Η απογραφή κλυδωνίζει τη Βόρεια Μακεδονία

Η σύνθεση του πληθυσμού της Βόρειας Μακεδονίας αποτελεί μια σημαντική διάσταση που δεν επηρεάζει μόνο το εσωτερικό της αλλά και την ευρύτερη περιοχή των δυτικών Βαλκανίων. Οι εθνοτικές διαφορές μεταξύ Σλαβομακεδόνων και Αλβανών  –είναι η μεγαλύτερη μειονότητα– που κατέληξαν σε ένοπλη σύγκρουση το 2001, έχουν αφήσει ακόμα ανοιχτές πληγές στη χώρα. Η απογραφή που γίνεται σχεδόν μετά από είκοσι χρόνια για να καταγράψει τον αριθμό των πολιτών της Βόρειας Μακεδονίας συνδέεται και με εύθραυστες πολιτικές ισορροπίες.

H πρώτη φάση της απογραφής ξεκίνησε μέσω διαδικτυακής εφαρμογής που δίνει τη δυνατότητα σε πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας, οποίοι διαμένουν στο εξωτερικό να εγγραφούν μέχρι και τις 21 Μαρτίου. Το εθνικιστικό αντιπολιτευτικό κόμμα VMRO-DPMNE του Κρίστιαν Μιτσκόσκι, αντιδράει στην απογραφή και δήλωσε ότι έχει συλλέξει περίπου 80.000 υπογραφές και πλησιάζει τις 100.000 που απαιτούνται για την υποβολή πρότασης στο  Κοινοβούλιο με στόχο την ακύρωσή της.

Η πρόταση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, σύμφωνα με δημοσιεύματα, αναμένεται να κατατεθεί σε δύο ή τρεις εβδομάδες, όταν η εγγραφή της διασποράς πιθανότατα θα έχει τελειώσει. Υποστηρίζει ότι τα αποτελέσματα της απογραφής θα αλλοιωθούν για να αναδείξουν μια αναλογία πληθυσμού που έχει ήδη συμφωνηθεί μεταξύ του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ και των αλβανικών κομμάτων που συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό. Επίσης, ισχυρίζεται, ότι υπό την πίεση των αλβανικών κομμάτων, ο Ζάεφ συμφώνησε να συμπεριλάβει τη διασπορά στην απογραφή, που σημαίνει ότι θα καταγράψει όλους τους πολίτες ως κατοίκους, ανεξάρτητα από πόσο καιρό έχουν φύγει από τη Βόρεια Μακεδονία.

Η τελευταία απογραφή του 2002 έδειξε ότι το 64% του πληθυσμού είναι Σλαβομακεδόνες και το 25% Αλβανοί, κατέγραψε και τις άλλες μικρότερες μειονότητες, όπως Τούρκους (3,9%), Ρομά (2,7%), Σέρβους (1,8%). Κατά της απογραφής τάσσεται και το κίνημα “Μην ανοίγετε την πόρτα”, το οποίο καλεί τους πολίτες να την μποϊκοτάρουν και να μην αφήνουν τους αρμόδιους υπαλλήλους να εισέρχονται μέσα στα σπίτια τους.

Πολιτικές ισορροπίες

Οι αρμόδιες αρχές στην προσπάθεια να αποφύγουν το μποϋκοτάζ θα επιβάλλουν, σύμφωνα με το νόμο πρόστιμα εκατοντάδων ευρώ σε όσους το επιδιώξουν εσκεμμένα.  Οι πολιτικές ισορροπίες στη Βόρεια Μακεδονία παραμένουν ευαίσθητες. Ο φιλοδυτικός κυβερνητικός συνασπισμός του Ζάεφ στηρίζεται από αλβανικά κόμματα, τα οποία προωθούν τα δικαιώματα της μειονότητας.

Ο Ζάεφ έκανε πρόσφατα και μια κίνηση επίδειξης δύναμης όταν απευθυνόμενος στην ολομέλεια της Βουλής ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνησή του για να ξεδιαλύνουν οι αμφιβολίες που εγείρονται, όπως δήλωσε, από “ανυπόστατους” ισχυρισμούς της αντιπολίτευσης ότι η κυβέρνηση απώλεσε τη δεδηλωμένη. Η ψηφοφορία έγινε επιτόπου και η κυβέρνηση έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης.

Η απογραφή των πολιτών της Βόρειας Μακεδονίας δεν είναι απλά στατιστικά γιατί επηρεάζουν και το μέλλον της χώρας. Οι σχέσεις μεταξύ Σλαβομακεδόνων και Αλβανών παραμένουν εύθραυστες και συνεχώς δοκιμάζονται, όπως έγινε από το κάψιμο βιβλίων ιστορίας από Αλβανούς και από τις εντάσεις από την κυβερνητική πρόταση να αναγράφεται η εθνικότητα στις νέες ταυτότητες των πολιτών της Βόρειας Μακεδονίας (απέρριψε η η ΕΕ). Μια ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Σλαβόφωνων και Αλβανών ανάλογη με του 2001, στην περίπτωση που συμβεί ενδέχεται να τινάξει τη Βόρεια Μακεδονία και τα δυτικά Βαλκάνια στον αέρα.

Αλβανικός εθνικισμός

Η Συμφωνία της Οχρίδας υπογράφηκε το 2001 από τις αντίπαλες πλευρές για να διασφαλίσει την αρμονική συμβίωση τους.  Όμως, το ερώτημα που εγείρεται είναι εάν πράγματι το πέτυχε σχεδόν είκοσι χρόνια μετά ή Σλαβομακεδόνες και Αλβανοί συνεχίζουν να συμβιώνουν με καχυποψία. Υπενθυμίζουμε ότι το 2015 ξέσπασαν ένοπλες συρράξεις μεταξύ ισχυρών δυνάμεων της αστυνομίας και ομάδας ενόπλων Αλβανών στην αλβανόφωνη συνοικία της πόλης Κουμάνοβο.

Ο Ζάεφ γνωρίζει ότι εάν χάσει την υποστήριξη των αλβανικών κομμάτων θα πέσει η κυβέρνησή του και ότι η πολιτική του καριέρα είναι συνδεδεμένη με την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ ( υπάρχει το βέτο της Βουλγαρίας εξαιτίας των ιστορικών, εθνοτικών και γλωσσικών διαφορών τους). Η σταθερότητα της Βόρειας Μακεδονίας είναι ιδιαίτερη σημαντική για την επιβίωσή της αλλά και για τις ΗΠΑ και την ΕΕ, που φαίνεται να θεωρούν τον αλβανικό παράγοντα σημαντικό, για να μην διαλύσει η χώρα  καθώς για τον έλεγχο του ισλαμιστικού εξτρεμισμού.

Όμως, ο αλβανικός εθνικισμός θεωρείται ένας αστάθμητος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις όχι μόνο στη Βόρεια Μακεδονία αλλά και στα δυτικά Βαλκάνια. Θα υπάρχει πάντα η σύγκρουση για το αν θα έχει βασικό κέντρο την Πρίστινα ή τα Τίρανα ενώ ενδιάμεσα κέντρα θα είναι το Τέτοβο και το Γκόστιβαρ. Η ιδέα της “Μεγάλης Αλβανίας” που οραματίζεται την ένωση όλων των αλβανόφωνων περιοχών των Βαλκάνιων, συγκινεί και κάποιους από τους Αλβανούς της Βόρειας Μακεδονίας.

Όμως, τα ισχυρά ξένα κέντρα εξουσίας με το nation engineering δεν λαμβάνουν υπόψη της εύθραυστες εθνοτικές διαχωριστικές γραμμές.  Αν η απογραφή της Βόρειας Μακεδονίας δείξει ότι οι Αλβανοί έχουν αυξήσει τον πληθυσμό τους, τότε αναμένεται να ζητήσουν μεγαλύτερα δικαιώματα και ο Ζάεφ αναμένεται να διαχειριστεί πιο δύσκολες καταστάσεις.