Η Δύση στριμώχνει τη Σερβία με όπλο το Κόσοβο

Εντατικές είναι οι εξελίξεις γύρω από το Κόσοβο την περίοδο μετά το Πάσχα. Ουσιαστικά στόχος είναι η περιθωριοποίηση του Βελιγραδίου, προκειμένου να το υποχρεώσουν να πάρει ξεκάθαρα διαζύγιο από την προνομιακή του σχέση με τη Μόσχα. Οι διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα της ΕΕ μεταξύ της Πρίστινα και του Βελιγραδίου με την υποστήριξη των ΗΠΑ μοιάζουν με αγορά ωφέλιμου χρόνου.

Οι Κυβερνήσεις ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας που έχουν δια των πρεσβειών τους στην Πρίστινα δημιουργήσει άτυπη ομάδα κηδεμονίας (την αποκαλούμενη Quaint), κλιμακώνουν παράλληλα την προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων σε ό,τι αφορά στην διεθνή αναγνώριση του Κοσόβου, μέσω οργανισμών στους οποίους μετέχει η Σερβία. Κατ’ αυτό τον τρόπο, έχουν θέσει το Βελιγράδι προ του γεγονότος έμμεσης αναγνώρισης.

Τη Δευτέρα στο Στρασβούργο, η Επιτροπή Υπουργών (σε επίπεδο Υφυπουργών Εξωτερικών των Κρατών-Μελών) του Συμβουλίου της Ευρώπης αποφάσισε με πλειοψηφία την έγκριση διαδικασιών ένταξης του Κοσόβου στον Oργανισμό. Σε ό,τι αφορά στον ΟΗΕ δεν πηγαίνει η πρόταση, καθώς στο Συμβούλιο Ασφαλείας Ρωσία και Κίνα θα κάνουν χρήση του δικαιώματος βέτο. Εκεί οι υποστηρίκτριες δυνάμεις επιδιώκουν τη συμπλήρωση πλειοψηφικού αριθμού κρατών που θα έχουν διμερώς αναγνωρίσει.

Η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης απέστειλε με θετική γνωμοδότηση στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση, η οποία πρόκειται να εξετάσει άμεσα την πρόταση. Οι αποφάσεις εδώ λαμβάνονται με πλειοψηφία και όχι ομοφωνία και ως εκ τούτου είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα εγκριθεί η απόφαση ένταξης του Κοσόβου, ώστε να κυρωθεί κατά τη διαδικασία στην επόμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών.

Από τα 46 μέλη (η Ρωσία έχει πάψει από πέρυσι να είναι μέλος, ενώ η Λευκορωσία δεν είναι μέλος) 33 ψήφισαν υπέρ, 7 εναντίον και 6 απείχαν. Μεταξύ των αποχών και η Ελλάδα, για την οποία ο Υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας Ίβιτσα Ντάτσις δήλωσε ξαφνιασμένος και εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του. Όπως είπε, πρόσφατα ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών ήταν σε επίσημο γεύμα με τον Σέρβο Πρόεδρο, ενώ η Ελληνίδα Πρόεδρος στην επίσημη συνάντηση της στο Βελιγράδι διαβεβαίωνε ότι δεν έχει μεταβληθεί η θέση της Αθήνας ως προς το ζήτημα. Συνέχεια της δυσαρέσκειας του Βελιγράδιου είναι απόφαση της πρωθυπουργού της Σερβίας Άνα Μπρνάμπιτς να ακυρώσει τη συμμετοχή της στο φόρουμ των Δελφών.

Ο Σέρβος υπουργός Εξωτερικών απηύθυνε προειδοποίηση σε ό,τι αφορά στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στην Ουκρανία. Στις δύο περιπτώσεις είπε η χώρα του έχει κρατήσει στάση αρχής, υποστηρίζοντας την εδαφική ακεραιότητα. Η στάση τους όμως στο Συμβούλιο της Ευρώπης σε ό,τι αφορά στο Κόσοβο συνιστά για το Βελιγράδι παραβίαση της αρχής περί εδαφικής ακεραιότητας της Σερβίας. Αυτό –κατά τον Σέρβο Υπουργό– σημαίνει ότι οι σερβική κυβέρνηση θα αναθεωρήσει τη στάση της.

Η δήλωση αυτή στοχεύει προφανώς τη Βοσνία Ερζεγοβίνη σε συνδυασμό με νέες εμπρηστικές προειδοποιήσεις του Προέδρου της Ρεπούμπλικα Σέρσπκα, Μίρολαντ Ντόντικ. Εάν οι εξελίξεις οδηγήσουν στην απομάκρυνση της συνιστώσας αυτής από την εύθραυστη ομοσπονδία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης θα ακυρωθούν όλες οι ρυθμίσεις που επιβλήθηκαν μετά τη διάλυση της  Γιουγκοσλαβίας. Πρόκειται για εφιαλτικό σενάριο για τη Δύση.

“Εκλογές” και αμηχανία των Δυτικών

Μετά την παραίτηση των αξιωματούχων σερβικής καταγωγής από τις δομές της τοπικής αυτοδιοίκησης, του δικαστικού συστήματος και της αστυνομίας στο Κόσοβο, η Πρίστινα είχε επιχειρήσει να εκλέξει νέους. Ο Κοσοβάρος Πρωθυπουργός Άλμπιν Κούρτι εκτιμούσε ότι επρόκειτο για απόφαση της Λίστας Σέρπσκα (ο βασικός πολιτικός φορέας των Σέρβων της περιοχής), η οποία –σύμφωνα με την Πρίστινα– καθοδηγείται από το Βελιγράδι.

Η μερική εκλογική διαδικασία την Κυριακή 23 Απριλίου για την αντικατάσταση των παραιτηθέντων, απέδειξε ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι. Με την ισχυρή στήριξη ΗΠΑ και ΕΕ οι αρχές της Πρίστινα, παρά τις προειδοποιήσεις περί μη συμμετοχής του πλειοψηφούντος σερβικού στοιχείου στους τέσσερις δήμους (Βόρεια Μητρόβιτσα, Λεπόσαβιτς, Ζουμπίν-Ποτόκ και Ζβέτσαν) προχώρησαν στη διαδικασία.

Κορυφαία ήταν δήλωση του Αμερικανού Βοηθού Υφυπουργού Εξωτερικών και Ειδικού Απεσταλμένου για το διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινας, Γκάμπριελ Εσκομπάρ. Είπε ότι ενώ θα ήταν καλύτερα να συμμετείχε η Λίστα Σέρπσκα στις εκλογές και χωρίς αυτή οι εκλογές είναι έγκυρες και οι ΗΠΑ θα αναγνωρίσουν το αποτέλεσμα. Ανάλογη και η ρητορική της ΕΕ και των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών.

Πλην, όμως, οι εκλογές ήταν απόλυτη αποτυχία. Από τους σχεδόν 45.000 πολίτες με δικαίωμα ψήφου προσήλθαν περίπου 1600 ψηφοφόροι κυρίως αλβανικής καταγωγής, μόλις 3,5% του εκλογικού σώματος. Προφανώς, η εγκυρότητα της διαδικασίας είναι όχι απλώς υπό αμφισβήτηση αλλά ανύπαρκτη. Την Παρασκευή, μάλιστα, είχε αποσυρθεί από τις εκλογές και το μοναδικό άλλο σερβικό μικρό κόμμα, με αποτέλεσμα να συμμετάσχουν μόνο δύο αλβανικά: το κυβερνών Κόμμα της Αυτοδιάθεσης και το Δημοκρατικό Κόμμα Κοσόβου του πρώην Προέδρου Χασίμ Θάτσι που βρίσκεται υπό κράτηση.

Οι αρχές της Πρίστινα βιάστηκαν να ανακοινώσουν και αποτελέσματα, επιδιώκοντας στην ουσία την επιβεβαίωση της εξουσίας τους και στο τμήμα αυτό του Κοσόβου που κατοικείται από Σέρβους και διαθέτει ιδιότυπο καθεστώς αυτονομίας. Το ερώτημα, ωστόσο, αφορά τη στάση της Δύσης, η οποία προωθεί την οριστική αναγνώριση του Κοσόβου και μάλιστα με τη συγκατάθεση του Βελιγραδίου. Απέναντι στις διεργασίες αυτές η Μόσχα υποστηρίζει ότι το ζήτημα πρέπει να λυθεί κατά τις προβλέψεις του Ψηφίσματος 1244 του ΟΗΕ και πάντα μετά την ουκρανική κρίση, όταν θα έχουν διαμορφωθεί άλλες συνθήκες στη διεθνή τάξη πραγμάτων.