Η Αλβανία στο “κόκκινο” – Ο Ράμα σε κλοιό από κοινωνία και αντιπολίτευση

Οι κοινωνικές αναταραχές στην Αλβανία, που ξέσπασαν με αφορμή την εκτέλεση ενός 25χρόνου πολίτη από αστυνομικό, αποτελούν μαζική διαμαρτυρία εναντίον του πρωθυπουργού της Αλβανίας Έντι Ράμα, τον οποίο η αντιπολίτευση κατηγορεί για αυταρχική διακυβέρνηση. Οι διαδηλώσεις δείχνουν για ακόμα μια φορά τη δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης για τις επιλογές Ράμα, τις οποίες επικρίνουν με εκθέσεις τους και οργανισμοί προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι εντάσεις αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό του πολιτικού σκηνικού στην Αλβανία, με τον Ράμα να έχει ανοίξει “βεντέτα” με τον πρόεδρο του κράτους Ιλίρ Μέτα και να δέχεται συνεχώς τις επικρίσεις της αντιπολίτευσης. Η πολιτική πόλωση αναμένεται να κλιμακωθεί ενόψει των βουλευτικών εκλογών που έχουν προγραμματιστεί για τον Απρίλιο του 2021. Ταυτόχρονα, οι μαζικές διαδηλώσεις για την εκτέλεση του 25χρόνου Κλόντιαν Ράσα από αστυνομικό (για παραβίαση μέτρων κατά κορονοϊού), αποδεικνύουν ότι κάθε κρατική ενέργεια, που θα προκαλεί την κοινή γνώμη, θα έχει ως συνέπεια και τις αντιδράσεις της.

Η αντιπολίτευση κλιμακώνει την επιθετική ρητορική της κατά του πρωθυπουργού, κατηγορώντας τον ότι χρησιμοποιεί τις αρχές ασφαλείας για την προώθηση των πολιτικών του. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Λουλζίμ Μπασά κατηγόρησε τον Ράμα ότι χρησιμοποιεί ρητορική μίσους κατά των διαδηλωτών και σε tweet του έγραψε: «καταδίκασα τη ρητορική μίσους που χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός, καθώς και τη βία της αστυνομίας εναντίον ανηλίκων και δημοσιογράφων. Επαναλαμβάνω την έκκληση να σταματήσουμε τη βιαιότητα της αστυνομίας και να εγγυηθούμε το δικαίωμα των διαδηλωτών, να διαμαρτύρονται ελεύθερα και ειρηνικά».

Παράλληλα, συνεχίζεται και η αντιπαράθεση μεταξύ Έντι Ράμα και Ιλίρ Μέτα. Οι δύο άνδρες διέρρηξαν το 2019 τις σχέσεις τους με αφορμή την σύνθεση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, το οποίο δεν λειτουργεί διότι τα οκτώ από τα εννέα μέλη του, αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη Δικαιοσύνη. Υπήρξαν εκατέρωθεν κατηγορίες ότι παραβιάζουν τη διαδικασία που προβλέπει το Σύνταγμα για την αντικατάσταση των μελών του Συνταγματικού Δικαστηρίου.

Το Συμβούλιο Διορισμών Δικαιοσύνης έστειλε τη Δευτέρα τον κατάλογο των τριών υποψηφίων μελών στο αλβανικό Κοινοβούλιο για να εκλέξει έναν από αυτούς, ώστε να έχει πέντε από τα εννέα μέλη. Οι πρέσβεις των ΗΠΑ και της ΕΕ στην Αλβανία, επιδοκίμασαν την ενέργεια και προέτρεψαν το εν λόγω Συμβούλιο να στείλει επειγόντως τα μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου προς επικύρωση στον πρόεδρο Ιλίρ Μέτα, ώστε αυτό να λειτουργήσει, πριν από το τέλος του έτους. Το ερώτημα που εγείρεται είναι το πως θα αντιδράσει ο Μέτα, εξαιτίας της έντονης διαμάχης του με το Ράμα στο συγκεκριμένο θέμα.

Ράμα και διαφθορά

Οι μαζικές διαδηλώσεις, στις οποίες συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό φοιτητές και αλλά και μαθητές, επηρέασαν και την αλβανική πανεπιστημιακή κοινότητα, που ζήτησε την παραίτηση της υπουργού Παιδείας Έβις Κούσι για δηλώσεις που έκανε. Η υπουργός ανέφερε, ότι οι ανήλικοι που έχουν συμμετάσχει στις διαμαρτυρίες που ακολούθησαν τη δολοφονία του Κλόντιαν Ράσα από την αστυνομία θα “εντοπιστούν” και θα “αντιμετωπιστούν” από σχολικούς ψυχολόγους.

Η φοιτητική οργάνωση Κίνημα για το Πανεπιστήμιο κατηγόρησε την Κούσι, ότι προσπάθησε να «ποδοπατήσει το πνεύμα της διαμαρτυρίας των νέων», επισημαίνοντας ότι «η υπουργός θα πρέπει να ανησυχεί για τα παιδιά και τους δασκάλους που χρησιμοποιούνται σε εκλογικές εκστρατείες και προπαγάνδα. Θα έπρεπε να ανησυχεί για την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας που αναφέρει ότι το 50% των Αλβανών, ηλικίας 15 ετών είναι αναλφάβητοι, αποτέλεσμα ενός μεγάλου χάσματος κοινωνικής ανισότητας».

Η κυβέρνηση Ράμα δεν επικρίνεται μόνο από την αντιπολίτευση αλλά και από έξι αλβανικές οργανώσεις για την έλλειψη μεταρρυθμίσεων, τη διαφθορά και την φίμωση της ελευθερίας του λόγου. Η Αλβανική Επιτροπή του Ελσίνκι, οι Υπερασπιστές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το Ινστιτούτο Πολιτών Σπουδών, το BIRN Αλβανίας, το Κέντρο για Νομικές Αστικές Πρωτοβουλίες και η Νομική Βοήθεια για την Κοινωνία στα Τίρανα, διαπίστωσαν περιορισμένη πρόοδος στην εκλογική μεταρρύθμιση, μειωμένο αριθμό ερευνών για την πάταξη της διαφθοράς και επιθέσεις κατά της ελευθερίας της έκφρασης.

Παράλληλα, η έκθεσή τους αναφέρει ότι η μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη εξακολουθεί να είναι ελλιπής, ενώ η καθυστέρηση των υποθέσεων που συσσωρεύονται στα δικαστήρια έχει αυξηθεί. Η διαδικασία ελέγχου για την οικονομική κατάσταση των δικαστών και των εισαγγελέων, είχε ως αποτέλεσμα να απολυθούν περίπου οι μισοί από αυτούς, ενώ περισσότεροι επέλεξαν να παραιτηθούν για να αποφύγουν τον έλεγχο για πλουτισμό τους. Το δικαστικό σύστημα αντιμετωπίζει έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, με αποτέλεσμα να υπάρχει υψηλός φόρτος εργασίας και να αυξάνεται ο αριθμός των υποθέσεων που καθυστερούν να εκδικαστούν.

Έλεγχος ΜΜΕ

Επιπλέον, η ελευθερία του λόγου και η ελευθερία των ΜΜΕ επιδεινώθηκαν κατά τη διάρκεια του 2020. Ο Ράμα συνέχισε τις ρητορικές επιθέσεις εναντίον των ΜΜΕ και ενέκρινε νόμο για τη ρύθμιση των διαδικτυακών ΜΜΕ που δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα. Ταυτόχρονα αυξήθηκε και ο αριθμός των αγωγών για περιεχόμενο δυσφήμισης κατά των ΜΜΕ.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η ελευθερία έκφρασης ή το δικαίωμα δημόσιας διαβούλευσης, συχνά αγνοήθηκαν. Οι αλλαγές σε σημαντικούς νόμους, όπως ο ποινικός κώδικας ή ο εκλογικός νόμος, πέρασαν από το κοινοβούλιο, χωρίς τη δέουσα δημόσια διαβούλευση.

Η πολιτική του Ράμα έχει προκαλέσει συσσωρευμένα προβλήματα στην αλβανική κοινή γνώμη, η οποία παραμένει σε επιφυλακή για να εκφράσει την αντίδραση της. Η αντιπολίτευση από την πλευρά της, συνεχίζει τις επικρίσεις εναντίον του πρωθυπουργού, αλλά από ότι φαίνεται όχι σε συλλογικό επίπεδο, αλλά μεμονωμένα. Ο Ράμα δείχνει να κινδυνεύει μόνο από ένα γενικευμένο λαϊκό ξέσπασμα, πριν από τη διενέργεια των εκλογών του Απριλίου 2021, καθώς ελέγχει τον κρατικό μηχανισμό.