Γιατί το Ισραήλ δεν έχει αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων

Την στιγμή που όλη η παγκόσμια κοινότητα περιμένει την επίσημη αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τις ΗΠΑ, που φέρεται να έχει προαναγγείλει ο ίδιος ο Αμερικανός Τζο πρόεδρος Μπάιντεν στην πρώτη του τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ερντογάν, το Ισραήλ εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει την πρώτη οργανωμένη γενοκτονία που πραγματοποιήθηκε στην σύγχρονη ιστορία.

Το ζήτημα έρχεται τελευταία στο προσκήνιο και είναι χαρακτηριστικά τα δημοσιεύματα του ισραηλινού τύπου που καλούν την ισραηλινή κυβέρνηση να προχωρήσει σε αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, που υπήρξε μία εκστρατεία οργανωμένου σφαγιασμού ενός εκατομμυρίου ανθρώπων, η οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το Ολοκαύτωμα που οργάνωσαν μετέπειτα οι Ναζί. Είναι χαρακτηριστικό πως οι Νεότουρκοι δεν είχαν δείξει έλεος ούτε στα γυναικόπαιδα, όπως ακριβώς και το χιτλερικό καθεστώς.

Μάλιστα είναι γνωστός ο θαυμασμός που έτρεφε ο Αδόλφος Χίτλερ για τον ίδιο τον ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ, όπως απέδειξε στην κλασική του πλέον μελέτη “Ατατούρκ και Ναζί” ο Ihrig Stefan, με τους Γερμανούς εθνικοσοσιαλιστές να ταύτιζαν τους Αρμένιους και τους Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τους Γερμανούς Εβραίους, τους οποίους αδημονούσαν να αντιμετωπίσουν με τις γενοκτονικές μεθόδους των Νεότουρκων και των κεμαλιστών. Είναι εξάλλου γνωστή η περίφημη φράση που αποδίδεται στον Χίτλερ: «Ποιος θυμάται την Γενοκτονία των Αρμενίων»;

Η παράδοση του Ισραήλ 

Εκ πρώτης όψεως το Ισραήλ απέφευγε να αναγνωρίσει την Γενοκτονία των Αρμενίων, ακριβώς για τον ίδιο λόγο που απέφευγαν και οι Αμερικανοί: Για μην διαταραχθούν οι σχέσεις του με την Τουρκία. Πάντως χώρες, όπως η Ολλανδία που επίσης έχει καλές οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία, έχουν αναγνωρίσει την Γενοκτονία των Αρμενίων. Εξάλλου αυτό το δεδομένο θα μπορούσε να γίνει κατανοητό τις προηγούμενες δεκαετίες, όταν η Τουρκία ήταν το μοναδικό μουσουλμανικό κράτος που αναγνώριζε το Ισραήλ και οι δύο χώρες είχαν αγαστούς, διπλωματικούς, στρατιωτικούς και οικονομικούς δεσμούς.

Την στιγμή που το Ισραήλ βλέπει θετικά την δημιουργία κουρδικού κράτους, με πολλούς Ισραηλινούς αξιωματούχους να συγκρίνουν παλαιότερα τους Κούρδους πεσμεργκά με τους σιωνιστές αντάρτες του Μεναχέμ Μπεγκίν, αποφεύγει την αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας, παρά την κοινή, οδυνηρή ιστορική εμπειρία των δύο λαών.

Ο ισραηλινός τύπος αναρωτιέται όλο και πιο έντονα αν υπάρχει πλέον λόγος να εμμένει σε αυτήν την στάση το Ισραήλ, όταν ο Ταγίπ Ερντογάν υποστηρίζει την ισλαμική Χαμάς και καταφέρεται εναντίον του Ισραήλ, χρησιμοποιώντας ακόμα και ανοιχτά αντισημιτικούς χαρακτηρισμούς, αν και όχι με την ίδια συχνότητα όπως μερικά χρόνια πριν, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος αποπειράται να αναθερμάνει τις σχέσεις του με το εβραϊκό κράτος, με εξαιρετικά περιορισμένη επιτυχία.

Το Τελ Αβίβ δεν θυμήθηκε την Γενοκτονία των Αρμενίων ούτε και στην σύγκρουση του Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου τα ισραηλινά όπλα συνείσφεραν στην νίκη των Αζέρων εις βάρος των Αρμενίων, από κοινού φυσικά με την τουρκική υποστήριξη στο “αδελφό έθνος” του Αζερμπαϊτζάν. Μάλιστα ο Αζέρος πρόεδρος είχε αποπειραθεί να λειτουργήσει ως μεσολαβητής για την αποκατάσταση των σχέσεων Τουρκίας και Ισραήλ, διαβεβαιώνοντας τους Ισραηλινούς πως «ο Ερντογάν δεν είναι αντισημίτης αλλά επηρεάζονταν από συμβούλους του, οι οποίοι έχουν πλέον απομακρυνθεί».

Ρητορική μίσους από τον Ερντογάν

Το μικρό αριστερό κόμμα Meretz είχε προτείνει σχέδιο νόμου το 2018 για την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, το οποίο τελικώς δεν είχε προχωρήσει από την ισραηλινή κυβέρνηση. Γενικότερα, οι όποιες πρωτοβουλίες αναγνώρισης της γενοκτονίας δεν συναντούσαν μεγάλη υποστήριξη στην Κνεσέτ, την ίδια στιγμή που ο Ερντογάν επιτίθονταν με μανία στο Ισραήλ, ταυτίζοντας το με τους Ναζί, μία σύγκριση προσβλητική για τα θύματα του Ολοκαυτώματος, πόσο μάλλον όταν προέρχεται από μία χώρα σαν την Τουρκία.

Μία Τουρκία, που σε αντίθεση με την σημερινή Γερμανία, εγκωμιάζει ανοιχτά τις πιο σκοτεινές περιόδους της ιστορίας της. Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν ύμνησε ανοιχτά τον Εβρέμ Πασά, τον πρωτεργάτη της Γενοκτονίας των Αρμενίων, κατά την επίσκεψη του στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ συχνά χρησιμοποιεί ρητορική μίσους, όπως την ανατριχιαστική φράση «τα απομεινάρια του σπαθιού», ένα προσβλητικό σύνθημα που χρησιμοποιούσαν οι Τούρκοι εθνικιστές για τους Αρμένιους επιζώντες της γενοκτονίας.

Πάντως, σε πρόσφατο άρθρο της η Haaretz, σημειώνει πως τα βαθύτερα αίτια για την στάση του Τελ Αβίβ δεν έχουν να κάνουν τόσο με τις γεωπολιτικές ισορροπίες, όσο περισσότερο με την ιστορική μνήμη του Ισραήλ, η οποία θέλει το Ολοκαύτωμα ως «μοναδικό» γεγονός στην ανθρώπινη ιστορία. Ο ίδιος ο ισραηλινός τύπος σημειώνει πως το Ισραήλ αντιμετωπίζει με λογική “περιούσιου λαού” τα ζητήματα της γενοκτονίας, σχεδόν “φοβούμενο” να μην υποσκελιστεί το Ολοκαύτωμα από έτερες γενοκτονίες, μία λογική που υποτιμά τον πόνο των Αρμενίων και είναι κατώτερη των ιστορικών περιστάσεων.