Η Αρμενική Γενοκτονία, η Τεσκιλάτ και η Γκεστάπο

Τον τελευταίο καιρό στην Τουρκία η κρατική τηλεόραση διαφημίζει μία νέα τηλεοπτική σειρά. Η υπόθεση εκτυλίσσεται στο σήμερα. Μία ομάδα νέων ανθρώπων, άριστα εκπαιδευμένων, πραγματοποιεί κρυφές επιχειρήσεις για λογαριασμό της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών, της γνωστής με το ακρωνύμιο ΜΙΤ. Εάν τα πράγματα σταματούσαν εδώ, θα ήταν μία τουρκική εκδοχή των ταινιών “Επικίνδυνες Αποστολές” με πρωταγωνιστή τον ηθοποιό Τομ Κρουζ. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις αντιλήψεις της Τουρκίας παρουσιάζει όμως ο τίτλος της σειράς: Τεσκιλάτ (Teşkilat).

Στη σημερινή γλώσσα της Τουρκίας δεν σημαίνει τίποτα. Στα οθωμανικά-τουρκικά σημαίνει οργάνωση. Ο τίτλος παραπέμπει ευθέως στην περιώνυμη “Ειδική Οργάνωση” γνωστή ως “Τεσκιλάτ-ι Μαχσουσά” (Teşkilat-IMahsusa) των Νεοτούρκων, που έδρασε μετά το 1911 στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Τεσκιλάτ μεταξύ άλλων οργάνωσε τις σφαγές των Αρμενίων και τις διώξεις των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην ιστοσελίδα της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών MIT η “Ειδική Οργάνωση” αναφέρεται ως ο προπάτοράς της. Προφανώς δεν δίδονται άλλες λεπτομέρειες για τη δράση της…

Για να αντιληφθούμε τις αντιστοιχίες, είναι σαν να έδειχνε σήμερα η γερμανική κρατική τηλεόραση μία σειρά με τον τίτλο Γκεστάπο. Στην Τουρκία, όμως, θεωρείται αυτονόητο να χρησιμοποιούν με υπερηφάνεια τον όρο Τεσκιλάτ. Ο λόγος είναι απλός. Η ιστορική μνήμη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είναι ζώσα στη Γερμανία διότι κάποιοι ισχυροί εξωτερικοί παράγοντες απαίτησαν από έναν λαό να σταθεί απέναντι στα εγκλήματά του. Εδώ μάλιστα δεν ισχύει αυτό που λέμε στην Ελλάδα: δεν φταίνε τα παιδιά για όσα έκαναν οι πρόγονοί τους. Ο γερμανικός λαός (έμαθε να) αισθάνεται συλλογική ενοχή για όσα συνέβησαν επί Χίτλερ.

Αντιθέτως, η Τουρκία δεν στάθηκε ποτέ απέναντι στην ιστορία της. Σύμφωνα με την (προβληματική) οθωμανική απογραφή του 1914, οι μη μουσουλμανικοί πληθυσμοί (Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι, Εβραίοι) που κατοικούσαν στα εδάφη της σημερινής Τουρκίας ανέρχονταν τουλάχιστον στο 20% του συνολικού πληθυσμού. Μετά το 1922 (και πριν εφαρμοσθεί η συμφωνία περί ανταλλαγής) είχαν μειωθεί στο 2.5%. Η τουρκική στάση δεν είναι τυχαία. Η Συνθήκη της Λωζάννης αδιαφόρησε πλήρως για την εκκαθάριση και τις σφαγές όλων των μη μουσουλμανικών πληθυσμών μεταξύ 1914-1922. Γιατί δεν έγινε τίποτα στη Λωζάννη; Διότι επικράτησε η αγγλοσαξωνική αντίληψη: “αυτή είναι η Τουρκία…”.

Τί σημασία έχουν όλα αυτά για το σήμερα; Τί μας ενδιαφέρουν γεγονότα που συνέβησαν πριν από 105 χρόνια; Είναι απλώς ένα ιστορικό καθήκον; ένα μνημόσυνο προς τους νεκρούς; μία διόρθωση ημαρτημένων; Η απάντηση είναι απλή: ζητάμε την αναγνώριση για να μην το δούμε να επαναλαμβάνεται· για να επανέρχεται ως υποχρέωση στις επόμενες γενεές να μην ξεχνάμε ποτέ για να μην τα ξαναζήσουμε.

Τουρκικά εγκλήματα

Εάν η Τουρκία είχε σταθεί απέναντι στα ιστορικά της εγκλήματά πριν από έναν αιώνα, δεν θα είχε εμπλακεί στον πρόσφατο πόλεμο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Είναι αδιανόητο για πολλοστή φορά μετά το 1890 (όταν σημειώθηκαν το πρώτο πογκρόμ) οι Αρμένιοι να βρίσκουν απέναντί τους την Τουρκία ως τον προαιώνιο σφαγέα τους.

Ούτε ο Ερντογάν θα κατέθετε σχέδια για εθνοκάθαρση μίας ζώνης 30 χιλιομέτρων καθ’ όλο το μήκος των τουρκο-συριακών συνόρων προκειμένου, δήθεν, να εγκαταστήσει πρόσφυγες. Ούτε θα είχαμε την εισβολή στην Κύπρο ή τα “Σεπτεμβριανά” στην Κωνσταντινούπολη το 1955 κατά της ελληνικής μειονότητας. Ο μέσος Τούρκος έχει απόλυτη άγνοια για την σχεδόν εξαφάνιση των Ελλήνων από τα εδάφη της σημερινής Τουρκίας.

Μετά την απόφαση Μπάιντεν, το μόνο από τα μεγάλα δυτικά κράτη που δεν έχει αναγνωρίσει πλέον την αρμενική γενοκτονία είναι η Βρετανία. Δεν είναι τυχαίο. Είναι το κατ’ εξοχήν κράτος που είναι φορέας της αντιλήψεως ότι η Δύση οφείλει να ανέχεται τουρκικές “ιδιαιτερότητες” λόγω της στρατηγικής θέσεως της γείτονος χώρας. Η Βρετανία είναι πλέον εκτός ΕΕ. Εντός των ευρωπαϊκών τειχών και εν όψει των συζητήσεων για τη νέα φάση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας θα έπρεπε να μπει και το κεφάλαιο αναγνώριση γενοκτονιών από την Άγκυρα. Για να μάθουν οι Τούρκοι τί έγινε και να μην τα ξαναζήσουμε.