H τουρκική διείσδυση στα Βαλκάνια

Γράφει η Ιωάννα Ηλιάδη  – 

Γιουνούς Εμρέ είναι το όνομά μου

Η φωτιά μου μεγαλώνει μέρα με τη μέρα

Στους δύο κόσμους, ο στόχος μου είναι τούτος

Εσένα είναι που χρειάζομαι, Εσένα.

Το ποίημα του Τούρκου ποιητή και Σούφι μυστικιστή “Γιουνούς Εμρέ” θα μπορούσε να αποδώσει την τουρκική πολιτική διείσδυσης στα Βαλκάνια την τελευταία 20ετία. Μιας διείσδυσης, κατά την οποία το πολιτιστικό κέντρο “Γιουνούς Εμρέ” είναι ο πολιορκητικός κριός στο παζλ των κοινωνιών της χερσονήσου του Αίμου.

Η τουρκική διείσδυση στα Βαλκάνια, έχει ξεκινήσει τις δυο τελευταίες δεκαετίες, σύμφωνα με το «Ίδρυμα Επιστήμη και Πολιτική» (Stiftung Wissenschaft und Politik – SWP), ένα από τα σημαντικότερα ινστιτούτα παραγωγής πολιτικής σκέψης της Γερμανίας. Επιτυγχάνεται κυρίως μέσω διείσδυσης στις μουσουλμανικές κοινωνίες, χτίζοντας τζαμιά, σχολεία και νοσοκομεία σε υποβαθμισμένες περιοχές. Η τακτική έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 54 πολιτιστικά κέντρα που φέρουν το όνομα “Γιουνούς Εμρέ”, τα 14 βρίσκονται στα Βαλκάνια. Μάλιστα, όπως μπορείτε να δείτε και στον διαδραστικό χάρτη που ακολουθεί, το Κόσοβο, η Βοσνία και η Αλβανία, διαθέτουν πάνω από δυο κέντρα σε περιοχές έντονου τουρκικού ενδιαφέροντος.

Η διείσδυση στους στρατούς των βαλκανικών χωρών

Παράλληλα επιχειρείται διείσδυση μέσω συμφωνιών στρατιωτικής συνεργασίας, όπως η πρόσφατη μεταξύ της Άγκυρας και των Τιράνων. Οι Αλβανοί στρατιωτικοί όταν θα αποφοιτούν από την τουρκική στρατιωτική ακαδημία, θα φορούν το χαρακτηριστικό δαχτυλίδι της “τάξης” τους για μια ολόκληρη ζωή, σε ανάμνηση της φοίτησής τους, αλλά και της επιρροής που η Άγκυρα ασκεί επάνω τους.

Η Άγκυρα, κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης της Αλβανίδας υπουργού Άμυνας στην Τουρκία, έκλεισε μια σημαντική στρατιωτική συνεργασία. Σύμφωνα με αυτήν, η Τουρκία θα παρέχει ιατρική περίθαλψη των Αλβανών στρατιωτικών στα στρατιωτικά της νοσοκομεία.

Ο τουρκικός στρατιωτικός ρόλος στα Δυτικά Βαλκάνια, τυπικά έχει στόχο την προετοιμασία και προσέγγιση των χωρών αυτών με το ΝΑΤΟ και τις δομές της ΕΕ. Στην πραγματικότητα, όμως, η Άγκυρα προωθεί τα δικά της εθνικά συμφέροντα, χρησιμοποιώντας ΝΑΤΟϊκό μανδύα. Σύμφωνα με το γερμανικό ινστιτούτο SWP, πάντως, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, στην ΠΓΔΜ και στο Κοσσυφοπέδιο, όπου τα εθνικά θέματα ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητα, η Τουρκία συνεργάστηκε στενά με τις ΗΠΑ.

Διμερείς συμφωνίες

Ενδεικτικά, έχουν υπογραφεί αρκετές διμερείς συμφωνίες μεταξύ Τουρκίας και Βοσνίας για συνεργασία στη στρατιωτική εκπαίδευση, στην υποδομή της αμυντικής βιομηχανίας, στη στρατιωτική τεχνολογία κ.α., ώστε να έρθει ο βοσνιακός στρατός κοντά στο ΝΑΤΟ. Επίσης, το 2006, συνήψαν συμφωνία που επιτρέπει στη Βοσνία να χρησιμοποιήσει μια βάση κατάρτισης του ΝΑΤΟ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Από την ίδρυση της ΠΓΔΜ η Τουρκία έγινε σημαντικός στρατιωτικός σύμμαχός της, παρέχοντας στρατιωτικό εξοπλισμό εκατομμυρίων δολαρίων και υποστηρίζοντας τις προσπάθειες για ένταξή της στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Ακόμη, το 2010 οι υπουργοί Άμυνας των δύο χωρών υπέγραψαν συμφωνία για στρατιωτικο-οικονομική συνεργασία. «Σύμφωνα με πληροφορίες, οι περισσότεροι στρατηγοί του Στρατού της ΠΓΔΜ μιλούν Τουρκικά παρά Αγγλικά», αναφέρει το SWP. 

Ο Ταγίπ Ερντογάν σε κάθε ευκαιρία προβάλλει τη στήριξή του προς την ΠΓΔΜ και την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Εχει, δε, επανειλημμένα επικρίνει τη στάση της Ελλάδας και έχει χαρακτηρίσει «μεγάλη αδικία» την παρεμπόδιση της ένταξης λόγω της διαφοράς γύρω από το όνομα. Σε ομιλίες του έχει επισημάνει πως «οι δεσμοί μεταξύ Τουρκίας και Μακεδονίας είναι αδελφικοί», ότι «Άγκυρα και Σκόπια δεν έχουν καμία διαφορά και δεν πρόκειται να αφήσουμε τους αδελφούς μας Μακεδόνες μόνους», πως «η Τουρκία θα βρίσκεται πάντα στο πλευρό της Μακεδονίας». Φθάνει, δε, στο σημείο να δηλώνει ότι η Άγκυρα δεν θα επιτρέψει την αλλαγή του ονόματος των Σκοπίων. (Καθημερινή 8/2/2018)

Αλλά και με το Κοσσυφοπέδιο η Τουρκία έχει οικοδομήσει στρατιωτικούς δεσμούς. Αρχικά διευκολύνοντας τις ΝΑΤΟικές επιθέσεις και στη συνέχεια επιδιώκοντας ενεργό ρόλο στο μεταπολεμικό τοπίο, μέσω της «ειρηνευτικής αποστολής» καθώς και της ανοικοδόμησης και ανάπτυξης της χώρας. Έτσι, ενδεικτικά, οι δύο χώρες έχουν υπογράψει Σύμφωνο Συνεργασίας στην Άμυνα (2009). Επίσης, η Τουρκία συμμετείχε στην αποστολή της ΕΕ για την επιβολή του κράτους δικαίου (2011).