Η Μαφία τον στήριξε, η Μαφία τον γκρεμίζει

Στις 20 Απριλίου οι ήδη δύσκολες διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης στην Ιταλία συνάντησαν ένα νέο εμπόδιο, που τις κατέστησε ακόμη πιο δυσχερείς. Πέντε χρόνια από την έναρξή της ενώπιον του Κακουργιοδικείου του Παλέρμο, ολοκληρώθηκε η δίκη για τις τρομοκρατικές επιθέσεις της μαφίας στις αρχές της δεκαετίας του ΄90. Οι δικαστές καταδίκασαν σε πολυετή φυλάκιση τους περισσότερους κατηγορούμενους. Ανάμεσά τους και οι πρώην επικεφαλής των καραμπινιέρων στη Σικελία Μάριο Μόρι και Αντόνιο Σουμπράνι, πράκτορες της μυστικής υπηρεσίας εσωτερικής ασφαλείας αλλά και νονοί της Κόζα Νόστρα.

Η καταδίκη όμως που φέρει ειδικό βάρος επί των διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης είναι τα 12 χρόνια φυλάκισης του Μαρτσέλο Ντελλ΄Ούτρι. Ο πρώην γερουσιαστής διετέλεσε δεξί χέρι του Σίλβιο Μπερλουσκόνι για δεκαετίες: επικεφαλής της διαφημιστικής εταιρείας του ομίλου Pubblitalia και ο άνθρωπος που χρησιμοποίησε το διαφημιστικό δίκτυο ώστε να οργανώσει από το μηδέν το κόμμα Forza Italia πριν τις εκλογές του 1994, όταν ο Μπερλουσκόνι έγινε επιτέλους πρωθυπουργός.

Ο Ντελλ΄Ούτρι εκτίει ήδη ποινή, επίσης για σχέσεις με τη μαφία. Η νέα καταδίκη του έπεσε σαν κεραυνός επί του Μπερλουσκόνι. Στον ενάμιση μήνα που πέρασε από τις εκλογές της 4ης Μαρτίου, ο Καβαλιέρε έκανε τα πάντα για να εμφανίσει ως παρένθεση την ταπεινωτική ήττα του και να ξαναμπεί δυναμικά στο πολιτικό παιχνίδι. Αναγνώρισε τον ηγέτη της Λέγκας ως επικεφαλής της δεξιάς παράταξης, αλλά απαίτησε από τον Ματέο Σαλβίνι να διαπραγματευτεί με τον Κίνημα 5 Αστέρων για κυβερνητική συμμαχία όχι μόνο με το δικό του κόμμα αλλά με όλη τη δεξιά, συμπεριλαμβανομένου και του Forza Italia.

Για να επιβάλει την παρουσία του στις διαβουλεύσεις ο Μπερλουσκόνι δεν δίστασε προ ουδενός. Μετά τη διαβούλευση του Σαλβίνι με τον πρόεδρο της Ιταλίας Σέρτζο Ματαρέλα, ο ηγέτης της Λέγκας ανέφερε στους δημοσιογράφους το περιεχόμενο της συζήτησης. Στέκοντας στα δεξιά του, ο Μπερλουσκόνι σχολίαζε τις δηλώσεις του με χειρονομίες, θέλοντας να δείξει πως εκείνος υπαγόρευε στον Σαλβίνι τι πρέπει να πει. Μια εβδομάδα αργότερα, το Κίνημα 5 Αστέρων επανέλαβε την άρνησή του να συνεργαστεί με τον Μπερλουσκόνι, με το επιχείρημα «δεν συνεργαζόμαστε με μαφιόζους». Η απάντηση του Μπερλουσκόνι ήταν κλασική του Καβαλιέρε: η ηγεσία του κινήματος είναι «άχρηστοι και ανίκανοι ηλίθιοι», τους οποίους θα μπορούσε να προσλάβει στις επιχειρήσεις του μόνο «για να καθαρίζουν τις τουαλέτες».

Η καταδίκη όμως του στενού συνεργάτη του φαίνεται να τοποθετεί τον Μπερλουσκόνι στο περιθώριο των διαπραγματεύσεων. Ο Σαλβίνι φρόντισε να κρατήσει αποστάσεις από τον Καβαλιέρε υπογραμμίζοντας, για πρώτη φορά, το αυτονόητο: δεν υπάρχει «κεντροδεξιά συμμαχία», υπάρχουν τρία δεξιά κόμματα που μπορούν να κινηθούν ανεξάρτητα.

Εικοσαετείς εισαγγελικές έρευνες

Το αιτιολογικό της απόφασης για την πρόσφατη καταδίκη του Ντελλ΄Ούτρι αναμένεται σε περίπου τρεις μήνες. Είναι εμφανές, όμως, ότι οι δικαστές του Παλέρμο δέχτηκαν σχεδόν εξ ολοκλήρου τα στοιχεία που παρουσίασαν τρεις σικελικές εισαγγελίες στις μετ΄ εμποδίων έρευνες που διήρκησαν σχεδόν μια εικοσαετία.

Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, η σικελική Κόζα Νόστρα είχε εξασφαλίσει για μια δεκαετία την υποστήριξη και τη συνεργασία του τότε μεγαλύτερου κόμματος της Ιταλίας, της χριστιανοδημοκρατίας, και πιο συγκεκριμένα του εσωκομματικού ρεύματος υπό την καθοδήγηση του επτάκις πρωθυπουργού Τζούλιο Αντρεότι. Η υποστήριξη, όμως, κλονίστηκε το 1992, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε την καταδίκη των 468 μεγαλομαφιόζων που είχαν στείλει στη φυλακή οι δολοφονημένοι εισαγγελείς Φαλκόνε και Μπορσελίνο.

Ο αρχηγός της Κόζα Νόστρα Τοτό Ριίνα αισθάνθηκε προδομένος και αντεπετέθη: δολοφόνησε τους δύο εισαγγελείς, πυροβόλησε τους δύο κορυφαίους συνεργάτες του Αντρεότι στη Σικελία, τον ευρωβουλευτή Σάλβο Λίμα και τον εργολάβο φοροεισπράκτορα Ινιάτσιο Σάλβο, ενώ εξαπέλυσε κύμα βομβιστικών επιθέσεων σε αρχαία μνημεία στη Ρώμη, τη Φλωρεντία και το Μιλάνο. Παράλληλα, η σικελική μαφία δημιούργησε πολιτικό κόμμα, την «Ελεύθερη Σικελία». Το νέο κίνημα, που σύντομα έκανε εμφανή την παρουσία του σε όλο το νησί, επεδίωκε την απόσχιση της Σικελίας. Ουσιαστικά, η Κόζα Νόστρα επανέφερε στην επικαιρότητα το σχέδιο που είχε σχετική επιτυχία αμέσως μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο, όμως, αποσύρθηκε τελικά, καθώς η άρχουσα τάξη της Σικελίας διαπραγματεύτηκε με την κεντρική κυβέρνηση και εξασφάλισε ευρεία αυτονομία και χρηματοδότηση.

Η Κόζα Νόστρα ξαναχτυπά

Το ίδιο σκηνικό έστησε η Κόζα Νόστρα και στις αρχές της δεκαετίας του ΄90. Την ώρα που έσπερνε βόμβες στην ηπειρωτική Ιταλία, άρχισε μυστικές διαπραγματεύσεις, σε πρώτη φάση, με κάποιους από την ηγεσία των Καραμπινιέρων, για να επιβάλει τους όρους της. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο της πρόσφατης δικαστικής απόφασης, στις διαπραγματεύσεις δεν άργησε να εμπλακεί και ο Ντελλ΄ Ούτρι, αρχιτέκτονας τότε του υπό σύσταση Forza Italia.

Οι διαπραγματεύσεις προχωρούσαν με δυσκολία. Σύμφωνα με δεκάδες ανανήψαντες μαφιόζους, τους οποίους οι δικαστές θεώρησαν αξιόπιστους, ο Ριίνα ήταν έτοιμος να εξαπολύσει νέο κύμα βίας, προκειμένου να εξαναγκάσει τον Μπερλουσκόνι σε συμβιβασμό. Αλλά η προοπτική νέου πολέμου με την ιταλική κυβέρνηση δεν έπεισε τους άλλους νονούς. Ανέλαβε, λοιπόν, πρωτοβουλία ο φιλόδοξος Μπερνάρντο Προβεντζάνο, υπ΄αριθμόν δύο της Κόζα Νόστρα: υπέδειξε στους καραμπινιέρους πού κρυβόταν ο Ριίνα, καταζητούμενος επί 21 ολόκληρα χρόνια. Το 1993, ο αρχηγός της Κόζα Νοστρα συνελήφθη, αλλά, οι καραμπινιέροι, τιμώντας τη συμφωνία με τον Προβεντζάνο, δεν ερεύνησαν το κρησφύγετο του Ριίνα κι έδωσαν έτσι τη δυνατότητα στην Κόζα Νόστρα να εξαφανίσει κάθε ενοχοποιητικό στοιχείο.

Αφού βγήκε από τη μέση ο Ριίνα, η συμφωνία φαίνεται να επιτεύχθηκε λίγους μήνες πριν τις κρίσιμες εκλογές του 1994. Το κόμμα του Μπερλουσκόνι ανέλαβε να επανεξετάσει τις καταδίκες, να ελαφρύνει τους όρους κράτησης των φυλακισμένων αρχηγών της Κόζα Νόστρα και να καταργήσει τους πιο αυστηρούς νόμους για την καταστολή της οργάνωσης. Σε αντάλλαγμα, η «Ελεύθερη Σικελία» εξαφανίστηκε εν μία νυκτί και στις εκλογές, που έγιναν με το πλειοψηφικό σύστημα, το Forza Italia κέρδισε όλες τις έδρες στο νησί.

Ως πρωθυπουργός ο Μπερλουσκόνι τήρησε μόνον ένα μέρος από τα συμφωνηθέντα με τους νονούς. Ουσιαστικά, το μόνο μέτρο που έλαβε η κυβέρνησή του ήταν να ελαφρύνει τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές υψίστης ασφαλείας. Αλλά η Κόζα Νόστρα είχε δικούς της ανθρώπους και μέσα στο κόμμα του Μπερλουσκόνι και στην κυβέρνηση.

Όλα αυτά τα χρόνια η κρυφή συμφωνία του Μπερλουσκόνι με τη σικελική μαφία ήταν κοινό μυστικό. Ένα μυστικό που γινόταν όλο και πιο φανερό κάθε φορά που το Forza Italia έπαιρνε εκπληκτικά ποσοστά στη Σικελία. Η πρόσφατη απόφαση του κακουργιοδικείου με την οποία τεκμηριώνονται οι δοσοληψίες του Μπερλουσκόνι με την Κόζα Νόστρα καταστρέφει, μάλλον οριστικά, κάθε ελπίδα του Καβαλιέρε να βρεθεί στην εξουσία για ακόμη μία φορά, έστω και στο πλαίσιο κυβερνητικού συνασπισμού.