H Αθήνα είπε ό,τι δεν λέει η Λευκωσία

του Κώστα Βενιζέλου  – 

Δεν άφησε η Αθήνα να «πέσουν στα μαλακά» οι προκλήσεις Ερντογάν. Έδωσε απαντήσεις. Η προσπάθεια του Τούρκου προέδρου να καθορίσει την ατζέντα των συνομιλιών στην Αθήνα πριν καν πατήσει το πόδι του επί ελληνικού εδάφους (βλέπε συνέντευξη στον Σκάι) και να θέσει θέμα αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάνης κατέστη άκαρπη. Τόσο ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, όσο και ο πρωθυπουργός, του απάντησαν δημόσια, αλλά και στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους.

Σε σχέση με το Κυπριακό, ο Αλέξης Τσίπρας είπε ευθέως στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι το πρόβλημα είναι η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και η συνεχιζόμενη κατοχή. Είπε το αυτονόητο. Όμως, το αυτονόητο εδώ και δεκαετίες δεν λεγόταν, το απέφευγαν «για να μη χαλάσει το κλίμα» από τυχόν αντίδραση της Τουρκίας, αλλά και επειδή πρωτίστως οι ηγεσίες του ελληνικού κράτους είχαν βολευτεί με την πεπατημένη των διακοινοτικών διαπραγματεύσεων – η πιο βολική οδός, που πρόσφερε άλλοθι στην κατοχική Τουρκία να εδραιώνει τα κατοχικά δεδομένα στο νησί.

Ο Ερντογάν, αν και δεν είναι συνηθισμένος σε αυτό, πήρε απαντήσεις. Στην Αθήνα άκουσε και για το πώς αλλάζουν οι διεθνείς συνθήκες και πώς λειτουργούν τα κράτη εντός των διεθνών κανόνων. Το καθεστώς Ερντογάν εφαρμόζει α-λα καρτ και συνθήκες και συμφωνίες. Για παράδειγμα, τις Συνθήκες του 1960 για την Κύπρο τις αναγνωρίζει μόνο σε σχέση με το «δικαίωμα» της Τουρκίας να εισβάλει, ενώ θεωρεί «εκλιπούσα» την Κυπριακή Δημοκρατία.

“Λεονταρισμοί” μόνο στα καφενεία

Στην Αθήνα, ο Ερντογάν άκουσε για την εισβολή και συνεχιζόμενη κατοχή. Στη Λευκωσία, οι εκάστοτε διαχειριστές αναφέρονται στην κατοχή στα καφενεία και στις συγκεντρώσεις. Στο διεθνές πεδίο, αλλάζει η ρητορική και ενίοτε και οι ρόλοι. Πόσες φορές δεν έχει υποβαθμιστεί η Κυπριακή Δημοκρατία για να «διευκολυνθούν» οι συζητήσεις για «λύση» του Κυπριακού; Κάθε φορά αφήνεται πίσω και ένα κομμάτι του παζλ για υποβάθμιση και προστίθεται άλλο για αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος.

Η επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα μπορεί να αξιολογηθεί από διάφορες οπτικές γωνίες. Μπορεί να συζητιέται κατά πόσο η χρονική συγκυρία ήταν η κατάλληλη για την πραγματοποίηση της επίσκεψης και εάν χρειαζόταν να μεταβεί στην Ελλάδα ο Ερντογάν για να επαναλάβει τις προκλήσεις του, να εγείρει αμφισβητήσεις. Μπορεί να αμφισβητηθεί η χρησιμότητα της επίσκεψης. Μπορούν πολλά να αναφερθούν και να επικριθούν χειρισμοί.

Η επιμονή της Αθήνας

Ωστόσο, θα πρέπει να ειπωθούν κάποια πράγματα σε σχέση με την ελλαδική στάση στο Κυπριακό. Αυτή η ελληνική κυβέρνηση είναι η πρώτη που έθεσε σε σωστή βάση το θέμα της Ασφάλειας και έβαλε στην ατζέντα την κατάργηση των Εγγυήσεων και την αποχώρηση των στρατευμάτων, παρουσιάζοντας διά του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά συνολική ολοκληρωμένη πρόταση. Και δεν υπαναχώρησε ούτε όταν η πάλαι ποτέ Αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών Βικτώρια Νούλαντ χρησιμοποιούσε κυπριακούς διαύλους για να αλλάξει στάση η Αθήνα. Και δεν διαφοροποίησε τη θέση της όταν κομματικοί αξιωματούχοι από τη Λευκωσία την παρότρυναν να μη σηκώνει ψηλά το θέμα της Ασφάλειας «γιατί δεν θα βρούμε λύση», «δεν θα δεχθούν οι Τούρκοι».

Αυτά για την Αθήνα. Στη Λευκωσία, οι αιθεροβάμονες της όποιας λύσης στάθηκαν με περισσή αφέλεια στην αναφορά του Ερντογάν ότι θέλει «δίκαιη και βιώσιμη λύση» του Κυπριακού. Τι εννοούσε με αυτό; Μα, το εξήγησε, υπενθυμίζοντας και παραπέμποντας στο αλήστου μνήμης Σχέδιο Ανάν. Εξ ου και ο ενθουσιασμός των οπαδών της όποιας λύσης. Όταν, όμως, μετά τα όσα είπε για Θράκη και Αιγαίο, υπάρχει ενθουσιασμός για μια τοποθέτηση-κλισέ, η εξήγηση δεν είναι μόνο πολιτική.