Η Αλάσκα δεν είναι μακριά από την Ελλάδα!

Η επίσκεψη Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο πραγματοποιείται σε κρίσιμη καμπή για τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς η Ουάσιγκτον επιχειρεί να διαμορφώσει πλαίσιο διαπραγματεύσεων με τη Μόσχα. Οι δηλώσεις Τραμπ περί “άμεσου τερματισμού” του πολέμου, με αντάλλαγμα την οριστική απώλεια της Κριμαίας και τον αποκλεισμό της ένταξης στο ΝΑΤΟ, προκαλούν αντιδράσεις στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει πρόθυμη να στηρίξει ένα μοντέλο εγγυήσεων ασφαλείας για το Κίεβο, με βάση το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, υπογραμμίζοντας ότι η εδαφική ακεραιότητα και η στρατιωτική ανεξαρτησία της Ουκρανίας δεν μπορεί να τεθούν υπό περιορισμούς.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μπορεί να τερματίσει “σχεδόν αμέσως” τον πόλεμο με τη Ρωσία, εφόσον αποδεχθεί ορισμένους όρους. Κατέστησε σαφές ότι η Ουκρανία δεν πρόκειται να ανακτήσει την Κριμαία, που προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014, ούτε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, τονίζοντας ότι «μερικά πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ».

Παράλληλα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, επισήμανε ότι η αμερικανική διπλωματία θα συνεχίσει να αναζητά οδό ειρήνης, αλλά προειδοποίησε ότι το ενδεχόμενο συνέχισης του πολέμου με βαρύ ανθρώπινο κόστος παραμένει ορατό. Στο επίκεντρο των συνομιλιών Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα, όπως διευκρίνισε, βρίσκονται οι εγγυήσεις ασφαλείας προς την Ουκρανία και η ανάγκη αμοιβαίων παραχωρήσεων για μια βιώσιμη συμφωνία.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής χαιρέτισε την πρόθεση Τραμπ να εξετάσει παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία, κατά το πρότυπο του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι η εδαφική ακεραιότητα και η ανεξαρτησία των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων δεν μπορούν να τεθούν υπό περιορισμούς. Η συνάντηση των ηγετών Κοσμοκρατορισσών κρατών, ΗΠΑ και Ρωσίας στην Αλάσκα, πιθανόν να αποδειχτεί η σημαντικότερη της σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ιστορίας.

Στην Αλάσκα, συνυπήρξαν δημιουργικά τα ετερώνυμα γεωπολιτικά, επιχειρηματικά και ενεργειακά, αμερικανικά και ρωσικά συμφέροντα. Η Κίνα, η άλλη πλανητική υπερδύναμη, ήταν “παρούσα” με την έννοια ότι η σκιά της κινεζικής ισχύος και ο σινορωσικός άξονας αποτέλεσαν υπόγειο, αλλά καθοριστικό παράγοντα των αμερικανορωσικών συζητήσεων. Επιδεικτικά απούσα η ΕΕ. ακόμη και η Βρετανία, με την Γερμανία να αποστασιοποιείται, στα σημεία έστω, από την σκληρή αντιρωσική, με ιαχές πολέμου, γραμμή Παρισιού- Λονδίνου- Βρυξελλών.

Ποια η σημασία της συνάντησης στην Αλάσκα

Η Αλάσκα δεν ήταν μόνο μια διπλωματική συνάντηση. Κυρίως, ήταν μια επίδειξη δύναμης και στρατηγικής πρόθεσης. Ο Πούτιν μετέφερε στην Αλάσκα τις στρατιωτικές επιτυχίες του Ρωσικού Στρατού στη διπλωματία, ενώ ο Τραμπ, άφησε ανοιχτά τα διπλωματικά περιθώρια ενός συμβιβασμού, που μάλλον ελάχιστα τον ενδιαφέρει, αν τελικά αποβεί σε βάρος της Ουκρανίας.

Η ΕΕ παραμένει θεατής σε μια διπλωματική αναμέτρηση, που καθορίζει το δικό της μέλλον. Το διακύβευμα δεν είναι μόνο η τύχη του Ντονμπάς ή της Κριμαίας, αλλά το αν θα επικρατήσει το δίκαιο ή η λογική της ισχύος στον νέο παγκόσμιο χάρτη. Η αδιαπραγμάτευτη απαίτηση της Ρωσίας για αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσική επικράτεια και η δέσμευση της Δύσης ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ στον “αιώνα τον άπαντα”, που φαίνεται ότι αποδέχτηκε ο Τραμπ, είναι επιβεβαίωση της στρατιωτικής νίκης της Ρωσίας. Στη νέα διεθνοπολιτική πραγματικότητα, η στρατιωτική ισχύς, είναι ο νηογνώμονας της διπλωματίας και η νομιμοποίηση της αλλαγής συνόρων το αποτέλεσμα, ενίοτε οδυνηρό για κράτη με εθνομειονοτικά ζητήματα.

Πίσω από τις γραμμές της συμφωνίας υποβόσκει η προοπτική ενεργειακής συνεργασίας ΗΠΑ-Ρωσίας-Γερμανίας. Μια τέτοια εξέλιξη θα ανέτρεπε την ενεργειακή στρατηγική της ΕΕ, που επένδυσε στην απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Στον αντίποδα βέβαια, η Γερμανία θα εξασφάλιζε με προνομιακές τιμές τα ενεργειακά της προϊόντα, όχι όμως και άλλες χώρες της ΕΕ. Είναι διχαστική προοπτική της συνοχής της ΕΕ, στην οποία ωθούν τα Γερμανικά συμφέροντα.

Η συνάντηση στην Αλάσκα αποκαλύπτει ότι η μεγάλη γεωστρατηγική αναμέτρηση δεν αφορά μόνο το μέλλον της Ουκρανίας, αλλά και τη διαμόρφωση ενός νέου συστήματος ισχύος στον 21ο αιώνα. Η Ρωσία διεκδικεί ρόλο ισότιμου παίκτη απέναντι στις ΗΠΑ, επιδιώκοντας να επαναχαράξει σφαίρες επιρροής στην Ευρώπη. Ο Τραμπ, με την πολιτική “Αμερική πρώτα”, φαίνεται διατεθειμένος να περιορίσει τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ προς την Ευρώπη, αφήνοντας την ΕΕ εκτεθειμένη.

Η Μόσχα επιχειρεί να “παγώσει” τα μέτωπα στις νότιες περιφέρειες (Χερσώνα, Ζαπορίζια), προσφέροντας μια επιλεκτική επιστροφή εδαφών, ώστε να διατηρήσει τον έλεγχο των ζωτικών περιοχών του Ντονμπάς. Αυτή η κίνηση δεν είναι παραχώρηση, αλλά στρατηγική σταθεροποίηση: ο Πούτιν κατοχυρώνει τα κέρδη του πολέμου, περιορίζει την ουκρανική αντεπίθεση και δημιουργεί μια νέα γραμμή οριοθέτησης, που θα λειτουργεί ως “νέα πραγματικότητα”.

Η συνάντηση στην Αλάσκα δείχνει ότι οι ΗΠΑ και η Ρωσία επιχειρούν να επανακαθορίσουν μόνες τους όρους της ειρήνης, παρακάμπτοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απουσία της ΕΕ από τις διαπραγματεύσεις υπονομεύει το κύρος και τον ρόλο της ως εγγυήτριας δύναμης ασφάλειας στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η Ευρώπη εμφανίζεται ως θεατής, παρότι η ίδια υφίσταται τις συνέπειες του πολέμου, όπως ενεργειακή κρίση, προσφυγικές ροές, στρατιωτικές απειλές.

Ο αντίκτυπος μιας “Ειρήνης έναντι εδαφών” για την Ελλάδα

Πάντως, συμφωνία ειρήνης με εδαφικές παραχωρήσεις είναι αρνητική εξέλιξη, για κράτη όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, που είναι υπό διαρκή απειλή από την αναθεωρητική και επεκτατική πολιτική της Τουρκίας. Με την συμφωνία με εδαφικές παραχωρήσεις, ενισχύεται ο διεθνής κυνισμός και στα καθ’ ημάς, αυξάνεται η τουρκική πίεση για “ειδικές ρυθμίσεις” σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Αν παγιωθεί “ειρήνη έναντι εδαφών”, δημιουργείται επικίνδυνο προηγούμενο αναθεωρητισμού.

Για την Ελλάδα, το διακύβευμα δεν είναι αφηρημένο: η αρχή της εδαφικής ακεραιότητας, της μη αλλαγής συνόρων με τη βία είναι ο θεμέλιος λίθος, πάνω στον οποίο στηρίζονται οι ελληνικές θέσεις σε ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα, νησιωτικά δικαιώματα κατά UNCLOS. Η Αλάσκα δεν είναι “μακριά”. Αν κατοχυρωθεί μια ειρήνη, που ανταμείβει την ισχύ στο πολεμικό μέτωπο, θα δοκιμαστεί η ίδια η ασφάλεια της Ευρώπης και κατ’ επέκταση και της Ελλάδας. Και σε αυτή την περίπτωση, δεν αρκεί κραυγή αγωνίας, αλλά αύξηση ισχύος: πιο πυκνή αποτροπή, πιο ευφυής ενέργεια, πιο ενεργητική διπλωματία.

Η Σούδα παραμένει το σημαντικότερο στρατηγικό χαρτί. Ως ναυτική βάση, είναι άξονας επιχειρησιακής παρουσίας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ σε Ανατολική Μεσόγειο και Μαύρη Θάλασσα. Η Αθήνα πρέπει να κεφαλαιοποιήσει αυτή τη θέση, όχι μόνο σε στρατιωτικό επίπεδο, αλλά και σε πολιτικο-διπλωματικές ανταλλαγές και εξαρτημένες πολυμερείς και διμερές συμμαχίες. Έτσι, η Ελλάδα, θωρακίζεται και κεφαλαιοποιεί τον ρόλο της ως ανατολικός πυλώνας της ευρωπαϊκής ασφάλειας και αξιόπιστος κόμβος στην ενεργειακή αρχιτεκτονική της ηπείρου.

Αν τελικά κατοχυρωθεί διεθνώς μια ειρήνη, που επιβραβεύει την ισχύ και όχι το δίκαιο, την ανταλλαγή εδαφών με τον τερματισμό του πολέμου και την Ειρήνη, τότε η Ελλάδα οφείλει να προετοιμαστεί για έναν κόσμο πιο κυνικό, πιο απαιτητικό, πιο άναρχο, πιο συγκρουσιακό.

Κυρίως όμως, η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως μια στιβαρή κυβέρνηση, που να μην “σέρνεται” πίσω από τον Ζελένσκι, να μην είναι ένθερμος θιασώτης μιας ανερμάτιστης αντιρωσικής πολιτικής, που προωθούν κάποιοι Ευρωπαίοι ηγέτες, να έχει ερείσματα στην αμερικανική διπλωματία και ένα έχει έναν Πρωθυπουργό και υπουργό Εξωτερικών που δεν θα κάνουν τεμενάδες στον Ερντογάν, που θα τους σέβεται ο Αλ Σισι κι ο Στρατάρχης Χαφτάρ, ο τρομοκράτης Αλ Τζολάνι, και ο Έλλην Πρωθυπουργός θα είναι καλοδεχούμενος συνομιλητής τόσο με τον Τραμπ, όσο και με τον Πούτιν, αλλά και ισότιμος συνομιλητής με το “ιερατείο” των Βρυξελών. Και γενικά μία Κυβέρνηση, δημοκρατική, φιλολαϊκή, πατριωτική, που δεν θα είναι πρόθυμη να υποστείλει την Ελληνική σημαία από οποιοδήποτε βουνοκορφή της ελληνικής Επικρατείας και αιγαιοπελαγίτικο βράχο.