Η διπλή ανθρωπιστική κρίση στη Συρία – Και σεισμός και κυρώσεις

Οι βόρειες επαρχίες της Συρίας, όπως η Ιντλίμπ, η Λατάκια, η Χάμα και το Χαλέπι έχουν επηρεαστεί σοβαρά από τον σεισμό. Ορισμένες από τις πληγείσες περιοχές στο Ιντλίμπ και στο Χαλέπι βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ανταρτών και είναι πυκνοκατοικημένες από πρόσφυγες από άλλες περιοχές της χώρας. Ο επικεφαλής της Συριακής Αραβικής Ερυθράς Ημισελήνου, Χαλίντ Χμπουμπάτι, απαίτησε την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου από τις δυτικές χώρες, ειδικά τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, να άρουν τις κυρώσεις στη Συρία, ώστε να προχωρήσουν απρόσκοπτα οι εργασίες διάσωσης και ανακούφισης, των σεισμοπλήκτων.

«Χρειαζόμαστε βαρύ εξοπλισμό, ασθενοφόρα και πυροσβεστικά οχήματα για να συνεχίσουμε τη διάσωση και την απομάκρυνση των ερειπίων και αυτό συνεπάγεται την άρση των κυρώσεων στη Συρία το συντομότερο δυνατό», δήλωσε ο Χμπουμπάτι, σύμφωνα με το Συριακό Αραβικό Πρακτορείο Ειδήσεων. (SANA). Αν και δυτικές χώρες έχουν παράσχει την υποστήριξή τους στην Τουρκία, αρνήθηκαν να στείλουν παρόμοια βοήθεια στη Συρία. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ κατέστησε σαφές ότι ήταν πρόθυμο να υποστηρίξει μόνο ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στη Συρία, αλλά ότι δεν θα έχει καμία σχέση με την κυβέρνηση Άσαντ.

Το αν αυτή η στάση έχει κόστος σε ανθρώπινες ζωές προφανώς είναι αδιάφορο! Η Δαμασκός απηύθυνε έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα, ζητώντας βοήθεια. Ο υπουργός Εξωτερικών Φαϊσάλ Μεκντάντ είπε στο κανάλι Al-Mayadeen ότι η κυβέρνησή του είναι πρόθυμη «να παράσχει όλες τις απαραίτητες διευκολύνσεις στους διεθνείς οργανισμούς, ώστε να μπορούν να προσφέρουν στους Σύρους ανθρωπιστική βοήθεια».

Υποστηρίζοντας ότι «οι τρέχουσες κυρώσεις των ΗΠΑ περιορίζουν σοβαρά τη βοήθεια σε εκατομμύρια Σύρους», η Αμερικανοαραβική Επιτροπή κατά των Διακρίσεων, ζήτησε από την αμερικανική κυβέρνηση να τις άρει. Μολονότι οι ΜΚΟ που εργάζονται επί τόπου έκαναν αξιέπαινη δουλειά, η άρση των κυρώσεων θα επιτρέψει πρόσθετη βοήθεια που θα προσφέρει άμεση ανακούφιση σε όσους έχουν ανάγκη.

Η κατάσταση είναι τόσο επείγουσα που το Συμβούλιο Εκκλησιών Μέσης Ανατολής κάλεσε στις 6 Φεβρουαρίου την άμεση άρση των κυρώσεων κατά της Συρίας, ώστε η Δαμασκός να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις ανθρωπιστικές επιπτώσεις από τον σεισμό. Εν τω μεταξύ, η Κίνα, το Ιράν, η Ρωσία, η Κούβα, η Αλγερία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μεταξύ άλλων, έχουν ήδη στείλει βοήθεια.

Επιπτώσεις από τις κυρώσεις

Ο αρνητικός αντίκτυπος των κυρώσεων στην υγεία, στις συνθήκες ζωής και στην οικονομία των Σύρων έχουν επικριθεί επανειλημμένως από τον ΟΗΕ στο παρελθόν, ο οποίος ζήτησε τώρα να αρθούν όλα τα μονομερή τιμωρητικά μέτρα κατά της Συρίας. Το 1979, επιβλήθηκαν για πρώτη φορά κυρώσεις στη Συρία της Ουάσιγκτον, όταν χαρακτηρίστηκε «κράτος χορηγός της τρομοκρατίας». Ήταν μια τιμωρία για τη στήριξη που δόθηκε από τη Συρία στο Ιράν κατά τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ (1980-1988).

Η Συρία γνώρισε μια σύντομη περίοδο οικονομικής ευημερίας, όπου το καθαρό εγχώριο προϊόν αυξήθηκε κατά περίπου 49% μεταξύ 2000 και 2010. Ο εμφύλιος πόλεμος του 2011 που υποστηρίχθηκε από το εξωτερικό, προκάλεσε όλεθρο στη συριακή οικονομία. Οι ΗΠΑ, μάλιστα, εκτός από κυρώσεις, έχουν επιβάλει στρατιωτικό έλεγχο στους πετρελαϊκούς πόρους και στις γεωργικές εκτάσεις στη βορειοανατολική Συρία. Έτσι, η Δαμασκός υπέστη διπλό στραγγαλισμό, στερούμενη πετρέλαιο και γεωργικά προϊόντα.

Ας σημειωθεί ότι οι εξαγωγές ενέργειας αποτελούσαν περίπου το ένα τέταρτο των εσόδων της Συρίας, ενώ από την πετρελαιοπαραγωγή καλυπτόταν το 90% των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Επίσης, πριν τον πόλεμο, το 2010, η Συρία παρήγαγε 4.000.000 τόνους σιταριού, ένα στρατηγικό γεωργικό προϊόν που εξασφάλιζε την επισιτιστική αυτάρκεια και συνάλλαγμα, αφού το 1.000.000 τόνους εξαγόταν.

Έλλειψη βασικών αγαθών

Σήμερα, η χώρα όχι μόνο έχει χάσει την πρόσβαση στη ζωτικής σημασίας γεωργική της γη, αλλά η Δαμασκός αντιμετωπίζει διπλό βάρος στην προμήθεια βασικών αγαθών, καθώς αυτά δεν μπορούν να εισαχθούν απευθείας. Η Δαμασκός αναγκάζεται να παρακάμπτει τις αμερικανικές κυρώσεις πληρώνοντας αυξημένο κόστος. Αυτή η κατάσταση, φυσικά, έχει μειονεκτήματα και για τις ΗΠΑ, καθώς ενισχύει τους δεσμούς της Συρίας με τους αντιπάλους της Ουάσιγκτον.

Οι περισσότερες από τις μονομερείς κυρώσεις κατά της Συρίας χρονολογούνται από το 2011, όταν ο τότε πρόεδρος Ομπάμα επέκτεινε τα υφιστάμενα τιμωρητικά μέτρα βάσει του νόμου περί λογοδοσίας της Συρίας (2004). Οι νέες κυρώσεις περιελάμβαναν απαγόρευση πτήσεων, περιορισμούς στις εξαγωγές πετρελαίου, οικονομικούς περιορισμούς σε οντότητες και ιδιώτες, δέσμευση περιουσιακών στοιχείων της Συρίας στο εξωτερικό, ταξιδιωτικές απαγορεύσεις για Σύρους αξιωματούχους και επιχειρηματίες και διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με τη Δαμασκό.

Η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης στη Συρία, άμεση συνέπεια των κυρώσεων που παραβιάζουν διεθνείς νόμους και συμβάσεις, ώθησε τον ΟΗΕ να στείλει την Ειδική Εισηγήτρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα Αλίνα Ντουχάν στη Δαμασκό (30 Οκτωβρίου έως 10 Νοεμβρίου 2022) για την αξιολόγηση του αντίκτυπου των κυρώσεων. Σε δήλωσή της μετά τη 12ήμερη επίσκεψή της στη Συρία, η Ειδική Εισηγήτρια παρουσίασε λεπτομερείς πληροφορίες για τις καταστροφικές συνέπειες των μονομερών κυρώσεων σε όλες τις περιοχές της χώρας.

Έκθεση ΟΗΕ

Η Ντουχάν είπε ότι το 90% του συριακού πληθυσμού ζει σήμερα κάτω από το όριο της φτώχειας, με περιορισμένη πρόσβαση σε τρόφιμα, νερό, ηλεκτρισμό, στέγη, μαγείρεμα και καύσιμα θέρμανσης, μεταφορές και υγειονομική περίθαλψη. Η εισηγήτρια του ΟΗΕ είπε ότι το μπλοκάρισμα των πληρωμών και η άρνηση παραδόσεων από ξένους παραγωγούς και τράπεζες έχουν προκαλέσει σοβαρές ελλείψεις σε φάρμακα και εξειδικευμένο ιατρικό εξοπλισμό, ειδικά για χρόνιες και σπάνιες ασθένειες.

Η έκθεση του ΟΗΕ αναφέρει ειδικότερα την υποβάθμιση των δημόσιων συστημάτων ύδρευσης και άρδευσης, η αποκατάσταση των οποίων έχει σταματήσει λόγω της έλλειψης εξοπλισμού και ανταλλακτικών, γεγονός που έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και την επισιτιστική ασφάλεια. Λέει ότι η έλλειψη καθαρού νερού σε μεγάλες περιοχές της Συρίας είναι η ρίζα της επιδημίας χολέρας που μαίνεται αυτή τη στιγμή στη χώρα.

«Στην τρέχουσα, δεινή και συνεχιζόμενη επιδείνωση της ανθρωπιστικής κατάστασης, με 12 εκατομμύρια Σύρους να αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια, προτρέπω την άμεση άρση όλων των μονομερών κυρώσεων που υπονομεύουν σοβαρά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Καμία αναφορά στους καλούς στόχους των μονομερών κυρώσεων δεν δικαιολογεί την παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ανέφερε η Ντουχάν. Επέμεινε ότι «η διεθνής κοινότητα έχει υποχρέωση αλληλεγγύης και βοήθειας προς τον συριακό λαό, λαμβάνοντας υπόψη τις καταστροφικές συνέπειες των κυρώσεων».

Η έκθεση του ΟΗΕ ρίχνει φως στους τομείς της Συρίας που στοχοποιούνται από κυρώσεις, αποκαλύπτοντας ότι η συριακή οικονομία έχει συρρικνωθεί κατά περισσότερο από 90% και οι τιμές έχουν αυξηθεί περισσότερο από 800% από το 2019. Εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας έχουν χαθεί και οι κυρώσεις εμποδίζουν την εισαγωγή «τροφίμων, φαρμάκων, ανταλλακτικών, πρώτων υλών και αντικειμένων που είναι απαραίτητα για τις ανάγκες της χώρας και την οικονομική της ανάκαμψη», αναφέρει η Ντουχάν. Επιπλέον, η Συρία «πληρώνει τιμές πάνω από 50% υψηλότερες από αυτές των γειτονικών χωρών για να καλύψει τις ανάγκες της σε τρόφιμα».

Η έκθεση δείχνει, επίσης, ότι οι διακοπές ρεύματος οδήγησαν σε καταστροφή ευαίσθητου και ακριβού ιατρικού εξοπλισμού, για τον οποίο δεν μπορούσαν να αγοραστούν ανταλλακτικά λόγω εμπορικών και οικονομικών περιορισμών. Αποκαλύπτει ότι το 14,6% των Σύρων πάσχει από χρόνιες και σπάνιες ασθένειες και ότι υπάρχουν εμπόδια ξένης προέλευσης στην αγορά φαρμάκων (για καρκίνο, αιμοκάθαρση, υψηλή αρτηριακή πίεση και διαβήτη, καθώς και αναισθητικά) λόγω απόσυρσης ξένων φαρμακοβιομηχανιών από τη Συρία και αδυναμία εισαγωγής πρώτων υλών και εργαστηριακών αντιδραστηρίων για την τοπική παραγωγή φαρμάκων.

Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δικαιολογούν τις κυρώσεις τους κατά της Συρίας και άλλων χωρών ως τρόπο για να τις πιέσουν να αλλάξουν την πολιτική τους. Οι κυρώσεις είναι πρωτίστως ένα πολιτικό εργαλείο για την υποταγή των κυβερνήσεων, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στους πληθυσμούς. Οι κυρώσεις στη Συρία οδήγησαν σε σοβαρή επισιτιστική κρίση, με 12.000.000 Σύρους (περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού) να αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια και 2.400.000 να υποφέρουν από σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (PAM).

Ως συνέπεια του πολέμου και των κυρώσεων εκατομμύρια Σύρων εγκατέλειψαν τη χώρα τους, διογκώθηκαν οι μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη, με την Ελλάδα να αντιμετωπίζει οξύ πρόβλημα, ενώ η λαμβάνουσα τις αποφάσεις Ουάσιγκτον κείται μακράν… Η Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα μονομερή μέτρα καταναγκασμού και τα ανθρώπινα δικαιώματα θα παρουσιάσει την τελική της έκθεση σχετικά με τον αντίκτυπο των κυρώσεων στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο 2023.