Η Δύση οξύνει το μέτωπο και με Κίνα και με Ρωσία

Διπλωματικές αντεγκλήσεις της Δύσης με τη Ρωσία και την Κίνα θα κυριαρχήσουν στην επικαιρότητα των επόμενων μηνών, μετά την αντιμετώπιση της πρώτης φάσης της πανδημίας, αναγκάζοντας και την ελληνική κυβέρνηση να αναμιχθεί στις σχετικές συζητήσεις, αποφάσεις και ίσως κυρώσεις των μελών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Η καχυποψία της Ουάσιγκτον και των ισχυρών μελών της ΕΕ έναντι της Μόσχας και του Πεκίνου ήταν, ούτως ή άλλως, έκδηλη την τελευταία διετία με αυστηρές δημόσιες δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Τραμπ, του Γάλλου προέδρου Μακρόν και ανάλογες τοποθετήσεις των νυν και τέως προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Κομισιόν.

Η αυστηρότητα των δηλώσεων επέτρεπε, πάντως, το διάλογο και τις επαφές μεταξύ των δύο πλευρών, όπως π.χ. τις προσπάθειες σοβαρής αποκατάστασης του στρατιωτικού διαλόγου ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Ας σημειωθεί ότι το αρμόδιο Συμβούλιο συνεδριάζει μόνον τυπικά τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα, η ΕΕ και η Κίνα είχαν συγκαλέσει τη δική τους σύνοδο πέρυσι τον Απρίλιο και είχαν προγραμματίσει άλλες δύο για το Μάρτιο φέτος (αναβλήθηκε λόγω κορονοϊού) και τον προσεχή Σεπτέμβριο επί γερμανικής προεδρίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Σεπτέμβριος (υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα έχει ενσκήψει δεύτερο κύμα πανδημίας που θα απαγορεύει τα ταξίδια) θα αποδειχθεί κρίσιμος μήνας για τη διεθνή και την ελληνική διπλωματία. Γιατί η καγκελάριος Μέρκελ θα παρουσιάσει στον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ μία νέα πολιτική, με τη συναίνεση όλων των μελών της ΕΕ. Οι δε ΗΠΑ θα αξιοποιήσουν, τον ίδιο μήνα, τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για τη συγκρότηση ενιαίου μετώπου φίλων και συμμάχων έναντι του Πεκίνου.

Μέχρι τότε, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να βρει τη χρυσή τομή μεταξύ αφενός της προσδοκίας επενδύσεων από την Κίνα (δεν υπήρχε το παραμικρό σημάδι δικαίωσης αυτής της ελπίδας πριν από την κρίση του Covid-19) και του κοινού βηματισμού με τους εταίρους στην ΕΕ. Πάντως, ακόμα και αν όλες οι συμμαχικές και κοινοτικές σύνοδοι με την Κίνα πραγματοποιηθούν κανονικά, το κλίμα έχει ήδη επιβαρυνθεί πολύ. Σε πρώτη φάση, οι συζητήσεις ίσως οδηγήσουν σε όξυνση αντί της εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων που θα ήταν χρήσιμη για την ανάκαμψη της διεθνούς οικονομίας.

Κατηγορίες κατά Μόσχας

Ως προς τη Ρωσία, η κύρια κριτική που της ασκείται είναι ότι κατηύθυνε, παγκοσμίως, εκστρατεία αρνητικής δημοσιότητας με τον ισχυρισμό πως οι ΗΠΑ συνδέονται «με κάποιο τρόπο» με την εξάπλωση του Covid-19. Το επιχείρημα διαψεύστηκε, σύντομα, από την πραγματικότητα, αλλά κρίθηκε ότι αναπαρήγε παλαιότερες σοβιετικές πρακτικές σύνδεσης θεμάτων υγείας με τις διακρατικές αντιπαραθέσεις. Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί με το AIDS και τον ιό του Έμπολα στις δεκαετίες του ’80 και του ’90.

Οι κατηγορίες κατά της Μόσχας δεν προέρχονται μόνον από την Ουάσιγκτον, αλλά και από τις Βρυξέλλες με τη δημοσιοποίηση ειδικής έκθεσης της ΕΕ που χρεώνει «πράξεις παραπληροφόρησης» σε κρατικά μέσα ενημέρωσης της Ρωσίας. Η ΕΕ τα επικρίνει για την εκτόξευση αστήρικτων κατηγοριών, όπως ότι ο Covid-19 αποτελεί προϊόν των εργαστηρίων του Πενταγώνου των ΗΠΑ με σκοπό την επιβολή αμερικανικής ηγεμονίας, ειδικά, στις χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Οι εντάσεις θα είναι μεγαλύτερες μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας και ΕΕ-Κίνας από ό,τι μεταξύ Δύσης-Ρωσίας. Το Πεκίνο, πέραν των ευθυνών του για τον Covid-19, δεν έχει αναπτύξει αποτελεσματικούς διαύλους συνεννόησης με τη Δύση, όπως φρόντιζε να αναπτύξει η Μόσχα τόσο κατά τον Ψυχρό Πόλεμο όσο και τα τελευταία χρόνια κατά την κρίση στη Συρία.

Στο στόχαστρο η Κίνα για την τακτική της

Από τις πρώτες ημέρες εκδήλωσης του κορωνοϊού στην πόλη Γουχάν, τον περασμένο Δεκέμβριο, οι κινεζικές αρχές πλημμύρισαν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης με τις σκηνές σύλληψης των παραβατών των περιοριστικών μέτρων, άλλοτε με απόχη εξ αποστάσεως και άλλοτε με την άσκησης βίας, αλλά καθυστέρησαν να παράσχουν χρήσιμες πληροφορίες στις άλλες χώρες για τη λοίμωξη καθαυτή και τη νοσοκομειακή της αντιμετώπιση.

Στα τέλη Φεβρουαρίου έγιναν κάποιες από τις πρέπουσες ενέργειες, αλλά αφού στο μεταξύ “κουκουλώθηκε” το πρόβλημα εντός Κίνας και χάθηκε πολύτιμος χρόνος για τη διεθνή προετοιμασία. Σε μια εποχή που υποτίθεται έχουν σταματήσει οι πόλεμοι των ιδεολογιών και το Πεκίνο πρόβαλλε το σύγχρονο, εμπορικό προφίλ του σε όλο τον κόσμο, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας επέστρεψε στις γνωστές ακαμψίες αυτών των καθεστώτων. Πρώτα το κόμμα και τα στελέχη του, μετά οι “υπήκοοι” και τελευταία η υπόλοιπη ανθρωπότητα.

Η διαπίστωση αρκετών επιστημόνων σε ευρωπαϊκές χώρες είναι ότι, συγκριτικά με τις πληροφορίες που έδωσε η Κίνα, περισσότερα έγιναν γνωστά από την καραντίνα των επιβατών του κρουαζιερόπλοιου Diamond Princess σε λιμάνι της Ιαπωνίας από τις αρχές Φεβρουαρίου μέχρι τα μέσα Μαρτίου. Το Πεκίνο χρησιμοποίησε μεθόδους της εποχής του Μάο, υποστηρίζοντας πως ο κορωνοϊός εμφανίστηκε αρχικά στις ΗΠΑ, όπου συγκαλύφθηκε σαν περιστατικό πνευμονίας και, στη συνέχεια, μεταφέρθηκε με κατασκοπικό τρόπο στη Γουχάν.

Ενδεικτικό δε της εκστρατείας συγκάλυψης είναι το γεγονός ότι αποστολή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έγινε δεκτή στην Κίνα μόλις στα μέσα Φεβρουαρίου και με τις συνήθεις τυπικότητες παρόμοιων επίσημων επισκέψεων. Αντίθετα, απαγορεύθηκε η είσοδος σε επιστήμονες πανεπιστημιακών και ιδιωτικών ιδρυμάτων που ζητούσαν “ζώντα” δείγματα του ιού και στοιχεία για τις κλινικές έρευνες.

Ο “πόλεμος της μάσκας”

Ταυτόχρονα, ο πανικός για την πανδημία προκάλεσε εμφύλιο πόλεμο και στη Δύση, με κατηγορίες της Γερμανίας κατά των ΗΠΑ για μπλοκάρισμα φορτίων με μάσκες και άλλο υλικό προσωπικής προστασίας. Τις τελευταίες ημέρες προκαλεί εντύπωση η δημόσια πρωτοβουλία της Τουρκίας να στείλει 80 τόνους βοήθειας στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πρόκειται για πρωτοφανή κίνηση άσκησης επιρροής, καθώς ο πρόεδρος Ερντογάν, αντί να καλύψει τις ανάγκες τις χώρας του, σπεύδει να στηρίξει την (όντως μαστιζόμενη) Βρετανία. Ο λόγος είναι ότι μετά το Brexit και με δεδομένη την κρίση στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, το Λονδίνο θα έχει αυξημένο ρόλο στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή.

Η πρώτη διδάξασα, βέβαια, στον “πόλεμο της μάσκας” είναι η Κίνα. Οι ιθύνοντες του Πεκίνου συνέλεξαν, στο δίμηνο Δεκεμβρίου-Ιανουαρίου, τεράστιες ποσότητες υλικών ατομικής προστασίας από όλο τον κόσμο, για να δημιουργήσουν δικό τους εθνικό απόθεμα. Ως αποτέλεσμα, δημιουργήθηκαν τεράστιες ελλείψεις διεθνώς (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας), οπότε, λίγο αργότερα, όλες οι χώρες έπρεπε ή να απευθυνθούν για αγορές στην Κίνα, ή να εκφράσουν ευγνωμοσύνη για τις γνωστές δωρεές εκ μέρους του Πεκίνου!

Στο πλαίσιο του “πολέμου της μάσκας”, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας επιτέθηκε δημόσια σε άλλες χώρες, οι οποίες προσπάθησαν να δημιουργήσουν δικά τους εθνικά αποθέματα. Απαίτησε, επίσης, να συνεχιστούν κανονικά τα ταξίδια αξιωματούχων για την υποστήριξη κινεζικών κρατικών επενδύσεων στο εξωτερικό και σχεδίων, όπως η γνωστή εμπορική πρωτοβουλία “One Belt One Road” που εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τη στάση της Ελλάδας και των βαλκανικών χωρών.