Γκαμπόν: Έσπασε ένας ακόμα φιλογαλλικός κρίκος

Την στιγμή που μαίνεται η αντιπαράθεση της Γαλλίας με τους πραξικοπηματίες του Νίγηρα, ένα νέο πραξικόπημα σε αφρικανική χώρα, στην Γκαμπόν, είναι σε εξέλιξη. Πρόκειται για μία ακόμη πρώην γαλλική αποικία, μετά το Μάλι, την Μπουργκίνα Φάσο και τον Νίγηρα, όπου η εξουσία πέρασε στα χέρια αξιωματικών του στρατού. Το πραξικόπημα συνάντησε διεθνείς αντιδράσεις καταδίκης και μέχρι στιγμής δεν είναι ξεκάθαρο αν οι πραξικοπηματίες έχει διεθνή υποστήριξη, πχ την Ρωσία ή την Wagner, που δραστηριοποιείται τελευταία έντονα στην “Μαύρη Ήπειρο”.

Ο στρατός δήλωσε πως θέτει τέλος στην δυναστεία των Μπονγκό, που εξουσιάζει την χώρα από το… 1960, δηλαδή από όταν κέρδισε την “ανεξαρτησία” της! Ο πατριάρχης της πάμπλουτης και κλεπτοκρατικής δυναστείας, Ομάρ, κυβερνούσε επί 41 χρόνια, για να τον διαδεχτεί ο γιος του, Αλί, το 2009. Είναι αυτός που ανατράπηκε από τους πραξικοπηματίες, όταν λίγο μετά τις τελευταίες εκλογές, επικράτησε (όπως ήταν απολύτως αναμενόμενο) με 65% και τον αντίπαλο του να μην αναγνωρίζει το αποτέλεσμα, καταγγέλλοντας νοθεία.

Η Γκαμπόν είναι άλλη μία χώρα της “Μαύρης Ηπείρου” πλούσια σε πρώτες ύλες, με φτωχό πληθυσμό, όπου η εξουσία ασκούνταν επί δεκαετίες από μια διεφθαρμένη και αυταρχική δυναστεία, απολύτως εξαρτώμενη με την Γαλλία. Εξ’ ου και τα πραξικοπήματα, που πολλαπλασιάζονται σαν τα “μανιτάρια” σε πολλές χώρες της Αφρικής τελευταία, εκλαμβάνονται από μέρος του πληθυσμού ως συνέχεια του αντιαποικιακού αγώνα, ως ένας αγώνας κατά των κλεπτοκρατικών ελίτ που συνεργάζονται με την μισητή Γαλλία.

Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του Τρίτου Κόσμου, όπου ελλείψει κάποιου κοινωνικού υποκειμένου (προλεταριάτου, κομμάτων κτλ) εμφανίζεται ο στρατός ως φορέας κοινωνικής ανατροπής (χαρακτηριστικό παράδειγμα στην “Μαύρη Ήπειρο” η Αιθιοπία, με το μαρξιστικό καθεστώς του συνταγματάρχη Μεγκίστου). Μία άλλη περίπτωση (και διόλου αιματηρή, σε αντίθεση με την χούντα του Μεγκίστου) η Μπουργκίνα Φάσο, την οποία απασχολεί μία ιστορική δική, για την δολοφονία του χαρισματικού της ηγέτη, του 34χρονου λοχαγού Τομά Σανκαρά, του ονομαζόμενου και “Τσε Γκεβάρα της Αφρικής”. Ο Σανκαρά είναι μία χαρακτηριστική περίπτωση ενός πραξικοπηματία που εξελίχθηκε σε λαϊκό επαναστάτη.

Ο Σανκαρά δολοφονήθηκε από έναν πρώην σύμμαχο του, σε μία δολοφονία για την οποία υπάρχουν πολλές υποψίες ότι ενορχηστρώθηκε από την πρώην αποικιοκρατική δύναμη, την Γαλλία, με την οποία ο Σανκαρά είχε έρθει σε σύγκρουση. Δεν είναι διόλου τυχαίο που το  αντιγαλλικό αίσθημα κυριαρχεί στην χώρα. Μάλιστα, ο σημερινός επικεφαλής των πραξικοπηματιών, ο (κατά διαβολική σύμπτωση) 34χρονος λοχαγός (!) Ιμπραήμ Τραορέ, εμφανίζεται ως συνεχιστής της μνήμης του Σανκαρά.

“Στραβά μάτια” για το Τσαντ

Μπορεί η Δύση και ειδικότερα η Γαλλία να εμφανίζονται να ανησυχούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον Νίγηρα ή στην Γκαμπόν, δεν δείχνουν όμως την ίδια στάση έναντι άλλων χωρών, για παράδειγμα του Τσαντ, όπου στα τέλη του 2022 η χούντα του στρατηγού Μοχάμαντ Ιντρίς Ντεμπί Ιτνό, έπνιξε στο αίμα τις διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης, σκοτώνοντας και τραυματίζοντας δεκάδες ανθρώπους. Μόνη εξαίρεση η αντίδραση της Γερμανίας, όπου το Τσαντ απάντησε απελαύνοντας τον πρεσβευτή της.

Σύμφωνα με τον Economist η Γαλλία «έκανε τα στραβά μάτια» όταν ο στρατός παρέδωσε την εξουσία στον γιο του επί τριάντα χρόνια δικτάτορα του Τσαντ, Ιντρίς Ντεμπί, μετά την δολοφονία του τελευταίου σε μάχη με αντάρτες. Ο Μοχάμαντ Ιντρίς Ντεμπί Ιτνό συνεχίζει την πολιτική καταστολής και τρομοκρατίας που κληρονόμησε από τον διαβόητο πατέρα του.

Η Γαλλία διατηρεί στρατιωτική παρουσία στο Τσαντ και ουδόλως δείχνει σπουδή να αποκατασταθεί η “συνταγματική τάξη” στην χώρα, μέσω ελεύθερων εκλογών. Οι πρώην πρόεδροι Σαρκοζί και Ολάντ είχαν προνομιακές σχέσεις με το Τσαντ, ενώ στην κηδεία του πατρός Ντεμπί παρευρέθηκε ο σημερινός πρόεδρος της Γαλλίας, Μακρόν, αποχαιρετώντας μάλιστα τον δικτάτορα σαν έναν φίλο της Γαλλίας.

Ο “Πινοσέτ της Αφρικής”

Ο πατήρ Ντεμπί είχε ανατρέψει το 1990 έναν άλλο δικτάτορα, τον επονομαζόμενο “Πινοσέτ της Αφρικής”, τον αιμοσταγή πολέμαρχο Χισέν Χαμπρέ, τον “αγαπημένο” Αφρικανό ηγέτη των Γάλλων, αλλά και της κυβέρνησης Ρήγκαν, λόγω της αντιπαλότητας του με τον Καντάφι. Ο Χαμπρέ πέθανε το 2021 από κορονοϊό, λίγο πριν την δίκη του για τα εγκλήματα του από Ειδικό Δικαστήριο που συνέστησε η Αφρικανική Ένωση.

«Ο Χισέν Χαμπρέ θα μείνει στην ιστορία ως ένας από τους πιο ανελέητους δικτάτορες του κόσμου, ένας άνθρωπος που κατέσφαξε τον ίδιο το λαό του, έκαψε ολόκληρα χωριά, έστειλε γυναίκες να υπηρετήσουν τα στρατεύματά του ως σκλάβες του σεξ και οικοδόμησε μυστικά μπουντρούμια για να κάνει μεσαιωνικά βασανιστήρια στους εχθρούς του», δήλωσε ο Ριντ Μπρόντι της Διεθνούς Επιτροπής Νομικών, ο οποίος είχε δουλέψει από το 1999 με θύματα του Αμπρέ.

Βεβαίως όλα αυτά δεν είχαν εμποδίσει τον Ρόναλντ Ρήγκαν να υποδεχτεί με τιμές απελευθερωτή τον αιμοσταγή Χαμπρέ, μόλις τρία χρόνια πριν την ανατροπή του δικτάτορα, δηλώνοντας πως «οι Ηνωμένες Πολιτείες προσχώρησαν περήφανα με τη Γαλλία, το Ζαΐρ (του έτερου Αφρικανού δικτάτορα, Μομπούτου), την Αίγυπτο και άλλους φίλους στην προσπάθεια να παράσχουν στην κυβέρνηση του προέδρου Χαμπρέ τα μέσα για να πολεμήσει και να κερδίσει» (τον πόλεμο με την Λιβύη).

Mάλιστα, ακόμα και όταν οι δυνάμεις του Χαμπρέ έφτασαν να απαγάγουν την Γαλλίδα  ανθρωπολόγο Françoise Claustre και να σκοτώσουν τον λοχαγό Pierre Galopin, που αποπειράθηκε να διαπραγματευτεί την απελευθέρωσή της το 1975, η Γαλλία συνέχισε να παρέχει όπλα, υλικοτεχνική υποστήριξη και συμβούλους στο Τσαντ, προκειμένου να επικρατήσει της Λιβύης.

Όμως, στενός σύμμαχος του δικτάτορα ήταν και ο μετέπειτα σοσιαλιστής πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν, αν και σύμφωνα με Γάλλο δημοσιογράφο «συμπαθούσε τον Χαμπρέ, όπως το σκοινί τον κρεμασμένο», με τα όποια ανθρωπιστικά ιδεώδη του Γάλλου Σοσιαλιστή ηγέτη να υποτάσσονται στα στενά οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα. Δεν θα ήταν η πρώτη φορά άλλωστε…