Η απόσχιση των Σέρβων οδηγεί σε κατάρρευση τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη

Με κύρια εστία της διεθνοτικής έντασης –σε βαθμό ανάφλεξης– τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και δευτερευόντως στο μέτωπο Κοσόβου-Σερβίας, η βαλκανική κρίση δεν δείχνει να εκτονώνεται. Απεναντίας έχει όλα τα χαρακτηριστικά επιδείνωσης. Υπενθυμίζουμε ότι στην προ καιρού σύνοδο των G-7 στο Λίβερπουλ, μεταξύ των ζητημάτων διεθνούς πολιτικής όπως η Ουκρανία και το Ιράν, συζητήθηκε και η κατάσταση στη Βαλκανική.

Οι κρίσεις και συγκρούσεις προγραμματίζονται και μπαίνουν σε χρονοδιάγραμμα κι ας φαίνεται εξωτερικά ότι είναι συνέπεια υποκειμενικών παραγόντων και θερμοκέφαλων τοπικών αρχηγών. Η εμπλοκή της Τουρκίας είναι το στοιχείο που κάνει ακόμη πιο περίπλοκη την κατάσταση. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών προέβη σε γραπτή δήλωση την περασμένη Κυριακή, επισημαίνοντας ότι οι εξελίξεις στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη αποτελούν απειλή για την ειρήνη στη Βαλκανική και κατά συνέπεια για την Ευρώπη.

Η Βουλή της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης (αποτελείται από 83 μέλη), μιας εκ των συστατικών κρατικών οντοτήτων της συνομοσπονδίας, συνεδρίασε την περασμένη Παρασκευή με τη συμμετοχή 52 μελών του. Παρά τις πιέσεις του διεθνούς παράγοντα και ιδιαίτερα του βοηθού υφυπουργού των ΗΠΑ, διαμεσολαβητή για τα Δυτικά Βαλκάνια Γκάμπριελ Εσκομπάρ, ο οποίος πραγματοποίησε πολυήμερη περιοδεία στα κράτη της περιοχής, η Βουλή των Σέρβων ενέκρινε νομικές διατάξεις που στην ουσία οδηγούν στην απόσχιση από το ενιαίο κράτος, που συγκροτήθηκε με τη Συμφωνία του Ντέιτον το 1996.

Πρόκειται για πέντε νόμους που αφορούν στην μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από τα ομοσπονδιακά κυβερνητικά όργανα σ’ αυτά της Σερβικής Δημοκρατίας και αποτελούν μέρος των χειρισμών του ισχυρού πολιτικού παράγοντα του κρατιδίου, του Μίρολαντ Ντόντικ. Μεταβιβάζονται οι αρμοδιότητες για απονομή δικαιοσύνης, φορολογία και τελωνειακούς δασμούς, στρατολογία, άμυνα κ.α.

Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη

Η απόσχιση των Σέρβων, όμως, ισοδυναμεί με ντε φάκτο πολιτικό θάνατο του κράτους της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Και τα πέντε νομοσχέδια τέθηκαν σε ισχύ εντός 24 ωρών από την έγκρισή τους. Η Δύση έχει καταγγείλει ότι ο Ντόντικ παρακινείται απ’ τη Ρωσία και ο ίδιος το επιβεβαίωσε. Διακηρύττει, μάλιστα, ότι το κρατίδιό του, εάν αποσχιστεί, θα έχει οικονομική και στρατιωτική κάλυψη από τη Μόσχα. Προφανώς θέλει να δείξει ότι η πολιτική και οι πράξεις του δεν είναι τυχοδιωκτικές.

Η κίνησή του εξυπηρετεί τη Μόσχα, η οποία είναι προφανές ότι έχει συμφέρον αποκτήσει έρεισμα, ακόμα και να δημιουργήσει μια εστία έντασης στο υπογάστριο της ΕΕ, ως αντιπερισπασμό στην πίεση που της ασκείται στην Ουκρανία και στη Λευκορωσία. Στη συνάντηση των G-7 είχε συζητηθεί η αστάθεια στα Δυτικά Βαλκάνια τόσο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη όσο και στο μέτωπο Σερβίας-Κοσόβου, λόγω της αδυναμίας να βρεθεί λύση για αμοιβαία αναγνώριση.

Η υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας εξέφρασε ανησυχία και σε κοινή δήλωση με τον υπουργό Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας Μπουγιάρ Οσμάνι, σε επίσημη επίσκεψη. Επεσήμανε την ανάγκη επίσπευσης και ενίσχυσης της διαδικασίας ένταξης των κρατών της περιοχής στην ΕΕ, ως ουσιαστικό μέσο για την εκτόνωση της περιφερειακής έντασης. Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας διόρισε Ειδικό Απεσταλμένο για τα Βαλκάνια τον στρατηγό Στιούρτ. Πρόκειται για ένδειξη ότι η κρίση μάλλον βρίσκεται σε φάση αναζωπύρωσης παρά διαχείρισης.

Τουρκία και μουσουλμανικό στοιχείο

Η υπόθεση είναι πιο σύνθετη. Ως γνωστόν, για Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων έχει μπλοκάρει από το βουλγαρικό βέτο. Όσον αφορά δε το Κόσοβο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη το καθεστώς σύνδεσης με την ΕΕ είναι σε αρχικά στάδια. Η υπόθεση προσλαμβάνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον λόγω και της τουρκικής εμπλοκής. Η Άγκυρα θεωρεί την ενέργεια των Σέρβων επιβλαβή για την πρόοδο και την ευημερία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, αλλά και πρόκληση για την ειρήνη στη Βαλκανική και την Ευρώπη.

Στην πραγματικότητα, η Τουρκία έχει ιστορικό χρήσης και μεταχείρισης του μουσουλμανικού στοιχείου της Βαλκανικής, ειδικά της Βοσνίας Ερζεγοβίνης ως διαπραγματευτικού μοχλού στις σχέσεις της με τα ευρωπαϊκά κέντρα εξουσίας. Υπάρχουν, μάλιστα, και παράγοντες που αξιοποιούν ιδιοτελώς την κατάσταση που διαμορφώνεται. Ευρισκόμενος στο γνωστό κλοιό πίεσης ο πρώην Πρόεδρος της Αλβανίας Σαλί Μπερίσα κι αναζητώντας διαπραγματευτικό χαρτί για να επιτύχει συμβιβασμό με την Ουάσινγκτον, ανακοίνωσε την επόμενη “μάχη” του.

Αφορά στην επόμενη συνάντηση (μετά από εκείνες στα Σκόπια και το Βελιγράδι) της πρωτοβουλίας “Open Balkans”. Πρόκειται για περιφερειακή πρωτοβουλία οικονομικής και πολιτικής συνεννόησης, που φαίνεται εμμέσως να έχει τις ευλογίες των ΗΠΑ, τουλάχιστον μέχρι αυτή τη στιγμή. Η επόμενη συνάντηση πρόκειται να γίνει στα Τίρανα. Ο Μπερίσα απειλεί ότι οι οπαδοί του θα γεμίσουν λεωφόρους και πλατείες για να μην επιτρέψουν στον Σέρβο ηγέτη Αλεξάντερ Βούτσιτς να πάει στην πρωτεύουσα της Αλβανίας. Προεκλογικό δώρο θα του προσφέρει, βέβαια, όπως εξάλλου συνηθίζεται μεταξύ των πολιτικών ελίτ των Βαλκανίων…