον άνισο πόλεμο;

Την απάντηση δεν θα την δώσω εγώ. Θα την δώσουν οι Ουκρανοί. Λογικά η απάντηση θα είναι συντριπτική για όσους τους παρέσυραν σ’ αυτή την καταστροφική σύγκρουση και για τον Ζελένσκι, αλλά και για τους Αμερικανούς. Οι Ουκρανοί μαθαίνουν με τον πιο επώδυνο τρόπο τη διαχρονική αλήθεια ότι οι μεγάλες δυνάμεις έχουν συμφέροντα, όχι φίλους…